ايسنا/ متن پيش رو در ايسنا منتشر شده و انتشار آن در آخرين خبر به معناي تاييد تمام يا بخشي از آن نيست
کمتر از يک ماه تا انتخابات يازدهمين دوره مجلس شوراي اسلامي باقي مانده اما هر دو جريان اصلي سياسي کشور با چالشهاي متعددي براي رسيدن به ليستهاي انتخاباتي خود مواجه هستند. اصولگرايان با وجود تعدد کانديدا و مدعيان مختلف، در رسيدن به ليستي واحد مشکل دارند و برعکس آنها اصلاحطلبان در نبود کانديداهاي شاخص خود در رسيدن به ليست ۳۰ نفره تهران هم با مشکل مواجه شدهاند.
روز ۲۳ بهمن ۱۳۹۸ نتايج نهايي تاييد صلاحيتهاي کانديداهاي انتخابات مجلس يازدهم اعلام و تبليغات انتخاباتي از همان روز آغاز ميشود. انتخاباتي که قرار است روز جمعه دوم اسفند ۱۳۹۸ برگزار شود. با وجود آنکه کمتر از يک ماه تا انتخابات باقي مانده اما از يک سو انتخاباتي نشدن فضاي جامعه و از سوي ديگر مشکلات اصلاحطلبان و اصولگرايان در رسيدن به ليستهاي انتخاباتي از معضلاتي است که دو جناح چپ و راست با آن مواجه هستند.
اصولگرايان؛ احتمال افتادن در ديگ از هول حليم
جناح راست و جبهه اصولگرايان مثل هميشه با دست پري در انتخابات حاضر شدهاند. ثبتنام گسترده اصولگرايان و تاييد صلاحيت بيشتر چهرههاي اين جريان اگرچه باعث شده گزينههاي زيادي براي حضور در انتخابات مجلس يازدهم داشته باشند اما جناح راست را با معضلي به نام رسيدن به وحدت مواجه کرده است. اصولگرايان که گويا در نبود رقيبي قدرتمند خود را فاتح انتخابات مجلس يازدهم ميدانند مانند مجلس هشتم به فکر رقابت با خود هستند و حتي زمزمههايي مبني بر ارائه دو تا چهار ليست متفاوت از اصولگرايان شنيده ميشود.
با ثبتنام نکردن علي لاريجاني رئيس سه دوره اخير مجلس شوراي اسلامي و به حاشيه رفتن حاميان او و دولت در جريان اصولگرايي، حالا اين حاميان قاليباف و جريان نواصولگرايي هستند که تلاش ميکنند مجلس آينده را البته با حمايت همه اصولگرايان در دست بگيرند. در جناح راست ابتدا صحبتهايي از وحدت صد درصدي مطرح بود و به همين دليل هم در ۲۱ آبان ۱۳۹۸ شوراي ائتلاف نيروهاي انقلاب اسلامي با انتشار بيانيهاي اعلام موجوديت کرد. غلامعلي حدادعادل رئيس مجلس هفتم به عنوان رئيس شوراي ائتلاف و محسن پيرهادي از نزديکان قاليباف و دبير کل جمعيت پيشرفت و عدالت ايران اسلامي به عنوان سخنگوي اين ائتلاف انتخاب شدهاند. محمدرضا باهنر نايبرئيس پيشين مجلس و از چهرههاي پرنفوذ جناح راست هم به عنوان دبير کل جامعه اسلامي مهندسين و رئيس جبهه پيروان خط امام و رهبري که نزديک ۲۰ تشکل اصولگرا در آن حضور دارند تلاش ميکند تا با قدرت لابيگري خود همه اصولگرايان را زير چتر شوراي ائتلاف جمع کند.
از طرفي جامعتين (جامعه روحانيت مبارز و جامعه مدرسين حوزه علميه قم) که هميشه به عنوان مرجعي براي وحدت اصولگرايان مطرح بودند، در اين دوره خود را تقريبا کنار کشيدهاند و قرار نيست حضور موثري در انتخابات داشته باشند. فعاليت اين دو تشکل قديمي روحاني اصولگرا به انتخابات مياندورهاي خبرگان محدود شده و البته جامعه روحانيت اعلام کرده در صورتي که اختلافي در شوراي ائتلاف وجود داشته باشد حاضر است نقش حَکم را ميان اصولگرايان ايفا کند.
روز سهشنبه ۱ بهمن ليست اوليه ۱۵۹ نفره نامزدهاي شوراي ائتلاف نيروهاي انقلاب اسلامي براي انتخابات يازدهمين دوره مجلس مشخص شد. گفته شده که قرار است ليست نهايي ۳۰ نفره تهران اصولگرايان از ميان اين ۱۵۹ نفر انتخاب شود.
مهدي چمران عضو شوراي ائتلاف نيروهاي انقلاب و از اعضاي جبهه مردمي نيروهاي انقلاب (جمنا) که تقريبا کارکرد خود را در اين انتخابات از دست داده و شوراي ائتلاف جاي آن را گرفته است، روز ۲ بهمن با تشريح اقدامات روزهاي اخير شوراي ائتلاف براي نهايي کردن ليست ۳۰ نفره تهران اظهار کرد: «با هماهنگيهايي که صورت گرفته مقرر شده تا هفته آينده مجمع عمومي شوراي ائتلاف با شرکت بيش از هفت هزار نفر و به شکل الکترونيکي برگزار شود.»
اين عضو شوراي ائتلاف نيروهاي انقلاب با بيان اينکه "در پايان مجمع عمومي از ميان ۱۵۹ نفري که در مراحل قبلي شرايط حضور ميان نامزدهاي اين مجمع را بهدست آوردهاند، ۹۰ نفر با رأي اعضاي مجمع انتخاب ميشوند"، عنوان کرد: «از اين ۹۰ نفر که حائز بالاترين رأي در مجمع شدند، چهرههاي شناختهشدهاي که سابقه حضور در عرصههاي سياسي از جمله نمايندگي مجلس را دارند، انتخاب ميشوند و در چارچوب يک نظرسنجي عمومي ۱۰ نفر نهايي اين چهرهها براي حضور در ليست شوراي ائتلاف در تهران انتخاب ميشوند.»
تا اينجاي کار به نظر ميرسد شوراي ائتلاف تلاش دارد با جمع کردن همه طيفهاي اصولگرايي به ليست واحدي در جناح راست برسد. اما در اين ميان ساز ناکوک تعدادي از احزاب و چهرههاي اصولگرايي ممکن است باعث شکل نگرفتن اين وحدت شود.
مرتضي مبلغ فعال سياسي معتقد است که "ميان اصولگرايان تفرقه وجود دارد و احمدينژاديها، پايداريها، سنتيها و همچنين جريان جوانان انقلابي، خواهان پيروزي در انتخابات مجلس هستند."
در همين زمينه غلامرضا انصاري فعال سياسي ميگويد که "قطعا جريان اصولگرا با سه الي چهار ليست متفاوت در انتخابات پيش روي مجلس شوراي اسلامي حضور پيدا ميکند که احمدينژاديها، قاليبافيها، پايداريها و اصولگرايان معتدل از جمله آنان هستند."
به اعتقاد برخي فعالان سياسي، در جناح راست به اين راحتيها که گفته ميشود اوضاع مساعد نيست و با وجود تعداد بالاي کانديداها که هر کدام هم در جاي خود مدعي هستند رسيدن به وحدت صد در صدي به امري محال تبديل شده و به گفته باهنر "رسيدن به وحدت حداکثري هم مطلوب است". اصولگرايان ممکن است به دليل آنکه رقيبي جدي در مقابل خود نميبينند خود را از پيش پيروز انتخابات بدانند و با رقابت درونگروهي، از هول حليم پيروزي، در ديگ انتخابات بيفتند.
ساز هميشه ناکوک جبهه پايداري
گروه اول ناسازگار در جريان اصولگرايي اعضاي جبهه پايداري انقلاب اسلامي هستند که از ابتدا هم سازوکارهاي انتخاباتي اصولگرايي را قبول نداشته و از ليست جداگانه خود سخن گفتهاند. با اعلام موجوديت شوراي ائتلاف، مرتضي آقاتهراني دبيرکل جبهه پايداري در گفتوگويي به صراحت "بر روند ائتلاف در جريان اصولگرايي تاخت" و گفت: «اين چه تدبير و ائتلافي است که به ما اين اجازه را بدهد که بنشينيم و چون قبل، بار ديگر همان راه را برويم؟ که نتيجهاش اين باشد؟ ما به ائتلافي که هدفش باختن باشد وارد نخواهيم شد و نيز ائتلافي که در آن سهمخواهي هدف باشد و يا از قبل منتخبش معين شده باشد و يا کار به شکل پدرسالارانه باشد ورود نخواهيم کرد.»
پيش از اين هم در اواخر خرداد، آيتالله محمدتقي مصباحيزدي رهبر معنوي جبهه پايداري در ديدار اعضاي اين تشکل سياسي "با انتقاد از رواج سهمخواهيها در جريان انتخابات"، تاکيد کرد: «سهمخواهي چيست؟ يعني اگر ميدانم فردي از يک گروه ديگر اصلح است، به او رأي ندهم بلکه به همگروهي خود رأي بدهم. اما چرا او را انتخاب نکنم؟ فردا اگر به او رأي ندهم چه حجتي پيش خدا دارم؟» وي در بخش ديگري از صحبتهاي خود "به مفهوم ائتلاف پرداخت" و در توضيح آن عنوان کرد: «اگر ائتلاف براي اين باشد که بنشينند و واقعاً اصلح را انتخاب کنند، مفيد است. اگر بنا بر اين است، أهلاً و سهلاً! اصل بر اين است که بدون تهمت زدن و شايعهسازي، سعي کنيم با گروههاي ديگر بنشينيم و تکتک بررسي کنيم که واقعا چه کساني بهترند. آنها را با هم مقايسه کنيم هر کدام بهترند را همه قبول کنيم. اگر اين است معناي ائتلاف خيلي خوب است.»
با اظهارات مصباحيزدي و آقاتهراني، مشخص ميشود که جبهه پايداري علاقهاي به حضور در چارچوب ائتلاف اصولگرايان ندارد و اعضاي وابسته به آن بارها و بارها هم اين موضع را بدون تعارف اعلام کردهاند. درست برخلاف بخشي از اصولگرايان عضو ائتلاف که تلاش ميکنند اينطور وانمود کنند که پايداري نيز با ائتلاف همراه است. جدايي پايداريها از اصولگرايان را ميتوان از تشکيل نشدن جلسه پنجشنبه سوم بهمن شوراي ائتلاف به خوبي فهميد. جلسهاي که به دليل حضور نداشتن اعضاي جبهه پايداري به وقتي ديگر موکول شد تا رضايت پايداريچيها هم براي حضور در شوراي ائتلاف جلب شود اما به نظر ميرسد کار سختي براي جلب رضايت اعضاي جبهه پايداري براي حضور در شوراي ائتلاف پيش روي اصولگرايان باشد.
ادعاي ياران احمدينژاد با ليست بهار خدمت
هرچند که محمود احمدينژاد مدتهاست حساب خود را از اصولگرايان جدا کرده اما ياران فعلي و برخي وزراي سابق دولت او همچنان با حضور در مجامع اصولگرايان خود را به عنوان بخشي از جناح راست مطرح ميکنند. در اين ميان ليستي در فضاي مجازي با عنوان "بهار خدمت" منتشر شد که تحت عنوان ياران احمدينژاد دست به دست ميشد. هر چند وجود چنين ليستي تکذيب شد اما برخي شنيدهها حاکي از اين است که ياران و حاميان احمدينژاد تلاش دارند در انتخابات مجلس يازدهم ليستي جداگانه با تاکيد بر جريان بهار ارائه کنند چرا که معتقدند در شرايط فعلي تنها حاميان احمدينژاد امکان رايآوري در انتخابات دارند و حضور زير تابلوي اصولگرايي از آراي آنها خواهد کاست.
البته گويا خود احمدينژاد همچنان به صندلي رياستجمهوري در پاستور ميانديشد و با حضور دو يار غارش يعني اسفنديار رحيممشايي و حميد بقايي در زندان، ثبتنام چهرههايي مثل عبدالرضا داوري (که او هم در زندان است و البته رد صلاحيت شده) نشان ميدهد که جريان نزديک به احمدينژاد تلاش دارند تعدادي از کرسيهاي بهارستان را به نام خود ثبت کنند. جرياني که ممکن است با حضور برخي وزراي سابق احمدينژاد و چهرههايي گمنام تلاش کند مجلس آينده را به پايگاهي براي رسيدن احمدينژاد به دولت بعدي بدل کند.
رويکرد مستقل جبهه پيشرفت، رفاه و عدالت
گروه سوم در ميان اصولگرايان جبهه پيشرفت، رفاه و عدالت هستند که از مدتها پيش حساب خود را از ائتلاف اصولگرايان جدا کرده و ميخواهند با ليستي جداگانه وارد انتخابات شوند. جبهه پيشرفت، رفاه و عدالت در سال ۱۳۹۵ تشکيل شد و اکنون ۲۵ حزب سياسي که اغلب ناشناختهاند عضو رسمي اين جبهه هستند. نخستين جلسه ستاد انتخابات جبهه پيشرفت، رفاه و عدالت هم ۲۷ آذر ۱۳۹۷ با هدف بررسي سياستها، اهداف و برنامهها، تدوين ساختار و انتخاب رئيس ستاد برگزار شد.
اعضاي ستاد انتخابات جبهه پيشرفت رفاه و عدالت عبارتاند از محمدجواد محمدينوري دبير کل جمعيت جوانان انقلاب اسلامي، حسن بيادي دبير کل جمعيت آبادگران جوان، سيد ابوالقاسم رئوفيان دبير کل حزب اسلامي ايران زمين، علي کيهانيان دبير کل جمعيت حاميان انقلاب اسلامي، بهادر وليزاده دبير کل تشکل هاي اسلامي لرستان، علي مدني دبير کل حزب راستي، محمد ميرباقري دبير کل حزب وحدت و انديشه اسلامي، اعظم حاجيعباسي دبير کل جامعه زينب و مهدي صادق قائممقام کانون اسلامي مهندسين.
حسن بيادي دبير کل جمعيت آبادگران و از اعضاي ستاد انتخابات جبهه پيشرفت، رفاه و عدالت روز ۱۹ آبان ۱۳۹۸ در پاسخ به اين پرسش که "تشکل متبوع وي و جبهه پيشرفت در انتخابات پيش رو از چهره سياسي خاصي حمايت خواهند کرد يا نه"، تاکيد کرد: «برخي چهرهها براي ما مطرح هستند، اما هنوز کار به سرانجام نرسيده و ارزيابيهايمان به پايان نرسيده هر چند سمت و سوي کارمان حفظ ديدگاه مستقل خودمان از ساير جريانهاي اصولگرايي و اصلاحطلبي خواهد بود.»
اين سخنان بيادي و تاکيد بر حفظ ديدگاه مستقل ساير از جريانهاي اصولگرا و اصلاحطلب و حاضر نشدن آنها در شوراي ائتلاف اصولگرايان نشان ميدهد که اين جبهه تلاش دارد با رويکردي مستقل از اصولگرايان و احتمالا ليستي جداگانه وارد کارزار انتخاباتي شود.
حرکات مرموز نواصولگرايان قاليبافي
در ميان اصولگرايان محمدباقر قاليباف و برخي چهرههاي جوان که شعار نواصولگرايي قاليباف به مذاق آنها خوش آمده اگر چه فعلا در شوراي ائتلاف اصولگرايان حضور دارند و به گفته حميدرضا ترقي از اعضاي حزب موتلفه اسلامي، قاليباف به نمايندگي از جريان نواصولگرا در جلسات شوراي ائتلاف شرکت ميکند اما اين گروه بدشان نميآيد با جدا کردن حساب خود از اصولگرايان، ليستي جداگانه به سرليستي قاليباف بدهند.
حتي شنيده شده برخي از نواصولگرايان و جوانان اطراف قاليباف به او توصيه کردهاند زلف خود را به زلف اصولگرايان گره نزند چرا که معتقدند با ايجاد اين جريان جديد ميتوانند کرسيهاي بيشتري در پارلمان آينده در اختيار بگيرند و حضورشان در شوراي ائتلاف از سهميهشان کم ميکند. به نظر ميرسد حرکات مرموز جريان نواصولگرايي و حاميان قاليباف در ميان اصولگرايان هم با انتقاداتي مواجه شده و خبري تاييد نشده که احتمال دارد حتي حزب موتلفه اسلامي با سرليستي مصطفي ميرسليم ليستي جداگانه در انتخابات ارائه دهد شايد بيربط به اين موضوع نباشد.
جدول زير طيفهاي مختلف جريان اصولگرا و برخي از احزاب و شخصيتهاي آنها را نشان ميدهد:
معضل کمبود کانديدا در ميان اصلاحطلبان
در جناح مقابل و در ميان اصلاحطلبان وضعيت برعکس اصولگرايان است. نتايج بررسي صلاحيتها که البته هنوز قطعي نيست و احتمال تغييراتي در آن وجود دارد، نشان ميدهد که تقريبا بيشتر اصلاحطلبان شاخص و يا نمايندگاني که با ليست اميد وارد مجلس دهم شدند با رد صلاحيت امکان حضور در انتخابات آينده را ندارند. البته ثبتنام نکردن چهرههايي مثل محمدرضا عارف هم دست اصلاحطلبان را در انتخابات آينده خاليتر کرده تا جناح چپ با کمبود کانديدا مواجه باشد.
اصلاحطلبان که در انتخابات مجلس دهم با ايجاد شوراي عالي سياستگذاري اصلاحطلبان و رسيدن به وحدت حداکثري توانستند در تهران پيروزي شيرين ۳۰ بر صفر را در مقابل اصولگرايان تجربه کنند با حفظ اين ساختار تلاش داشتند در انتخابات مجلس يازدهم هم همين روند را ادامه دهند اما رد صلاحيت گسترده کانديداهاي اصلاحطلب و البته تعدادي از اصولگرايان معتدل و حاميان دولت که با اصلاحطلبان ائتلاف کرده بودند، دست جناح چپ را در انتخابات ۹۸ خالي کرده است.
در همين زمينه بيست و نهمين جلسه شوراي عالي سياستگذاري جبهه اصلاحطلبان که محمدرضا عارف رئيس و آذر منصوري سخنگوي آن هستند روز چهارشنبه دوم بهمن ۱۳۹۸ با حضور دبيران کل و نمايندگان احزاب برگزار شد که در اين جلسه گزارشي از روند پيگيريهاي صورت گرفته در اعتراض به رد صلاحيت گستره اصلاحطلبان ارائه شد.
همچنين در اين جلسه مطرح شد که "شرايط به گونهاي است که در صورت عدم تغيير معنيدار در وضعيت کانديداهاي اصلاحطلب امکاني براي ارائه ليست از طرف اصلاحطلبان در اکثر حوزهها وجود ندارد و تقريباً نتيجه انتخابات از هماکنون قابل پيشبيني است."
اعضاي شوراي عالي جبهه اصلاحطلبان ايران اسلامي با اشاره به بيانات رهبر معظم انقلاب در نماز جمعه ۲۷ دي ۱۳۹۸ تصريح کردند که "شرط لازم براي اينکه انتخابات پيش رو بتواند کشور را در برابر تهديدهاي فزاينده بيروني و ناملايمات دروني بيمه کند، اين است که امکان برگزاري انتخابات رقابتي، عادلانه و قانوني به عنوان مقدمه برگزاري يک انتخابات پرشور براي همه ايرانيان فراهم شود."
اعضاي اين نشست ضمن انتقاد به نحوه اعلام مواضع سخنگوي شوراي نگهبان در مواجهه با اعتراض داوطلبان رد صلاحيت شده، اين نوع رويارويي را در شرايط ويژه کشور، نقض بيطرفي اين شورا و نقض الزامات يک انتخابات پرشور و نيز عاملي براي بياعتمادي به نهاد انتخابات و جايگاه مجلس شوراي اسلامي قلمداد کردند از همين رو به شوراي نگهبان توصيه شد در چارچوب قانون و عمل به مُر قانون زمينه مشارکت فعال مردم در انتخابات را فراهم کنند.
از طرفي مصطفي کواکبيان و عليرضا محجوب از سوي فراکسيون اميد مجلس مامور رايزني با شوراي نگهبان درباره رد صلاحيت ۴۲ نماينده عضو اين فراکسيون شدهاند. همچنين تعدادي از احزاب اصلاحطلب با صدور بيانيهاي اعلام کردهاند که هيچ داوطلب تاييد صلاحيت شدهاي در کشور ندارند.
در ميان اصلاحطلبان سه نظر مختلف در باره انتخابات مجلس آينده وجود دارد. گروهي مثل حزب کارگزاران سازندگي که معمولا در هر شرايطي معتقد به حضور درانتخابات است در اين دوره و با توجه به رد صلاحيتها به جايي رسيدهاند که با ترديد به انتخابات نگاه ميکنند. به همين دليل در جلسه اخير حزب کارگزاران سازندگي با نظر هيئت رئيسه شوراي مرکزي، رايگيري درباره پيشنهاد کميته سياسي درباره موضع حزب در انتخابات مجلس يازدهم به پس از اعلام نتيجه شکايتها از سوي شوراي نگهبان موکول شد.
احزابي مانند کارگزاران سازندگي به دبير کلي غلامحسن کرباسچي، اعتماد ملي که الياس حضرتي قائممقامي آن را به عهده گرفته است، انجمن اسلامي معلمان به دبير کلي داود محمدي و نزديکان محمدرضا عارف که خود به عنوان رئيس فراکسيون اميد مجلس و رئيس شوراي عالي جبهه اصلاحطلبان ايران اسلامي در انتخابات ثبتنام نکرده، در اين دسته قرار دارند و به مشارکت مشروط در انتخابات ميانديشند.
گروه دوم احزاب و اصلاحطلباني هستند که با توجه به وضعيت موجود تمايلي براي حضور در انتخابات ندارند. احزابي مثل اتحاد ملت به دبير کلي علي شکوريراد، مجمع ايثارگران به رياست جواد امام و برخي تشکلهاي زنان، پزشکان و اساتيد دانشگاه اصلاحطلب در اين دسته جاي ميگيرند.
گروه سوم اصلاحطلبان هم معتقدند در هر شرايطي بايد در انتخابات شرکت کرد. احزابي مثل مردمسالاري به دبير کلي مصطفي کواکبيان، خانه کارگر به رياست عليرضا محجوب و نداي ايرانيان با رهبري صادق خرازي در اين دسته قرار دارند.
البته ممکن است مثل انتخابات گذشته در روزهاي منتهي به انتخابات سيد محمد خاتمي به عنوان ليدر جريان اصلاحات برگي جديد براي انتخابات اخير رو کند و اصلاحطلبان را از مخمصهاي که فعلا گرفتار آن شدهاند برهاند. هر چند که با توجه به وضعيت موجود اين احتمال ضعيف به نظر ميرسد.
به هر روي اصلاحطلبان احتمالا مثل بيشتر انتخابات تا آخرين لحظات براي فشار بر نهادهاي بررسي صلاحيت تلاش ميکنند بتوانند تاييد صلاحيت کانديداهاي بيشتري را بگيرند اما نهايتا در تهران احتمالا با سرليستي مجيد انصاري معاون پارلماني دولتهاي خاتمي و روحاني، حضور تعدادي از نمايندگان تاييد صلاحيت شده فراکسيون اميد و به ناچار حضور تعدادي از چهرههاي کمتر شناخته شده در انتخابات آينده مجلس شرکت خواهند کرد. هر چند از هم اکنون آن گونه که از اظهاراتشان برميآيد اميد چنداني به پيروزي در انتخابات و حتي ايجادي اقليتي قوي مثل مجلس پنجم در مجلس يازدهم ندارند.
جدول زير طيفبندي اصلاحطلبان را در انتخابات ۹۸ نشان ميدهد:
بازار