برگزیده

فراز و فرود مداوم در رابطه تهران - ریاض

شرق

بروزرسانی 1398/11/28 - 19:10

شرق/ متن پيش رو در شرق منتشر شده و انتشار آن در آخرين خبر به معناي تاييد تمام يا بخشي از آن نيست سيگنال‌هاي رياض و تهران همچنان بين مثبت و منفي تناوب دارند. در ماه‌هاي اخير،‌ نشانه‌هاي مختلفي از تمايل يا دست‌کم بي‌ميل‌نبودن مقامات سعودي به شکل‌دهي گفت‌وگو با ايران ديده شده‌ است؛ اما هم‌زمان در ميانه اين نشانه‌ها شواهدي نشان مي‌دهد که حل اختلاف‌ها را دور مي‌نماياند. در نشست امنيتي مونيخ که با حضور وزير خارجه ايران برگزار شد، وزير خارجه عربستان سعودي به تکذيب صحبت‌هاي محمدجواد ظريف درباره روند گفت‌وگوها بين ايران و عربستان پرداخت. به گزارش العربيه، فيصل بن‌فرحان که شنبه در حاشيه نشست امنيتي مونيخ سخن مي‌گفت، خاطرنشان کرد سعودي‌ها هيچ پيام ويژه يا محرمانه‌اي براي ايران نفرستاده‌اند. او در ادامه افزود: «پيام ما به ايران اين است که نخست و پيش از بحث درباره هر امر ديگري، رفتارش را تغيير دهد». وزير خارجه عربستان تأکيد کرد: «تنها پيامي که سعودي براي ايران فرستاده، پيامي علني است که براي همگان آشکار بود. ايران به‌وسيله ۱۶ موشک به تأسيسات نفتي ما حمله کرد و اقتصاد جهاني را در معرض خطر قرار داد. اين ايران است که به حوثي‌ها کمک تسليحاتي مي‌کند تا شهرهاي ما را هدف قرار دهند. پيام ما براي ايران اين است که پس از اذعان به رفتارهاي خصمانه‌اش و تأثيرگذاري آن بر بي‌ثباتي امنيتي در منطقه از جمله حملات موشکي عليه کشورهاي همسايه، آن‌گاه اين امکان وجود خواهد داشت تا موضوع گفت‌وگوها را مورد بحث قرار دهيم». صحبت‌هاي بن‌فرحان درباره تکذيب ارسال پيام ويژه، در پاسخ به مواضع همتاي ايراني او در همين نشست بيان مي‌شود. محمدجواد ظريف عصر شنبه در گفت‌وگويي در حاشيه کنفرانس مونيخ گفت بعد از ترور سردار سليماني، «پيامي از سوي عربستان مبني بر تمايل آنها براي گفت‌وگو با ايران دريافت کرديم. ما به پيام آنها پاسخ مثبت داديم و گفتيم براي گفت‌وگو آماده‌ايم، اما ديگر پاسخي از جانب عربستان دريافت نکرديم». ظريف افزود: «اگر شما خواهان کاهش تنش‌ها باشيد خيلي کارها بايد بکنيد؛ اما عربستان سعودي نمي‌خواهد يک کار هم بکند». وزير خارجه ايران همچنين درباره پيشنهاد منطقه‌اي ايران معروف به طرح صلح هرمز، توضيح داد: «عمدا اين نام را برگزيديم که کسي بهانه‌اي براي رد آن نداشته باشد. نامه‌هايي به همه کشورهاي منطقه حتي دو کشور بحرين و عربستان که با آن رابطه نداريم نوشتيم. کويت، قطر، عمان و عراق به ما پاسخ دادند».

بن‌فرحان: ايران اقتصاد جهاني را تهديد مي‌کند وزير خارجه سعودي تأکيد کرد کشورش «هميشه مسئله تنش‌زدايي در منطقه را مورد اهتمام قرار مي‌دهد»؛ درعين‌حال يادآور شد «تاکنون هيچ تماس مستقيمي با ايران برقرار نشده است». او بيان کرد: «تنها يک طرف پشت بي‌ثباتي منطقه قرار دارد» و در ادامه توضيح داد: «ايران با رفتاري بي‌پروا، اقتصاد جهاني را تهديد مي‌کند». بن‌فرحان اظهار کرد: «هر سخني بي‌فايده خواهد بود مگر اينکه فرصت سخن‌گفتن درباره منابع حقيقي اين بي‌ثباتي فراهم آيد». او درباره يمن تأکيد کرد: «پادشاهي سعودي راه‌حل سياسي را براساس گفت‌وگو زير نظر سازمان بين‌الملل ترجيح مي‌دهد و اضافه کرد: «موضع ما در يمن هميشه بر مبناي حمايت از راه‌حل سياسي بوده است». او اظهار اميدواري کرد: «حوثي‌ها منافع يمن را بيش از منافع ايران مد نظر داشته باشند». وزير خارجه سعودي از همه طرف‌ها خواست «در زمينه ايجاد راه‌حلي براي يمن همياري کنند و اين موضوع فقط منحصر به سعودي نباشد». فيصل بن‌فرحان تأکيد کرد: «وضعيت در منطقه کاملا تاريک و منفي نيست». از سوي ديگر او يادآور شد که رياض «کانال‌هاي خوبي براي گفت‌وگو با کنگره آمريکا دارد» و خاطرنشان کرد: «ما از طريق منافع مشترک و روابط تاريخي با ايالات متحده در تماس هستيم». وزير خارجه سعودي درباره ميزباني سران جي ۲۰ گفت رياض «دستور کار آرمان‌گرايانه‌اي» در اين راستا دارد. صحبت‌هاي ظريف در هماهنگي با اخبار متعددي است که از پيام‌ها و مواضع علني و غيرعلني ايران در ماه‌هاي اخير به گوش مي‌رسد و در آنها، ايران کوشيده ‌است براي حل اختلافات گسترده دوجانبه و منطقه‌اي بين دو طرف، گفت‌وگويي شکل بگيرد. اين تلاش‌ها البته هم‌زمان با ادامه تنش‌ها بين دو کشور انجام شده که مسئله يمن و تبعاتي مثل حمله به تأسيسات نفتي آرامکو در صدر آنها بوده ‌است. طرف سعودي در ماجراهاي اين‌چنيني تلاش خود را براي تقابل و نيز اقناع متحدانش براي تقابل با ايران پيگيري کرده‌ است، اما شواهد و گزارش‌هايي حاکي است به‌خصوص پس از ناکامي‌هاي سعودي‌ها در اين زمينه که در نقطه اوجش، خودداري ترامپ از دخالت نظامي در ماجراي آرامکو را داشت، گزينه گفت‌وگو با ايران را در ميان مقامات اين حکومت جدي‌تر کرده‌ است. بااين‌حال فعلا سطح تمايلات دو طرف در اين زمينه بر اختلافات غالب نشده‌ است. تازه‌ترين نمونه رويکرد ايران به رفتارهاي سعودي در عين تلاش‌هاي تهران نيز در مواضع سخنگوي وزارت خارجه مشاهده مي‌شود. او ديروز با محکوم‌کردن حمله نيروهاي ائتلاف به شهر المصلوب يمن گفت: «سکوت جامعه بين‌المللي نسبت به اين جنايات جنگي، عاملان آنها را در کشتار بيشتر غيرنظاميان گستاخ‌تر کرده است». به گزارش اداره کل اطلاع‌رساني و امور سخنگويي وزارت امور خارجه، سيدعباس موسوي افزود: «در چندسال گذشته بارها شاهد بوده‌ايم هر زمان نيروهاي ائتلاف به رهبري سعودي يا هم‌پيمانان آنها در جبهه‌هاي جنگ دچار شکست‌هاي مفتضحانه‌اي مي‌شوند، با سلاح‌هاي آمريکايي اقدام به کشتار ناجوانمردانه زنان و کودکان و غيرنظاميان مي‌کنند و فاجعه مي‌آفرينند که جنايت روز گذشته در استان جوف نمونه‌اي از ده‌ها جنايت جنگي آنهاست».

آخرين مأموريت فرمانده نيروهاي قدس اما اين اولين‌بار نيست که درباره ارسال پيام و مکالمه بين ايران و عربستان صحبتي مطرح مي‌شود و آخرين نمونه آن، مربوط به صحبت‌هاي آن زمان نخست‌وزير عراق درباره روز ترور سردار سليماني مي‌شود. عادل عبدالمهدي در جلسه پارلمان اين کشور اعلام کرد که سردار سليماني براي انتقال پيام ايران به عربستان وارد بغداد شده بود. به گزارش خبرگزاري رسمي عراق، عبدالمهدي در سخنان خود در جلسه پارلمان که براي بررسي اخراج نيروهاي آمريکايي از عراق تشکيل شده‌ بود، خاطرنشان کرد، سردار سليماني حامل پيام ايران در پاسخ به نامه عربستان بود که پيش‌تر بغداد آن را در اختيار تهران قرار داده بود. عبدالمهدي خاطرنشان کرد که قرار بوده است سردار سليماني ساعت ۸:۳۰ به وقت محلي با وي ديدار کند و پاسخ ايران به عربستان را تسليم وي کند. وي محتواي نامه عربستان به ايران را تنش‌زدايي در منطقه اعلام کرده ‌بود.

گزارش نيويورک‌تايمز درباره نقش آمريکا نيويورک‌تايمز نيز اخيرا در گزارشي به آنچه «اشتباه محاسباتي» در رابطه ايران و آمريکا خوانده، پرداخته و نوشته ‌است تصميمات آمريکا، مانع از حرکت کشورهاي منطقه به سمت حل اختلاف با ايران شده‌ است. در اين گزارش که مدعي سفر مقامات ايران به امارات براي گفت‌وگو با مقامات امارات است، آمده: «کاخ سفيد از اين ديدارها اطلاع نداشت و مسئولان و مشاوران کاخ سفيد تنها بعد از مطالعه گزارش دستگاه‌هاي جاسوسي خود به تکاپو افتادند. کاخ سفيد انتظار نداشت که دولت امارات به‌عنوان يک متحد، ملاقات‌هاي «مخفيانه» با مقامات ايراني را ترتيب دهد». طبق اين گزارش، موضوع اين ديدارها به شوراي امنيت ملي آمريکا هم کشيده شد و اين پرسش در آنجا مطرح شد که آيا «جبهه متحد عليه ايران که با دقت و بيش از دو سال توسط دولت ترامپ، طراحي و ساخته شده بود» در حال فروپاشي است؟». اين گزارش ادامه مي‌دهد: «شکاف‌هايي در ائتلاف ضدايراني تحت رهبري آمريکا» ايجاد شده است. مذاکرات مخفي در امارات، نمونه‌اي از اين شکاف است. به نوشته دويچه‌وله، در همين حال نيويورک‌تايمز از تلاش برخي از کشورهاي خاورميانه، از جمله عربستان براي پيشبرد تنش‌زدايي آرام با ايران خبر داده و نوشت که «عربستان با استفاده از واسطه‌هاي عراقي و پاکستاني»، به «موفقيت ديپلماتيک با ايران» نزديک شد. به گفته چند ديپلمات ايراني و برخي اعضاي سپاه پاسداران، قاسم سليماني «نقش پشت صحنه» نزديک‌شدن به اين موفقيت ديپلماتيک را برعهده داشته و سعي مي‌کرده تا تهران و رياض را به هم نزديک کند. اين موضوع از نظر نيويورک‌تايمز باعث شد تا ائتلاف و اتحاد «ضدايراني» دولت ترامپ که سعي در ساختن آن داشت، بي‌اعتبار شود. حالا با نبود قاسم سليماني، برخي ناظران نسبت به بروز خشونت‌هاي بيشتر ميان تهران و آمريکا هشدار مي‌دهند. اين گزارش نيويورک‌تايمز در سايه ترور فرمانده نيروهاي قدس ايران در ميانه سفري که در همين رابطه بود، مي‌تواند به اين معنا باشد که اقدام آمريکا در اين ترور، علاوه‌بر تبعات ديگرش، تازه‌ترين مانعي است که دولت ترامپ بر سر راه حل اختلافات در منطقه ايجاد کرده است.

ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد