استراتفور: ایران به هیچ وجه از حقوق موشکی اش نمیگذرد
ديپلماسي ايراني/ متن پيش رو در انتخاب منتشر شده و انتشار آن در آخرين خبر به معناي تاييد تمام يا بخشي از آن نيست درک ايران از تهديداني که با آنها روبه روست، همراه با ضعفش در ساير عرصههاي نظامي، اين کشور را به سوي توسعه موشکهاي باليستيک و کروز سوق ميدهد. جنگ ايران و عراق نشان داد که گزينههاي نظامي جمهوري اسلامي ايران چقدر محدود است. گرچه محمدرضا پهلوي، شاه سابق ايران، قويترين نيروي هوايي منطقه را در زمان خود داشت، اما پس از انقلاب، ايران بدون کمک آمريکا قادر به نگهداري هواپيماهايش نبود و نميتوانست به موشکها و حملات هوايي عراق پاسخ دهد. تجربهي جنگ عراق، ارزش راهبردي استفاده از موشک براي درهم شکستن اعتماد به نفس مردم کشور دشمن و بالا بردن هزينه اقتصادي حمله به ايران را به تهران آموخت. از آن زمان ايران به دنبال ايجاد زرادخانهاي از موشکهاي باليستيک پيشرفته و متنوع بوده است. اقدامات ايران در زمينه پژوهش و توسعه موشکي بر بهبود قابليت اطمينان، دقت و کارايي سيستمهاي موشکي متمرکز است تا سودمندي تاکتيکي اين سيستمها را افزايش بدهد. تمرکز ايران بر موشکهاي باليستيک با هدف راهبردي ايجاد بازدارندگي در دشمنانش از ورود به جنگ با جمهوري اسلامي ايران انجام شد. از لحاظ تاکتيکي موشکهاي اوليه به دليل دقت کم و نقطهزن نبودن، در ميادين جنگي مزيت چنداني نداشتند. به همين دليل و به ويژه پس از جنگ افغانستان و عراق که ايالات متحده را تا آستانه مرزهاي ايران کشاند، جمهوري اسلامي ايران به جاي افزايش برد موشکهايش فراتر از خاورميانه، تلاش کرد ضريب اطمينان، دقت و قابليت استفاده عليه اهداف تاکتيکي را در موشکهايش ارتقاء دهد. زماني که جورج بوش پسر، رئيس جمهوري اسبق ايالات متحده امريکا در سال 2002 ميلادي، ايران را محور شرارت ناميد، تهران دانست که جمهوري اسلامي و نيابتيهايش بهزودي درگير جنگهاي بيشتري در خاورميانه خواهند شد. همين انگيزهاي شد براي ايران تا بر ساخت موشکهاي کوتاه و ميان برد اما دقيق تر متمرکز شود. گرچه ايران تا کنون موشکهاي باليستيکي با برد بيش از 2هزار کيلومتر را رونمايي يا آزمايش نکرده، اما ايالات متحده نگران است که مبادا برنامه فضايي ايران پوششي باشد براي پژوهش در زمينه فناوري دوگانهاي که قابليت تبديل شدن به موشک باليستيک قارهپيما را داشته باشد. موشک هايي که بردشان بتواند به خاک ايالات متحده برسد و ايران را در رديف کشورهاي معدود دارنده چنين سلاح هايي ارتقا دهد. حملات دو سال گذشته نشان مي دهند که گرچه موشکهاي ايران دقيقتر شدهاند اما فعاليت ايران در زمينه افزايش دقت موشکها همچنان ادامه دارد. پژوهشهاي موشکي اخير ايران به توليد موشکهاي کروز انجاميده است. توسعه برنامه موشکي ايران علاوه بر اهداف فرامرزي، براي اهداف تبليغاتي و پرستيژ داخلي نيز برخي مزايا را به همراه دارد. مثلا ايران هر ساله در دهه فجر، سالگرد پيروزي انقلاب اسلامي ايران، از موشکهاي جديدي رونمايي ميکند. ايران نه تنها موشکهايش را در اختيار نيروهاي نيابتي اش در منطقه قرار ميدهد بلکه آنها را براي مقاصد راهبردي نيز مورد استفاده قرار مي دهد و حتي مستقيما از سرزمينهاي خودش از آنها عليه اهداف کردها، سعوديها، آمريکاييها و داعش نيز استفاده ميکند. درک ايران از تهديدهاي خاورميانه هنوز دگرش نيافته است. خروج دونالد ترامپ، رئيس جمهوري ايالات متحده از برجام به ايران نشان داد که حتي در صورت امضاي توافقي تازه با ايالات متحده، هيچ چيز نميتواند دولت بعدي آمريکا را از نقض توافق بازبدارد. بنابراين ايران همچنان خود را ناچار از ادامه برنامه موشکي و توسعه موشکهاي تازه اش ميبيند. علاوه براين، سوريه، عراق، افغانستان و داعش همچنان منبع تهديد هستند. سرانجام، در صورتي که ايران درباره برنامه موشکياش توافقي با غرب امضاء کند، موضعگيريهاي خصمانه عربستان سعودي و امارات متحده عربي تعديل نخواهند شد. در حقيقت، اين دو کشور توافق تازه را محدوديتي براي راهبرد منطقهاي ايران و فرصتي براي نفوذافکني خودشان تلقي خواهند کرد. کوتاه سخن اين که، ايران برخلاف تمايلش براي امتياز دهي در زمينه برنامه هستهاي، با به ياد داشتن تهديدات گفته شده، هرگز از خط قرمزهاي برنامه موشکياش گامي عقبنشيني نخواهد کرد. بسياري از عوامل راهبردي و تاکتيکي که ايران را به سرمايهگذاري هنگفت در برنامه هستهاي سوق داد، هنوز پابرجا هستند و امکان ندارد يک شبه از ميان بروند. اين براي گفت وگوهاي احتمالي آمريکا و ايران در آينده خبر خوبي نيست، مگر اين که ايالات متحده و سايرين مطالباتشان در زمينه موشکهاي با برد فراتر از خاورميانه را محدود کنند. همزمان، ايران به ارتقاي دقت و قابليت زرادخانه موشکياش ادامه خواهد داد.