چرخش سریع بورس تهران
دنياي اقتصاد/ متن پيش رو در دنياي اقتصاد منتشر شده و انتشار آن در آخرين خبر به معناي تاييد تمام يا بخشي از آن نيست فاطمه اسماعيلي/ بورس تهران روز گذشته معاملات پرنوساني را تجربه کرد. به اين ترتيب شاخص کل سهام که در همان دقايق ابتدايي معاملات، با تشديد فشار عرضه رو به کاهش گذاشته و بيش از ۲۹۰۰ واحد افت کرده بود، در ادامه صعودي شد و حدود ۴هزار واحد از کف روزانه خود فاصله گرفت. به اين ترتيب در مجموع معاملات اين روز بورس تهران، شاخص کل به رشد ۷۳۲ واحدي بسنده کرد. عرض اندام نقدينگي در بازار روز يکشنبه تغيير جهت سريع دماسنج سهام را رقم زد. با اين حال داغ بودن بهانههايي همچون تجديد ارزيابي سبب شد تا شاخص کل هموزن رشد به مراتب بيشتري را تجربه کند. در اين ميان رشد قيمت سهام با پشتوانه پولهاي تازه سبب شده تا شعاع پيشبيني بورس از چند ماه به يک يا چند روز يا بعضا چند ساعت محدود شود. بازگشت تمامقد حقيقيها پس از تشديد ريسکهاي غيراقتصادي در هفته منتهي به ۱۸ ديماه و اصلاح حدود ۸ درصدي نماگر اصلي سهام و خروج بيش از ۳۷۰۰ ميليارد تومان نقدينگي از سوي معاملهگران خرد بازار در چهار روز معاملاتي، با کاهش ريسکهاي موجود اين بار شاهد بازگشت پرقدرت شاخص سهام بوديم. بهطوري که نه تنها در همان روزهاي ابتدايي، اصلاح پيشين اين نماگر جبران شد، بلکه روند صعودي بازار ادامه يافت و در نتيجه هفت رشد متوالي اين نماگر، افزون بر ۱۶ درصد بر ارتفاع شاخص کل بورس تهران افزوده شده است. در عين حال تمام نقدينگي خارج شده از جريان بازار نيز بار ديگر جذب سهام شد. ادامه مسير بازار نيز تنها به نقدينگي موجود وابسته است. پولهاي داغي که ممکن است با مشاهده کوچکترين سيگنالهاي نزولي، به يکباره مسير خروج از سهام را در پيش گرفته و تبخير شوند. غول غيرقابل پيشبيني نقدينگي همانطور که اشاره شد روز گذشته فشار عرضه نتوانست در برابر تداوم ورود پولهاي تازه به گردونه معاملات سهام تاب بياورد و شاخص سهام بار ديگر قدم به مسير صعودي گذاشت. هر چند رشد اين نماگر طي معاملات روز يکشنبه به ۲/ ۰ درصد محدود شد اما ارزش معاملات خرد سهام همچنان در سطوح بالاتر از ۳هزار ميليارد توماني قرار گرفت. به اين ترتيب ميانگين روزانه ارزش دادوستدها که از ابتداي سال جاري تا پايان آذرماه، حدود ۱۳۰۰ ميليارد تومان بود، طي معاملات ديماه با رشد ۱۰۷ درصدي از ۲۶۰۰ ميليارد تومان نيز فراتر رفته است که بخش عمده آن به معاملات روزهاي اخير سهام بورسي بازميگردد. شرايطي که نشان ميدهد نقدينگي خيال عقبنشيني ندارد. روز گذشته علاوه بر ارزش بالاي دادوستدها، يکچهارم نمادهاي فعال بورسي نيز با مازاد تقاضا روبهرو بودند و صف خريد افزون بر ۳۵۰ ميليارد توماني را منتظر گذاشتند. در معاملات فرابورس ايران (بازار اول، دوم و پايه) نيز با وجود دادوستد حدود ۱۴۵۰ ميليارد توماني، رقم مازاد تقاضا به حدود ۳۳۰ ميليارد تومان رسيد. يکي از موضوعاتي که سبب افزايش جريان پولهاي ورودي به معاملات سهام شده است، قياسي است که سرمايهگذاران ميان بازارهاي مختلف مورد هدف سرمايه انجام ميدهند. قياسي که برنده بلامنازع آن بازار سهام با رشد حدود ۱۳۰ درصدي از ابتداي سال ۹۸ تاکنون است. هر چند ورود پولهاي تازه ميتواند رونق اين بازار را به دنبال داشته باشد اما در عمق کم بازار سهام نه تنها اميدي به ايجاد رونق به اين واسطه نيست بلکه خطري از اين جانب نيز احساس ميشود. واقعيت اين است که بهصورت مشخص اين نقدينگي از سوي معاملهگران خرد و عموم جامعه به هواي کسب سودهاي چند صد درصدي به بورس هجوم آورده است. همين سليقه و تصور اشتباه از سرمايهگذاري در سهام است که نگراني از رويه آتي بورس و قيمت سهام را به دنبال دارد. در اين شرايط ورود پرشتاب نقدينگي خود عاملي براي رشد قيمتي سهام بدون توجه به ميزان ارزندگي آنها است. به اين ترتيب سرمايهگذاران تازهواردي که از ريسکهاي پنهان معاملات خود در برخي شرکتها بيخبرند، با خروج نقدينگي به يکباره غافلگير شده و تنها پشتوانه موجود براي رشد اين دسته از سهام از ميان خواهد رفت. بايد توجه داشت اگر قرار بر اصلاح قيمت سهام باشد که بسياري از تحليلگران آن را لازم عنوان ميکنند، نمادهايي که بيدليل و بدون پشتوانه در مسير صعودي قرار گرفتهاند، هدف قرار خواهند گرفت. فرصتسوزي مقام ناظر گفته شد که اين روزها بورس تهران با ورود خيل عظيمي از نقدينگي روبهرو است. پولهاي تازهاي که بر تمامي متغيرهاي اثرگذار چيره شده و رشد قيمت سهام را بدون سقف مشخصي رقم زده است. در اين شرايط اما شاهد تداوم بيعملي سياستگذار در استفاده از اين فرصت طلايي هستيم. يکي از موضوعهايي که درحالحاضر ميتواند مورد توجه مقام ناظر قرار گيرد، افزايش عمق بازار سهام با افزايش ميزان شناوري سهام و عرضههاي اوليه بزرگ و جذاب است. علاوه بر اينها بهنظر ميرسد بهترين زمان براي تعيين تکليف سهام عدالت است اما هيچيک موردتوجه سياستگذار قرار نگرفته و بهنظر ميرسد برنامهاي نيز براي آن وجود ندارد. در عين حال راهاندازي ابزارهاي جديد معاملاتي همچون ابزار مشتقه و دوطرفه کردن بازار از ديگر مواردي است که مغفول واقع شده است. فعال شدن مکانيزم فروش تعهدي و دوطرفه کردن بازار از سوي مقام ناظر بهويژه در دورههاي صعودي بازار سهام ميتواند با تقويت فضاي تحليلي علاوه بر کنترل هيجان، امکان رونق پايدار بازار را فراهم آورد. حذف محدوديت دامنه نوسان نيز از ديگر لازمههاي اين روزهاي بورس تهران است. همگام با بازيگران بورسي در روزي که شاخص سهام صعود ۲/ ۰ درصدي را تجربه کرد، بازيگران حقيقي براي هفتمين روز متوالي در نقش خريدار ظاهر شدند. در اين مسير روز يکشنبه بيش از ۴۱۰ ميليون و ۳۰۰ هزار سهم به ارزش ۲۲۳ ميليارد و ۲۰۰ ميليون تومان به پرتفوي حقيقيها افزوده شد. در ميان ۳۸ صنعت فعال بورسي نيز ديروز بيشترين خالص خريد بازيگران حقيقي در سهام زيرمجموعه گروه محصولات شيميايي رقم خورد. به اين ترتيب ديروز ۴۲ ميليارد و ۱۰۰ ميليون تومان از پرتفوي حقوقيها به سبد سهام معاملهگران خرد در اين گروه افزوده شد. پس از آن نيز گروه حملونقل با محوريت «حکشتي» شاهد خالص تغيير مالکيت ۳۸ ميليارد و ۱۰۰ ميليون توماني در مسير حقوقي به حقيقي بودند. در ميان شرکتهاي بورسي نيز نماد معاملاتي شرکت پتروشيمي جم در اولويت خريد معاملهگران خرد قرار گرفت. از اين رو ديروز ۲۴ ميليون و ۳۳۰ هزار سهم «جم» به ارزش ۳۶ ميليارد و ۳۶۰ ميليون تومان در سمت حقوقي به حقيقي جابهجا شد. در «حکشتي» نيز حقيقيها خالص خريدي به ميزان ۳۶ ميليارد و ۱۵۰ ميليون تومان را رقم زدند. سهام گروه توسعه صنايع بهشهر نيز ديروز مورد توجه بازيگران خرد بازار قرار گرفت. در اين نماد معاملاتي روز گذشته بيش از ۴/ ۴ ميليون سهم به ارزش ۲۶ ميليارد و ۶۰۰ ميليون تومان از پرتفوي حقوقيها به سبد سهام معاملهگران خرد افزوده شد. در آنسوي بازار اما اين نمادهاي زيرمجموعه گروه سرمايهگذاري بورس تهران بودند که مورد توجه معاملهگران عمده قرار گرفتند. اين گروه ديروز شاهد جابهجايي حدود ۹ ميليارد تومان نقدينگي در مسير حقيقي به حقوقي بود. همچنين ديروز درگروه بيمه و صندوق بازنشستگي، ۵ ميليارد و ۶۶۰ ميليون تومان به پرتفوي حقوقيها افزوده شد. در ميان شرکتها نيز سهام شرکت سرمايهگذاري بهمن شاهد خالص تغيير مالکيت ۲۰ ميليارد و ۴۰۰ ميليون تومان به سمت پرتفوي حقوقيها بود.