چرا قیمت دلار به بالاترین سطح زمستان ۹۸ رسید؟
دنياي اقتصاد/ متن پيش رو در دنياي اقتصاد منتشر شده و انتشار آن در آخرين خبر به معناي تاييد تمام يا بخشي از آن نيست در اولين روز هفته، روند بازار به کام افزايشيها بود؛ دلار کانال ۱۴ هزار توماني را شکست و سکه تمام بهار آزادي توانست با قدرت از سد ۵ ميليون و ۱۰۰ هزار توماني عبور کند. روز شنبه، شاخص ارزي ۱۱۵ تومان افزايش قيمت را به ثبت رساند و به بهاي ۱۴ هزار و ۵۵ تومان رسيد. به گفته فعالان، اين افزايش از آن جهت اهميت داشت که بازار تقريبا در تمام طول زمستان در کانال ۱۳ هزار توماني نوسان کرده و در اواخر هفته گذشته نيز تلاش براي شکست مرز ۱۴ هزار توماني با شکست مواجه شده بود. آخرين بار در اواخر ارديبهشت ماه دلار قيمت بالاتري را ثبت کرده بود.
دلار بر قله 9 ماهه
اما چه عواملي دست به دست هم دادند که قيمت دلار به بالاترين سطح زمستان ۹۸ برسد؟ برخي فعالان بر اثرگذاري متغيرهاي سياسي تاکيد داشتند و گروهي بر متغيرهاي اقتصادي بيروني. متغيرهاي سياسي را بر اساس صحبتهاي بازيگران بازار ميتوان به دو دسته هراس معاملهگران از تصميم آتي FATF در مورد ايران و انتظار براي انتخابات مجلس شوراي اسلامي تقسيم کرد. البته گروهي ديگر از معاملهگران اساسا به اين متغيرهاي سياسي و اثرگذاري آنها باور دارند و معتقدند بازار بيشتر تحت تاثير متغيرهاي اقتصادي قرار دارد. از نظر برخي از آنها عاملي مانند رشد نرخ حواله درهم در بالا رفتن ارزش دلار در بازار داخلي نقش پررنگي دارد و عدهاي نيز به متغيرهاي دروني اقتصاد مانند بالا بودن نرخ تورم بهعنوان يک عامل بالابرنده نرخ ارز اشاره ميکردند.
اگر از بازار ارز کمي فاصله بگيريم، ميبينيم که ديروز در بازار سکههاي گرانبها نيز قيمتها رويه افزايشي داشتهاند. بهعنوان مثال، سکه ديروز ۱۰۰ هزار تومان افزايش را به خود ديد و توانست روي عدد ۵ ميليون و ۱۷۵ هزار تومان قرار بگيرد. نيمسکه با ۷۵ هزار تومان افزايش خود را به قيمت ۲ ميليون و ۶۹۰ هزار تومان رساند و ربع سکه نيز با ۱۰ هزار تومان افزايش به بهاي يک ميليون و ۶۳۰ هزار تومان رسيد. هر گرم طلاي ۱۸ عيار نيز ديروز به سوي مرز ۵۳۰ هزار تومان جهش کرد. بر اساس گزارش سايت اتحاديه طلا، ساعت ۴ بعدازظهر ديروز هر گرم طلاي ۱۸ عيار در بازار تقريبا ۵۲۹ هزار تومان قيمت داشت که ۱۱هزار تومان بيشتر از آخرين روز هفته بود.
در کنار افزايش قيمت دلار که انتظارات معاملهگران بازار سکه داخلي را تحت تاثير قرار ميداد، به گفته فعالان، افزايش روز آخر طلاي جهاني نيز انتظارات را تحت تاثير قرار داد. طلاي جهاني روز جمعه از سد هزار و ۵۸۰ دلار عبور کرد و توانست روي عدد هزار و ۵۸۴ دلار به کار خود پايان دهد. در آخرين نظرسنجي کيتکونيوز از کارشناسان وال استريت، ۱۷ نفر شرکت کردند که ۱۱ نفر معادل ۶۵ درصد افزايش قيمت و تنها يک نفر معادل ۶ درصد کاهش قيمت طلا را پيشبيني کردند. ممکن است انتظارات معاملهگران بازارهاي جهاني در مورد قيمت دلار، انتظارات بازيگران داخلي را نيز تحت تاثير قرار داده باشد.
تاکتيک بازارساز براي مقابله با نوسانگيران
برخي از فعالان بازار ارز باور دارند افزايش روزهاي اخير دلار خارج از مديريت بازارساز رخ نداده است. از نظر اين دسته، بازارساز زماني که متوجه ميشود ميزان تقاضا بالاست، اجازه ميدهد قيمت تا حدي تعديل شود و بعد خود از قيمتهاي بالاتر اقدام به عرضه ميکند. پس از اينکه قيمت پايينتر آمد، بازارساز خود را در موقعيت خريد قرار ميدهد. در چنين شرايطي، بازارساز از يک طرف نه تنها ذخاير ارزي خود را از دست نميدهد، بلکه ارز بيشتري را به دست ميآورد و از طرف ديگر، نوسانگيراني که دچار ضرر شدند، ديگر به اندازه قبل توان مداخله در بازار را ندارند. فعالان معتقد به اين ديدگاه طبيعتا انتظار دارند قيمت دلار طي روزهاي آتي کاهشي شود.
در اين ميان، دستهاي ديگر از بازيگران ارزي باور دارند، نوع مداخله بازارساز در بازار بيشتر بهصورت ريالي است. بهعنوان مثال، در ازاي فروش ارز توسط صرافيهاي منتخب، ريال بيشتري را در اختيار آنها ميگذارد. برخي فعالان هم اشاره ميکنند، بازارساز بيشتر از طريق محدود کردن گردشهاي ريالي اقدام به مديريت نوسانات ارزي ميکند.
در مقابل گروهي از فعالان باور دارند، نوسانات روزهاي اخير کاملا در کنترل بازارساز نبوده است. شماري از معاملهگران باور دارند، نوسانات روزهاي اخير دلار بيشتر تحت تاثير افزايش نرخ حواله درهم بوده است. روز شنبه نيز نرخ حواله درهم تا محدوده ۳ هزار و ۸۳۰ تومان بالا رفت و از نظر آنها همين عامل منجر به افزايش خريد ارز در بازار داخلي شد. با اين سطح از نرخ حواله درهم، ارزش دلار در بازار داخلي ميتوانست به بالاي ۱۴ هزار و ۵۰ تومان برسد. در واقع ميتوان گفت ديروز نرخ حواله درهم و دلار در بازار داخلي با يکديگر هماهنگ شدند. اين در حالي بود که در روزهاي قبلتر کمي قيمت درهم در مقايسه با دلار بيشتر بود.
چرا بازار متشکل ارزي راهاندازي نميشود؟
عضو کميسيون اقتصادي مجلس با اشاره به اينکه بازار ارز در مديريت جديد دوره پايدار و خوبي را طي ميکند، بيان کرد: مديريت صحيح توانسته نوسانات را به حداقل ممکن برساند. علياکبر کريمي در گفتوگو با «ايبِنا» با اشاره به دلايل تعلل بانک مرکزي در راهاندازي بازار غير متشکل ارزي گفت: هر چند راهاندازي و فعال کردن بازار غير متشکل ارزي اقدامي براي ساماندهي بازار است، اما بايد بدانيم تعلل در اجراي آن دليلي دارد.
نماينده مردم اراک در مجلس شوراي اسلامي ادامه داد: به نظر ميرسد با توجه به رويکرد فعلي بانک مرکزي و تاکيد بيشتر بر محدود کردن تقاضا براي ارز بانک مرکزي به اين نتيجه رسيده که فعال کردن اين بازار ميتواند به تقاضا دامن بزند، به همين دليل انجام نداده است. کريمي با تاکيد بر اينکه وجود سامانه نيما و صرافيها توانسته نيازهاي ارزي را تامين کند، تصريح کرد: با وجود اينکه اکنون مشکلي در بازار احساس نميشود، اما وجود بازار متشکل ميتواند با ايجاد اطمينان بيشتر در صادرکنندگان به بازگرداندن ارز بيشتر به کشور کمک کند.
وي در پاسخ به اين سوال که علت نوسانات اخير نرخ ارز چيست، گفت: نوسانات فعلي در دو بخش عوامل رواني و شوکهايي که به بازار وارد ميشود قابل تحليل است. اين نماينده مردم در مجلس دهم، با بيان اينکه عوامل رواني حاکم بر بازار باعث افزايش بيثباتي در نرخ ارز ميشود، افزود: بخشي از نوسانات حاکم بر بازار ناشي از عدم تعادل ميان عرضه و تقاضاي ارز و عدم پايداري بازار است که اين امر واقعي است که در طي زمان شکل ميگيرد و بايد تمهيداتي براي پايداري نرخ ارز در بازار انديشيده شود. کريمي با تاکيد بر اينکه بازار ارز در مديريت جديد دوره پايدار و خوبي را طي ميکند، گفت: خوشبختانه مديريت صحيح توانسته نوسانات را به حداقل ممکن برساند، از اين رو رئيس کل جديد بانک مرکزي نمره خوبي را از مجلس ميگيرد. عضو کميسيون اقتصادي مجلس شوراي اسلامي يادآور شد: تلاش بيشتر تيم اقتصادي دولت به ويژه بانک مرکزي براي ايجاد ثبات نرخ ارز لازم است.