اعتماد/ متن پيش رو در اعتماد منتشر شده و انتشار آن در آخرين خبر به معناي تاييد تمام يا بخشي از آن نيست
سارا معصومي/ «ما در کنار مردم ايران ايستادهايم.» جملهاي که اين روزها در توييتر دونالد ترامپ، رييسجمهور و مايک پمپئو، وزير خارجه امريکا به زبان انگليسي و فارسي بسيار ديده ميشود. دولتمردان امريکايي در حالي در کارزار فشار حداکثري عليه ايران کار را به بازي رواني و فضاسازيهاي رسانهاي رساندهاند که حناي دولت ترامپ نزد مردم ايران ديگر رنگي ندارد. دولتي که بيش از يک سال پيش از توافق هستهاي چندجانبه با ايران خارج شد، تحريمهاي هستهاي را بازگرداند و با هدف به پاي ميز مذاکره کشاندن ايران بر هيچگونه فشار اقتصادي، سياسي، امنيتي و نظامي عليه ايران چشم نبست در بزنگاههاي متفاوت نقش دايه مهربانتر از مادر را بازي ميکند و با مخاطب قراردادن ايرانيها ادعاي ايستادن در کنار مردمي که حتي ورود آنها به خاک امريکا را هم محدود کرده، مطرح ميکند.
اين ادعاها در حالي در فضاي مجازي مطرح ميشود که در ميدان عمل، دولت ترامپ هر روز بر ميزان محدوديتهاي اعمال شده بر ايرانيان مقيم امريکا افزوده است. از منع ورود ايرانيها به اين کشور تا بازجويي از دانشجويان يا شهروندان ايراني – امريکايي که از امريکا خارج شده و قصد بازگشت به داخل را دارند، از اخراج دانشجوي ايراني در حال تحصيل تا محروم کردن ايرانيها از دريافت ويزاي بازرگاني و سرمايهگذاري و در تازهترين مورد هم خزانهداري امريکا اقدام به مسدود کردن دامنههاي بينالمللي وبسايت خبرگزاري فارس کرده است. در يکي از عجيبترين موارد که در فضاي مجازي نيز بازتاب گستردهاي پيدا کرد نيروهاي مرزباني امريکا مانع از ورود يک شهروند ايراني - کانادايي ساکن تورنتو به دليل شباهت نام خانوادگياش با سردار قاسم سليماني به داخل خاک اين کشور شدند.
در نتيجه تداوم اين سختگيريها روز گذشته سيدعباس موسوي، سخنگوي وزارت خارجه با اشاره به رفتار غيرقانوني و غيرانساني اخير مرزباني امريکا نسبت به اتباع يا متولدين ايران گفت: اين گونه اقدامات کاملا تبعيضآميز که صرفا به دليل نژاد و مليت و احيانا مذهب افراد صورت ميگيرد، کاملا از لحاظ قوانين و اصول بينالمللي حقوق بشر مردود بوده و مسووليت دولت امريکا را به دنبال دارد. از آنجا که اين افراد توسط مرزبانان و نيروهاي امنيتي امريکا در مورد عقايد سياسي و اعتقاديشان مورد سوال واقع شده و به حسابهاي آنها در فضاي مجازي نيز با اجبار وارد ميشوند، اين اقدام از مصاديق تفتيش عقايد و نقض فاحش حقوق بشر محسوب ميشود. اين اقدامات عليه ايرانيان در راستاي سياست خصمانه و کينهجويانه رژيم امريکا با ايران و هويت و موجوديت ايران است که يک بار در قالب تصميم به منع ورود ايرانيان به امريکا متجلي ميشود. بار ديگر در تهديد به حمله به مراکز فرهنگي و تمدني ايران زمين خود را نشان ميدهد، ديگر بار در ترور بزدلانه قهرمان اسطورهاي مبارزه با تروريسم ظاهر ميشود و اخيرا هم به شکل ديگري در قالب آزار ايرانيان در مرزهاي امريکا بروز مييابد. قطعا اين رفتار دولت امريکا قابل طرح و پيگرد در مراجع حقوق بشري است.
محدودسازي صدور رواديد
در حالي که خزانهداري امريکا هر روز سوژه جديدي براي تحريم ايران پيدا ميکند و همزمان بر ليست کشورها، کمپانيها يا شرکتهايي که بدون توجه به تحريمهاي يکجانبه امريکا عليه ايران به کار تجاري يا ارتباطهاي مالي با تهران ادامه ميدهند، ميافزايد همزمان فشار بر ايرانيهاي مقيم امريکا و همچنين متقاضيان ورود به اين کشور نيز افزايش پيدا کرده است. اقدامي که در راستاي تحقق سياست فشار حداکثري دولت ترامپ عليه مردم ايران اما در تناقض کامل با شعارهاي ايرانيدوستي رييسجمهور امريکا و وزيرخارجهاش است.
اواخر هفته گذشته بود که در تازهترين زنجيره اين دومينوي فشار حداکثري اداره خدمات شهروندي و مهاجرت در امريکا اعلام کرد که از اين پس براي اتباع ايراني رواديد بازرگاني و سرمايهگذاري براي ورود به ايالات متحده صادر نميشود. در بيانيه اداره خدمات شهروندي و مهاجرت امريکا تصريح شده که اين تصميم پس از انقضاي پيمان مودت ميان دو کشور و با صلاحديد مقامات امريکايي اتخاذ شده و از روز پنجشنبه (سوم بهمن ماه) به اجرا درخواهد آمد.
دو کشور ايران و امريکا سال ۱۹۵۵ ميلادي/۱۳۳۴ شمسي قراردادي موسوم به پيمان مودت را براي تسهيل در روابط اقتصادي و حقوق کنسولي به امضا رسانده بودند. دولت دونالد ترامپ سال ۲۰۱۸ ميلادي پس از آنکه ديوان بينالمللي دادگستري حکمي به نفع ايران در خصوص تحريمهاي اين کشور صادر کرد به صورت يکطرفه از پيمان مودت خارج شد. در حکم ديوان بينالمللي دادگستري از امريکا خواسته شده بود موانع موجود براي صدور اقلام ضروري نظير مواد غذايي، دارو، تجهيزات پزشکي و قطعات يدکي هواپيماهاي مسافربري به ايران را بردارد. دولت امريکا اين حکم را رد کرد و ديوان بينالمللي را فاقد صلاحيت لازم براي ديکته کردن ترکيب و نحوه مجازاتها و تحريمها بر ضد ايران دانست. بر اساس يکي از بندههاي پيمان مودت خروج يکجانبه يکي از طرفين سبب ميشود تا اين پيمان تنها يک سال اعتبار داشته باشد و پس از آن منقضي شود.
به موجب تصميم جديد مقامات امريکايي شهروندان ايران از اين پس از حق دريافت ويزاي بازرگاني و سرمايهگذاري محروم ميشوند و آن دسته از ايرانيها که به واسطه اين ويزا به همراه خانوادههايشان در امريکا اقامت دارند بايد پس از انقضاي مهلت رواديد خود خاک ايالات متحده را ترک کنند.
علاوه بر اين محدوديت جديد، گزارشها حاکي از آن است برخي از دانشجويان ايراني که پس از طي کردن بخشي از دوران تحصيل در امريکا به ايران بازگشته بودند پس از منقضي شدن ويزاي دانشجويي براي دريافت مجدد ويزا و ادامه تحصيل در اين کشور به تازگي با مشکلاتي روبهرو شدهاند. گفته ميشود که برخي از دانشجويان حتي پس از دريافت ويزا در فرودگاههاي امريکا گرفتار شده و در نهايت اجازه ورود به خاک ايالات متحده را دريافت نکردهاند.
وضع محدوديتهاي جديد براي ايرانيها در حالي از سوي دولت ترامپ با حساسيت بيشتري پيگيري ميشود که تابستان گذشته واشنگتن با وضع بخشنامههايي براي ديپلماتهاي ايراني در سازمان ملل متحد محدوديت تردد در نيويورک وضع کرده و محمدجواد ظريف، وزير امور خارجه ايران را نيز در فهرست تحريمهاي خود قرار داده بود. در تازهترين مورد نيز وزارت خارجه امريکا رسما به سازمان ملل اعلام کرد که براي حضور محمدجواد ظريف، وزير خارجه ايران در نيويورک به منظور شرکت در يکي از نشستهاي اين سازمان ويزا نخواهد داد.
بازجويي در مرز
از نخستين روزهاي ماه ژانويه گزارشهاي پراکنده درباره آزار و اذيت ايرانيهاي مقيم امريکا افزايش قابل توجهي پيدا کرده است. در هفته نخست سال نوي ميلادي، گزارشهايي مبني بر وجود دستور بازداشت و بازجويي مسافران ايرانيتبار از سوي مقامهاي امريکايي در برخي فرودگاههاي ورودي به اين کشور منتشر شد. خبري که از سوي مقامهاي امريکا تکذيب شد اما شبکه خبري سيبيسي صحت آن را تاييد کرد. اين شبکه در گزارشي در تارنماي خود نوشت که به ايميلي در اين ارتباط دست يافته که توسط يک مامور مرزي امريکايي در اختيار «لن ساندرز» وکيل مهاجرت قرار داده شده است. در اين ايميل که ساندرز آن را به سيبيسي ارسال کرده، مامور مرزي امريکايي تاييد کرده که اداره گمرک و محافظت مرزي امريکا دستور داده افراد ايرانيتباري که قصد ورود به ايالات متحده دارند، مورد بازجويي قرار گيرند. به گفته اين مامور مرزي، دستکم اداره مرزي سياتل که مسوول محافظت از مرز امريکا و کانادا در محدوده واشنگتن است، اين دستور را دريافت کرده است. بر اين اساس ماموران گذرگاه مرزي «پيس آرک» در مرز کانادا با امريکا موظف به پرسيدن سوالهاي مربوط به تروريسم از ايرانيتباران شدهاند. ساندرز همچنين به سيبيسي گفته است که يک مامور مرزي ديگر که در همان زمان در گذرگاه «پيس آرک» بوده، در گفتوگو با او اين موضوع را تاييد کرده است.
سليمانيها وارد نشوند!
در تازهترين مورد نيز بابک سليماني، شهروند ايراني-کانادايي ساکن تورنتو به دليل شباهت نام خانوادگياش با سردار سپهبد شهيد قاسم سليماني، اجازه ورود به امريکا را پيدا نکرد. به گزارش رسانهها، بابک سليماني راننده کاميون است و براي شغلش تا پيش از اين به شکل معمول به خاک امريکا رفت و آمد داشت، اما مرزبانان ايالات متحده اخيرا در مرز کانادا او را متوقف کرده و از او درباره نام خانوادگي، چگونگي خدمت وظيفه و اعتقادش به حکومت ايران پرسيدهاند. او ميگويد ماموران پس از اين کار موبايل و پاسپورت او را گرفتهاند و اجازه ورود به خاک امريکا را ندادهاند.اين شهروند کانادا در گفتوگو با راديوي محلي سي.بي.سي گفت: «سعي کردم براي مرزبانان توضيح بدهم که نام خانوادگي من در خاورميانه، نام بسيار رايجي است.»
نصف روز بازجويي
در گزارشي که INTERCEPT در اين باره نوشته به سراغ يکي از افرادي که در مرز ايران و کانادا بازداشت شده رفته و از وي خواسته ماجرا را روايت کند. در مقدمه اين گزارش آمده که به نظر ميرسد سياستهاي دونالد ترامپ در خاورميانه اوضاع را بر ايرانيهاي مقيم امريکا سختتر کند. يک دانشجوي پزشکي که در امريکا به دنيا آمده و بزرگ شده اما پدر و مادرش ايراني – امريکايي محسوب ميشوند در ميان افرادي بوده که در مرز کانادا و امريکا مورد بازخواست نيروهاي مرزباني قرار گرفته و نصف روز را در حالتي شبيه بازداشت موقت گذرانده است. او در اين باره ميگويد: براي گذراندن تعطيلات به ونکوور کانادا رفته بوديم و در مسير بازگشت براي نخستينبار در سالهاي گذشته مورد بازخواست قرار گرفتيم. در حالي که ما با ماشين شخصي پشت مرز ايستاده بوديم از پدرم که راننده بود سوال شد آيا ايراني و پناهنده هستيم؟ پس از آن سيل سوالهاي بيشتر سرازير شد مانند اينکه شغل هر کدام ما چيست و آخرين بار چه زماني به ايران سفر کردهايم. پس از اين سوالها ما به سمت يک پارکينگ هدايت شديم و از ما خواسته شد که پياده شويم. مادرم از مامور مرزباني سوال ميکرد که آيا مشکل ايراني بودن ماست و مامور هم که گويا گيج شده بود و نميدانست به چه دليل بايد ما را متوقف کند دائما عذرخواهي ميکرد. پرسش و پاسخ از ما قريب به نصف روز طول کشيد و از پدرم سوال ميشد که آيا با سپاه پاسداران انقلاب اسلامي ايران در تماس بوده يا خير؟ نکته بامزه اين بود که آنها حتي نميدانستند IRGC مخفف چيست و صرفا مامور بودند سوالهاي مشخصي را از ما پرسيده و پاسخ را ثبت کنند.
بازجوييهاي غيرقانوني
Northstar نيز در گزارشي در اين باره مينويسد: پس از ترور (سردار شهيد) سليماني توسط نيروهاي امريکايي ميزان نظارت بر ايرانيهاي مقيم امريکا هم افزايش پيدا کرده است. بر اساس گزارشهاي رسيده تا نيمه ماه ژانويه، بيش از 200 ايراني توسط نيروهاي مرزباني در وروديهاي مختلف امريکا مورد بازجويي قرار گرفتهاند. بر اساس گزارشي که نيويورک تايمز در اين باره داده از آنها درباره نگاهشان به ايران و تحولات در خاورميانه سوال شده است. اين اقدام دولت ترامپ واکنشهاي منفي بسياري را به دنبال داشته و برخي از چهرههاي سياسي و حتي فرماندارهاي ايالتهاي مختلف اين سوال را مطرح کردهاند که اين بازجوييها چه مبناي قانوني دارند. برخي از آنها در مصاحبه با رسانههاي امريکايي اين سوال را مطرح کردهاند که چرا بايد افراد را صرفا به دليل محل تولد آنها و بدون آنکه جرمي مرتکب شده باشند مورد پرسوجو قرار داد. نگاه حکمتي که از کانادا به امريکا آمده بود در اين باره ميگويد: نيروهاي مرزباني ما را به مدت چند ساعت نگاه داشتند و درباره اعضاي خانواده ما که در ايران زندگي ميکنند سوالاتي را مطرح کردند. همچنين از ما سوال شد که آيا در ايران آموزش نظامي ديدهايم يا خير. فرزندانم بسيار ترسيده بودند و دختر کوچکم دائم سوال ميکرد که آيا ممکن است ما را بازداشت کنند؟ يکي از اعضاي اتحاديه آزاديهاي شهروندي در امريکا با طرح پرسشهايي در اين باره ميگويد: شهروندان امريکا و کساني که اقامت قانوني دائمي در اين کشور دارند، نبايد مجبور شوند به پرسشهايي درباره نگاههاي سياسي يا مذهبي خود پاسخ بدهند يا زماني که طبق حق قانوني از چنين پاسخهايي پرهيز ميکنند از ورود آنها به امريکا جلوگيري به عمل آيد.
بازار