سرمقاله ابتکار/ کمیسیون مشترک برجام و چند ابهام مهم
ابتکار/ « کميسيون مشترک برجام و چند ابهام مهم » عنوان سرمقاله روزنامه ابتکار نوشته محمدرضا ستاري است که ميتوانيد آن را در ادامه بخوانيد: ديروز نخستين نشست کميسيون مشترک برجام ميان ايران و گروه 1+4 پس از فعال شدن مکانيسم ماشه توسط سه کشور آلمان، انگليس و فرانسه در وين برگزار شد. نشستي که در نوع خود از جهاتي منحصر به فرد بود و اظهارنظرهاي مختلف مقامات درخصوص محتوا و خروجي آن نيز به دامنه سوالات و ابهامات موجود درخصوص آينده توافق هستهاي دامن زد. بنابر گزارشهاي رسيده از وين، جلسه ديروز زودتر از جلسات قبل شروع شده و خيلي زودتر از آنچه گمان ميشد به پايان يافت، به طوري که شروع و پايان اين جلسه به دو ساعت نيز نکشيد. از سوي ديگر در حالي که ديروز هلگا اشميست معاون مسئول سياست خارجي اتحاديه اروپا پيش از آغاز جلسه کميسيون مشترک تصريح کرده بود که در اين نشست براي حفظ برجام بحثهايي حياتي خواهيم داشت و نماينده چين نيز گفته که در تلاش هستيم تا توافق هستهاي را حفظ کنيم، عباس عراقچي پس از پايان جلسه در جمع خبرنگاران گفته که در اين جلسه صحبت از مکانيسم ماشه مطرح نشده و بيشتر درخصوص سازوکار اينستکس رايزني و گفتوگو شد. عراقچي همچنين تاکيد کرد که بدون تامين منافع ايران در حوزه اقتصادي بازگشت کامل به برجام امکانپذير نخواهد بود. هرچند ديروز اعلام شد که در اين جلسه صحبتي درخصوص مکانيسم ماشه صورت نگرفته و به گفته مسئول سياست خارجي اتحاديه اروپا، موضوع سازوکار حل و فصل اختلافات برجام فعلاً به صورت نامحدودي تمديد شده است، اما همچنان يکي از موارد تهديدزا در مسير ادامه توافق هستهاي، مسئله فعالسازي مکانيسم ماشه است. چرا که درصورت ارجاع پرونده ايران به شوراي امنيت سازمان ملل، مقدمات بازگشت تحريمهاي بينالمللي عليه ايران فراهم شده و اين امر ميتواند به طور کامل منجر به فروپاشي توافق هستهاي شود. درنتيجه همانطور که در بالا اشاره شد، در زمان فعلي مهمترين گفتوگوها بر سر آينده برجام، مربوط به مکانيسم ماشه خواهد بود و اينکه تا چه ميزان سه کشور اروپايي قصد داشته باشند فارغ از فشارهاي ايالات متحده بر سر تداوم اين توافق با ساير طرفها همکاري داشته باشند. در اين ميان البته با وجود سفرهايي که برخي از مقامات اروپايي نظير جوزپ بورل مسئول سياست خارجي اتحاديه اروپا و وزراي خارجه هلند و اتريش به تهران داشتهاند، نشانههايي از اقدامات احتمالي اروپا براي حفظ برجام و فراهم شدن شرايطي براي عدم بازگشت تحريمهاي بينالمللي عليه ايران بروز و ظهور کرده است؛ اما در اين راستا مورد مبهم نحوه کنش سه کشور اروپايي و نيز توان ساير شرکاي برجام از جمله اتحاديه اروپا، روسيه و چين در قبال توافق هستهاي است. بورل به عنوان مسئول سياست خارجي اتحاديه اروپا هرچند تاکيد کرده که اروپا به دنبال تداوم برجام است و همچنين به ايران، روسيه و چين نيز در اين خصوص اطمينان داده است، اما او درنهايت به صراحت گفته که در کليت ماجرا نقش تصميمگير نداشته و تنها مسئوليت هماهنگي را بر عهده دارد. از سوي ديگر همزمان با اينکه طي چند ماه گذشته سياستهاي تئوريکاي اروپايي (آلمان، انگليس و فرانسه) بيش از هر زمان ديگري به ايالات متحده نزديکتر شده و حتي بوريس جانسون نخست وزير بريتانيا تصريح کرده که در توافق جديد با ايران پيرو نقشه راه دونالد ترامپ خواهد بود، بحث درمورد راهاندازي سازوکار اينستکس و متعاقب آن بهرهمندي ايران از مزاياي برجام از جمله مواردي است که به ابهامات قبلي بيشتر دامن ميزند. اين ابهام زماني پررنگتر ميشود که بدانيم اروپا و ساير شرکاي برجام در طول پانزده ماهي که از خروج آمريکا از برجام ميگذرد و شرايط عاديتر از امروز رقم ميخورد، چه اقداماتي را براي بهرهمندي ايران از توافق هستهاي انجام دادهاند که اکنون بخواهند در اوج فشارهاي آمريکا با فعال کردن سازوکاري که تاکنون يک تراکنش مالي نيز از خود ثبت نکرده است، نسبت به خروج از بن بست کنوني اقدام کنند؟ لذا در اين شرايط هرچند انجام گفتوگوها و مذاکرات با تمامي طرفين ضروري به نظر ميرسد و ايران نيز لازم است تا بر حقوق برجامي خود پافشاري کند، اما مهمتر از آن چارهانديشي براي عبور از چالش مهم مکانيسم ماشه است زيرا ممکن است در طول چند ماه آينده و با وجود تاکيدهايي که همه براي حفظ برجام دارند، ارجاع پرونده ايران به شوراي امنيت و بازگشت تحريمهاي بينالمللي، آخرين نفسهاي توافق هستهاي را بريده و آن به صورت کامل از هم متلاشي کند.