اعتماد/
متن پيش رو در اعتماد منتشر شده و انتشار آن در آخرين خبر به معناي تاييد تمام يا بخشي از آن نيست
ميثم سليماني| عربستان روز گذشته ميزبان کشورهاي جنوبي خليج فارس موسوم به شوراي همکاري خليج فارس بود. چهلمين نشست اين شورا که رياض آن را ميزباني ميکرد. البته نکتهاي که در اين نشست قابل توجه به نظر ميرسيد عدم حضور پادشاهان اين کشورها در نشست بود. تمام کشورها به جز بحرين و کويت با سطحي پايينتر در نشست حاضر شدند. تلاش رياض در اين نشست بر اين مبنا بود که بتواند بار ديگر اتحاد ميان کشورهاي حاشيه جنوب خليج فارس را بازگرداند. ملک سلمان، پادشاه عربستان که رياست اين نشست را بر عهده داشت پيش از آغاز نشست رسمي با نمايندگان هر کشور ملاقات جداگانه داشت. از امارات راشد آل مکتوم، امير دوبي که سمت نخستوزيري اين کشور را برعهده دارد به عربستان آمد. از عمان معاون نخستوزير فهد بن محمود به رياض آمد. حمد بن عيسي آلخليفه، پادشاه بحرين تنها پادشاهي بود که از ديگر کشورها وارد رياض شد. اما اکثر تصاوير معطوف به ديدار نخستوزير قطر با ملک سلمان بود. پيش از آغاز نشست تمام گمانهزنيها معطوف به اين بود که آيا امير قطر به عربستان خواهد رفت؟ اما در نهايت روز دوشنبه بود که مشخص شد، امير قطر تصميم گرفته در نشست شرکت نکند و يک هيات نمايندگي براي حضور در نشست اعزام کند. در نهايت روز سهشنبه نخستوزير قطر، شيخ خليفه بن ناصر آلثاني راهي رياض شد و ديدار نسبتا گرمي ميان مقامات دو کشور شکل گرفت. شايد حضور نخستوزير قطر در رياض را بايد اولين سفر رسمي يک مقام بلندپايه قطري به عربستان پس از اقدام به محاصره اقتصادي قطر از سوي عربستان، امارات و بحرين دانست که سال 2017 آن را آغاز کردند. حالا پس از 3 سال محاصره بيسرانجام اين عربستان است که بيش از هر زمان تمايل دارد بار ديگر روابط خود با قطر را بهبود ببخشد.
عبدالطيف الزياني، دبيرکل شوراي همکاري خليج فارس نيز پيش از نشست عنوان کرد: رهبران حوزه خليج فارس در مورد بسياري از موضوعات مهم به منظور تقويت روند همکاري و ادغام بين کشورهاي عضو در زمينههاي مختلف سياسي، دفاعي، امنيتي، اقتصادي و اجتماعي بحث خواهند کرد.
او همچنين عنوان کرد که تحولات سياسي منطقه و بينالملل و شرايط امنيتي منطقه و پيامدهاي آن براي امنيت و ثبات کشورهاي شوراي همکاري مورد بررسي قرار خواهد گرفت. پيش از نشست عنوان شد از جمله موضوعات دستورکار نشست جنگ يمن و ايران است.
بحران خليج فارس
بسياري اميدوار بودند در اين نشست تحولي جدي در بحران قطر و عربستان رخ دهد و شايد اميدوار بودند بار ديگر دو کشور روابط را از سر بگيرند. با اين حال خبرگزاري قطر علت عدم حضور تميم در جلسه رياض را توضيح نداده است. آنرياس کريگ، تحليلگر مسائل منطقهاي و استاديار کالج لندن در گفتوگو با «گلف نيوز» عنوان کرد: رياض براي اينکه احتمال حضور امير قطر را در عربستان افزايش دهد، اصرار کرد که اين نشست از امارات به رياض منتقل شود. او در ادامه عنوان کرد که قطر هر چند در سطح امير شرکت نميکند اما حضور نماينده سطح بالا ميتواند مذاکرات را براي به پايان رساندن بنبست ادامه دهد.
کريستين اولريچسن، عضو موسسه بکر ايالات متحده گفت: پايان دادن به شکاف در خليج فارس يک روند است که با تعامل و گفتوگو حل ميشود و تنها با يک اجلاس انجام نميشود.
گفتني است در ژوئن سال 2017 عربستان سعودي، امارات، بحرين و مصر روابط ديپلماتيک و حمل و نقلي با قطر را قطع کردند. اين 4 کشور بارها و بارها از دوحه خواستند که براي پايان دادن به بنبست شرايط خاصي را رعايت کنند که اصليترين اين شروط، کاهش روابط با ايران و تعطيل کردن تلويزيون الجزيره بود. قطر هيچ يک از اين شروط را نپذيرفت و تاکيد داشت که اين شرايط حاکميت قطر را نقض ميکند. هفته گذشته محمد بن عبدالرحمان، وزيرخارجه قطر گزارشهاي مربوط به کشورش با عربستان سعودي براي پايان دادن به اين بحران در خليج فارس را تاييد کرد. در آستانه اجلاس رياض نيز کويت تلاشهاي خود را نيز براي پايان اين بحران افزايش داد و به دنبال به ثمر نشاندن مذاکرات است. روز گذشته نيز همزمان با آغاز نشست شوراي همکاري خليج فارس، برادر امير قطر خليفه بن حمد در توييتر خود نوشت: درمان بيماري به دقت تشخيص و تجويز داروي مناسب بستگي دارد. نابساماني شوراي همکاري به دليل اشتباه در تشخيص است و بايد به دنبال راهحل قانعکننده باشيد زيرا قطر بدون شک يک بيماري نيست. با اين حال گفته ميشود، امير قطر براي اينکه در اين نشست شرکت نکند به يکي از کشورهاي افريقايي سفر کرده است. با اين حال برخي عنوان ميکنند که عدم حضور امير قطر ميتواند روند مذاکرات ميان طرفين را سست کند اما به نظر ميرسد، مذاکرات ميان دو طرف ادامه پيدا کند زيرا عربستان بيش از هر زماني نيازمند پايان دادن به بحرانهاي خودساختهاي است که در اطرافش به وجود آورده است.
بار ديگر اتهامزني به ايران
ملک سلمان در سخنراني آغازين نشست شوراي همکاري خليج فارس بار ديگر عليه ايران موضعگيري کرد. ملک سلمان در سخنان خود مدعي شد: ايران به سياستهاي تهاجمي خود در منطقه ادامه ميدهد و ثبات کشورهاي همسايه را نيز تضعيف ميکند. او همچنين عنوان کرد، شوراي همکاري بايد از خود در برابر حملات موشکي محافظت کند اما در ادامه توانايي شوراي همکاري براي مقابله با بحرانها را ستود.
او همچنين در سخنان خود به جامعه جهاني فشار آورد تا تدابير لازم براي اطمينان از امنيت دريايي و تامين انرژي را فراهم کنند. اما سوال اصلي اينجاست که آيا مجموع 6 کشور جنوب خليج فارس توان برقراري امنيت دريايي خود را ندارند که حالا از جامعه جهاني ميخواهند فکري به حال امنيت آنها کند. اين در حالي است که ايران پيشنهاد صلح هرمز را روي ميز اعراب خليج فارس قرار داده و مشخص نيست که اصرار عربستان براي تامين امنيت خود خارج از منطقه تا اين حد اصرار دارد و حتي حاضر نيست براي پذيرش يا عدم پذيرش اين پيشنهاد پشت ميز مذاکره با ايران بنشيند.
پادشاه عربستان در مورد مساله فلسطين نيز مجددا بر حمايت کشورش از يک کشور مستقل فلسطيني با پايتختي قدس شرقي تاکيد کرد. سعوديها بارها به همپيمانان عرب خود اطمينان داده است که هيچ گونه طرحي از سوي ايالات متحده که وضعيت قدس را مشخص يا حق بازگشت پناهجويان را به رسميت نشناسد، تاييد نميکند. ملک سلمان در سخنراني آغازين خود تاکيد کرد: مردم فلسطين حق دارند که کشور مستقلي را به پايتختي قدس شرقي تاسيس کنند. ملک سلمان همچنين با اشاره به جنگ يمن از دولت مستعفي اين کشور براي دستيابي به توافق و جلوگيري از آشفتگي منطقه عدن حمايت کرد و آن را دستاوردي براي خود خواند. در حالي که تاکنون هزاران تن از مردم يمن در جنگ 5 ساله جان خود را از دست دادهاند و در معرض قحطي کامل قرار دارند، پادشاه عربستان در خصوص حمايت از مردم يمن سخن ميگويد و هيچ چشماندازي را براي پايان جنگ يمن ترسيم نميکند.
ملک سلمان تاکيد کرد که چهلمين نشست شوراي همکاري به درخواست امارات در رياض برگزار شد سپس درخواست کرد که ادامه مذاکرات پشت درهاي بسته انجام شود. پادشاه عربستان همچنين بيان کرد که منطقه با چالشهاي زيادي روبهروست و نياز به موضعگيريهاي دستهجمعي وجود دارد. با اين حال اگرچه در اين نشست پادشاه عربستان تلاش فراواني براي ارايه يک نمايش از يک دستگي ميان کشورهاي شوراي همکاري خليج فارس ارايه دهد اما يک واقعيت را نميتوان کتمان کرد که شکاف در شوراي همکاري عميقتر از آن است که با يک نشست از بين برود.
در پايان اين نشست،شيخ صباح الاحمد الجابر الصباح، امير کويت تاکيد کرد که فضاي مثبتي بر اجلاس رياض حاکم بوده است.وي همچنين ابراز اميدواري کرد که بيانيه اين اجلاس راهي براي آينده شوراي همکاري خليج فارس باشد.
بازار