وعده بازگشت به برجام

اعتماد/ متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست

سه‌شنبه شب 6 نامزد ریاست‌جمهوری حزب دموکرات در آیووا مناظره برگزار کردند؛ مناظره‌ای که بخش عمده‌ای از آن بر محوریت سیاست خارجی چرخید، به خصوص اینکه موضوع ایران نیز در این روزها به‌ شدت حایز اهمیت شده است و هیچ‌کس نمی‌تواند به راحتی از کنار آن عبور کند. انتخابات داخلی حزب دموکرات که کمتر از 3هفته دیگر از آیووا آغاز می‌شود در میان تعداد زیادی از نامزدهای دموکرات تنها 6 نفر از میزان رای لازم برای حضور در این رقابت برخوردار بودند. پس از ترور سردار سلیمانی با دستور دونالد ترامپ رییس‌جمهور ایالات متحده موجی از انتقادها از سوی دموکرات‌ها به سمت او برای این اقدام سرازیر شد چرا که بسیاری نگران آن هستند که امریکا شروع‌کننده جنگ دیگری در خاورمیانه باشد که هیچ‌گونه چشم‌انداز روشنی برای آن وجود ندارد.

در چنین شرایطی نیز نامزدهای حزب دموکرات وارد مناظره آیووا شدند. موضوع سیاست خارجی عملا از جمله موضوعات مورد علاقه جو بایدن محسوب می‌شود چرا که او اکنون جان کری وزیرخارجه سابق تیم اوباما را نیز به کمپین خود ملحق کرده است. دو نفری که از جنگ ویتنام یکدیگر را می‌شناختند و برای سال‌ها در سنای امریکا با یکدیگر در حوزه سیاست خارجی کار و فعالیت کردند. از طرفی دیگر در مناظره‌های گذشته دموکرات‌ها تمرکز بسیار زیادی روی مباحث داخلی از جمله بیمه، مالیات، اشتغال و خدمات درمانی داشتند و شاید بایدن تا حدی در این زمینه به‌ شدت تحت فشار قرار داشت چرا که رقبا بیش از او در این زمینه فعالیت داشتند. اما موضوع سیاست خارجی توانست برای او جای تنفس ایجاد کند. او حتی در وب‌‌سایت خود سیاست‌های مربوط به چین را نیز منتشر کرده است این در حالی است که نامزدهای دیگر برنامه مدونی در حوزه سیاست خارجی ارایه نداده‌اند.

با این حال در مجموع همه نامزدها به‌شدت از اقدام دونالد ترامپ در ترور سردار سلیمانی انتقاد و از برجام نیز حمایت کردند. با این حال هرکدام از نامزدها به شیوه خود دست به این اقدام زدند. در این مناظره بایدن نشان داد که بیشترین انگیزه را برای بازگرداندن وضعیت به قبل از دوره ترامپ دارد. او در این مناظره عنوان کرد که ترامپ متحدان ناتو را از خود دور کرده و قصد دارد اطمینان آنها را باز گرداند. او عنوان کرد که بار دیگر به توافق پاریس و توافق برجام باز خواهد گشت و پیگیری یک معاهده کنترل تسلیحاتی با روسیه را در اولویت جدی خود قرار می‌دهد. به نوشته اکونومیست، بایدن نامزدی است که بیشترین مطابقت را با سیاست خارجی کلاسیک امریکا دارد که طبق اصول پیش از ترامپ عمل می‌کرد؛ با این حال مخالفان او نیز در این مناظره به ‌شدت علیه بایدن انتقاد کردند. به خصوص نامزدهای جناح چپ حزب دموکرات معتقد بودند که بایدن نمی‌تواند در جایگاه یک تصمیم‌گیر قرار گیرد. شاهد آنها رای بایدن به شروع جنگ عراق در سال 2002 بوده است. اما از طرفی بایدن تلاش کرد در دوره اول دولت اوباما بر خلاف سیاست‌های مداخله‌گرایانه هیلاری کلینتون عمل کند. به عنوان مثال او به هیچ عنوان از تصمیم هیلاری کلینتون برای مداخله نظامی در لیبی حمایت نکرد. بایدن هرچند خواهان پایان جنگ‌های افغانستان و خاورمیانه است اما نمی‌خواهد به شکل همه‌جانبه همه نیروها را خارج کند. از طرفی برای مقابله با هجوم روسیه علاقه‌مند به فروش اسلحه به اوکراینی‌ها است.

شاید برخی از بازگشت به روش‌های قدیمی واشنگتن خوشحال باشند و از آن قدردانی کنند. برخی از این بازگشت‌ها اما آسان و کم‌هزینه نخواهد بود. بازگشت به توافق پاریس کاملا سهل‌الوصول است. اما ممکن است شرایط تا 2021 برای بازگشت به برجام در ایران کاملا هموار نباشد. اقداماتی که دونالد ترامپ در به رسمیت شناختن اراضی اشغالی فلسطینی به نفع اسراییل انجام داده به راحتی بازگشت‌پذیر نیست و به راحتی نمی‌توان به سیاست دو دولتی بازگشت. رقابت با قدرت‌های بزرگ از جمله چین نیز ادامه دارد و مشخص نیست که دونالد ترامپ می‌تواند به توافقی که می‌خواهد با چینی‌ها دست پیدا کند. از طرفی دونالد ترامپ با اعمال تعرفه‌های یکجانبه بسیاری از اتحادهای امریکا با سایر کشورها را با چالش مواجه کرده است؛ به نحوی که سوزان رایس سفیر پیشین سازمان ملل در زمان اوباما در یک کنفرانس امنیتی که روز 8 ژانویه برگزار شد هشدار داد که بازسازی اتحادها با شیوه معامله‌گرایانه و زورگویی ترامپ بسیار چالش‌برانگیز خواهد بود.

با این حال بایدن بر لزوم نگه داشتن نیروهای ویژه‌ امریکا در مکان‌هایی مانند عراق دفاع کرد اما سناتور ایمی کلوبوچار دیگر نامزد دموکرات‌ها وعده داد که نیروهای امریکایی منطقه را ترک خواهند کرد سایر نامزدها قول دادند که سربازان رزمی را از منطقه خارج کنند اما تعریف دقیقی از این ماجرا ارایه ندادند.

سناتور الیزابت وارن گفت: ما باید از ارتش خود بخواهیم مسائلی را که نمی‌توان از نظر نظامی حل کرد در مسیر حل آن به شکل غیر نظامی قدم‌ برداریم.

سناتور برنی سندرز در این مناظره عنوان کرد که امریکایی‌ها از جنگ‌های بی‌پایان خسته شده‌اند، جنگ‌هایی که برای ما تریلیون‌ها دلار هزینه داشته است. وی افزود که امروز در امریکا زیرساخت‌های ما در حال از بین رفتن است، نیمی از مردم ما در شرایط سخت زندگی می‌کنند، 87 میلیون نفر در کشور از خدمات درمانی برخوردار نیستند و شب‌ها حدود 500 هزار نفر در خیابان‌ها می‌خوابند. او در ادامه تاکید کرد که سازمان ملل و وزارت امور خارجه را برای حل تعارضات بین‌المللی به صورت دیپلماتیک بازسازی خواهد کرد.

الیزابت وارن از سوی دیگر تاکید بسیار زیادی بر استفاده از ابزارهای اقتصادی به جای سربازان جنگی داشت. او عنوان کرد که در افغانستان هیچ‌کس راه‌حل و نقطه پایانی برای آن ندارد. ما باید نیروهای جنگی خود را بیرون ببریم. پیت بوتجج شهردار ایندیانا نیز گفت نمی‌توان بدون داشتن یک تعهد بی‌پایان نیروهای زمینی ما درگیر در منطقه بمانند. بوتجج در مورد ترامپ گفت: همان رییس‌جمهوری که گفت قصد پایان دادن به جنگ‌های بی‌پایان را دارد، اکنون سربازان بیشتری به خاورمیانه اعزام می‌کند.

فقط بایدن و کلوبوچار بودند که روز سه‌شنبه به صراحت و با برنامه در خصوص سرنوشت سربازان امریکایی در منطقه سخن گفتند. با این وجود نکته‌ای که از همه‌چیز مهم‌تر است همه نامزدهای حاضر در این مناظره به بازگشت به برجام در صورت پیروزی در انتخابات تاکید کردند.