تحلیل ها. برگزیده2020-02-28T22:10:00+03:30 (۲۲:۱۰) ۱۳۹۸/۱۲/۰۹
شرق
مواجهه ژاپنی-کرهای با کرونا
سایز متن
الف الف
لینک کوتاه در کلیبرد کپی شد!http://akhr.ir/6107424
۲۴.۵K
۱۳
شرق/ متن پيش رو در شرق منتشر شده و انتشار آن در آخرين خبر به معناي تاييد تمام يا بخشي از آن نيست
کشورهاي کره جنوبي و ژاپن هم مثل بسياري از کشورهاي ديگر دنيا اين روزها با بحران ويروس کرونا دستبهگريبان هستند. کره جنوبي با حدود هزارو 300 فرد مبتلا بعد از چين رتبه رسمي دومين کشور داراي بيشترين افراد مبتلا را دارد و ژاپن هم تعداد رسمي مبتلايانش با احتساب سرنشينان کشتي تفريحي پهلوگرفته در سواحلش بيشتر از ۸۰۰ نفر اعلام شده است. اطلاع از شيوه مديريت بحران و نوع اطلاعرساني و آگاهيسازي افکار عمومي در اين دو کشور که به نظم و برنامهريزي مشهور هستند، براي ما در ايران که درگير بحران کرونا هستيم و بعد از چين با ۱۹ کشته تا روز گذشته بيشترين تلفات را داشتهايم، ميتواند مفيد و آموزنده باشد. بههمينخاطر از دو ايراني ساکن اين دو کشور که کارشان در ارتباط با رسانههاست، خواستهايم از مشاهدات و تجربيات خود در اين روزها در ژاپن و کره جنوبي بنويسند. فرناز پيراسته، ساکن بوسان کره جنوبي است و در يک راديو کرهاي کار ميکند و علي نوراني ساکن توکيو و خبرنگار NHK راديو-تلويزيون ملي ژاپن است و در بخش فارسي آن مشغول به کار است. آنچه در ادامه ميآيد، روايت آنها دراينباره است.
کرونا در کره جنوبي فرناز پيراسته
مسئلهاي که باعث ورود ويروس و گسترش مبتلايان در کره جنوبي شد، همزمانشدن شيوع اين ويروس و سفر کرهايها و بقيه مليتها از چين براي سال نو کرهاي بود. تا روز چهارشنبه ۲۶ فوريه برابر با ۷ اسفند ۹۸ – هزارو 261 نفر مبتلا به اين ويروس و 12 مورد فوت بر اثر ابتلا به کرونا در کره جنوبي تأييد شده است. اولين مورد ابتلا به ويروس، در روز ۲۰ ژانويه تأييد شد. اين مورد، يک خانم ۳۵ساله چيني بوده که در شهر ووهان چين (مرکز اين ويروس) زندگي ميکرده و روز ۱۸ ژانويه با علائم درد عضله در ووهان به دکتر مراحعه کرد؛ اما تشخيص پزشک، سرماخوردگي بود. اين فرد روز بعد وارد فرودگاه اينچان کره شد و در بررسيهاي فرودگاهي اين شخص با تب ۳۸ درجه تشخيص داده شد و نهايتا بعد از انتقال به مراکز مرتبط، ابتلا به اين ويروس رسما تأييد شد.
در پاسخ به اين پرسش که دولت در اين مدت چه فعاليتهايي انجام داده، بايد بگويم جداي از بررسيهاي دقيق در فرودگاه و فرستادن هواپيماي خصوصي براي آوردن ۳۶۸ کرهاي ساکن شهر ووهان چين، در مراکز عمومي ازجمله مدرسهها و سازمانهاي مختلف، هشدارهاي متعدد و آگاهيرساني انجام شده و ضدعفونيکنندههاي دست و ماسک رايگان در بعضي جاها قرار داده شده است. يکي از دوستانم که در بيمارستان کودکان کار ميکند، ميگفت که هر کودکي که وارد ميشود (که قاعدتا با علائم سرماخوردگي و آبريزش بيني ميآيند)، مخاط بينيشان را تست ميکنند. اگر نتيجه صرفا سرماخوردگي باشد، ميتوانند وارد بخشهاي مختلف بيمارستان شوند.
براي همه شهروندان کرهاي و غيرکرهاي هم از روزهاي اول پيام هشدار روي موبايلها ارسال ميشد. اولين پيام هشدار براي من روز ۲۳ ژانويه رسيد؛ يعني سه روز بعد از تأييد اولين مورد ابتلا. بعد از آن باز پيامهاي هشدار براي مراقبت ارسال ميشد. البته به دليل تأييد افراد مبتلا در سئول براي ساکنان پايتخت ظاهرا خيلي بيشتر پيامهاي هشدار ارسال شده است.
تا چند روز سازمان بهداشت کره وضعيت کشور را از آبي (سطح يک) به زرد (سطح دو) از چهار سطح بحران تغيير داده است.
از تاريخ ثبت اولين مورد رسمي يعني 20 ژانويه، يکماهو هفت روز ميگذرد و تعداد مبتلايان به هزارو 261 نفر و تعداد مرگومير به ۱۲ نفر رسيده است.
تا هشت روز پيش يعني 19 ژانويه تعداد مبتلايان رسمي در کره 46 مورد بود. تا اين تاريخ دولت کل دانشگاهها را که از اول مارس شروع ميشوند، دو هفته به تعويق انداخت. به طور مرتب هشدارها از طريق موبايل به افراد ارسال ميشد. همينطور گزارش لحظهاي از تعداد افراد بررسيشده، تعداد مبتلايان، تعداد مرگومير و تعداد بهبوديافتهها به شهروندان داده ميشد.
اولين مورد مرگ از ويروس کرونا در کره جنوبي در تاريخ 20 فوريه اتفاق افتاد؛ دقيقا بعد از افزايش بحراني تعداد مبتلايان.
اما هشت روز پيش نقطه عطفي بود در آمار مبتلايان. خانمي 61ساله ساکن شهر دگو در جنوب کره و نزديکي بوسان، از مبلغان مذهبي يک نوع فرقه خاصي از مسيحيت (شينچونجي) براي شرکت در تظاهراتي به سئول رفته و به ويروس کرونا آلوده ميشود. با وجود تب خفيف، حاضر به انجام تست کرونا نشده؛ به اين بهانه که سفر خارج از کشور نداشته. بعد از آن به شهر دگو برميگردد، در يک مراسم عروسي شرکت ميکند، به سه کليسا ميرود و در مراسم شرکت ميکند و نهايتا با تب شديد مراجعه کرده و ابتلاي او به ويروس تأييد ميشود.
پس از آن روزبهروز بر تعداد مبتلايان اضافه شد. شهر بوسان که تا پنج روز پيش، هيچ مورد ابتلايي گزارش نشده بود حالا حدود ۵۰ مورد مبتلا آن هم همگي از طريق سفر به دگو مستقيم و غيرمستقيم گزارش شده.
اقدامات دولت در اين زمينه نيز به اين شرح بوده است: يکي از مهمترين اقدامات ارسال پيامهاي هشدار به صورت مرتب و پس از هر اتفاق و مورد يا بررسي به ساکنان کره جنوبي است. اين پيامها شامل اقدامات و مراقبتهاي بهداشتي، شماره تلفنهاي مورد نياز، دستورالعملها و مهمتر از همه، تعداد مبتلايان، مشخصات هرکدام از افراد مبتلا (سن، جنسيت، محل زندگي و طريقه ابتلا) و مسيرهايي که شخص در سه يا چهار روز گذشته در شهر طي کرده، به همراه ساعت. مثلا مبتلاي شماره 19، خانم 51ساله ساکن... ابتلا از طريق کليساي دگو، روز 20 فوريه ساعت هشت صبح از ايستگاه متروي... به ايستگاه متروي... رفته. به فروشگاه... رفته و بعد با ماشين شخصي به ... رفته. تمام مسيرهايي که فرد طي کرده، به صورت پيام به افراد ارسال ميشود و از آنها خواسته ميشود از تردد در آن مسيرها خودداري کنند يا اگر به طور مشخص در آن محل خاص حضور داشتند، براي تست مراجعه کنند. درعينحال در چند سايت، آمار افراد مبتلا و مشخصات دقيق آنها و مسيرهاي رفتوآمد آنها به طور زنده گزارش ميشود. نقطه زرد محلهاي رفتوآمد در بيشتر از 24 ساعت گذشته و نقاط قرمز محلهاي رفتوآمد در 24 ساعت گذشته است.
در شهر ما بوسان نيز همه مهدکودکها تا اطلاع ثانوي تعطيل شده و شروع سال تحصيلي همه مدارس که دوم مارس بوده، به دو هفته ديرتر تعويق پيدا کرده است. همچنين همه آموزشگاهها، باشگاهها، استخرها، کتابخانهها و مکانهاي عمومي تا اطلاع ثانوي تعطيل شده است.
کرونا و شيوه ژاپني علي نوراني
اطلاعات و اخبار در ژاپن قوت لايموت مردم است. از اخبار هواشناسي گرفته تا حرکت قطارها، تأخير در آنها، توفانهاي پيشرو، بلاياي طبيعي، آمادهسازيها و تدارکات دولت و مسئولان براي مقابله با حوادث، توصيههاي ايمني، اقتصاد، جرائم و... . ژاپنيها حتي اگر بخواهند در توکيو به جايي بروند، از روي اپليکيشنهاي موبايلي و اينترنتي دنبال سريعترين مسير از بين تعداد زياد خطوط مترو و اتوبوس ميگردند. NHK، راديو و تلويزيون عمومي ژاپن، زير نظر دولت نيست و مستقل است و تقريبا تمام بودجه خود را از محل دريافت اشتراک ماهانه از مردم تأمين ميکند؛ اما حالتي در ژاپن هست که من آن را «حالت بحران» مينامم و با هر پيشامد، رسانه ملي ژاپن وارد فاز اطلاعرساني بحران ميشود. جالب است بدانيد که هرساله اين حالت بحران بارها در ژاپن فعال ميشود. اين پيشامد ممکن است پيشبيني بارش باران شديد باشد يا گزارش لحظهبهلحظه پس از زلزله، سونامي يا آتشفشان يا در موضوع اخير، گسترش يک ويروس بيماريزا. ژاپنيها در گزارش و مديريت بحرانهايي مثل زلزله و سيل تجربه زيادي دارند و استانداردهايي براي آن تدوين کردهاند.
اما درباره ويروس کرونا، از زماني که شيوع اين بيماري در چين، کشور همسايه ژاپن، گزارش شد، به طور روزمره تلويزيون درباره آن گزارش ميدهد. بيشترين درصد توريستهاي ژاپن و بيشترين درصد خارجيان ساکن اين کشور چيني هستند و (حتي تا امروز) روزانه چندين پرواز از چين وارد ژاپن ميشود. آخرين واکنشها و اقدامات مسئولان ژاپني در قبال اين شيوع جزء ديگري از اطلاعات تقريبا هرروزه است. درحالحاضر حدود ۹۰۰ مبتلا در ژاپن گزارش شده که ۱۶۴ نفر آنها در ميان افراد جامعه هستند، 691 نفر از سرنشينان يک کشتي تفريحي تحت قرنطينه بودهاند و 14 مورد هم از کساني هستند که از طرف دولت با هواپيما از ووهان چين بازگردانده شدهاند. تعداد دقيق مبتلايان در هر استان هر روز و در لحظه بهروز ميشود.
از زماني که يک فرد چيني پس از بازگشت از کشورش در ژاپن دچار ويروس شد، رسانهها هر روز جديدترين تعداد مبتلايان را اعلام کردهاند. در ابتدا رشد اين رقم که کمتر از انگشتان يک دست بود، سرعت بسيار کندي داشت و گاه حتي با گذشت چندين روز فرد جديدي به آن اضافه نميشد. البته در آن روزهاي اوليه شوک، ماسک در ژاپن کمياب شد. در سايت مرکاري که بزرگترين اپ دستدومفروشي ژاپن است، قيمتهاي نجومي براي ماسکهاي يکبارمصرف گذاشته شد؛ تاجاييکه دولت به مرکاري هشدار داد قيمتهاي نجومي براي ماسک را حذف کند. تا امروز هم ماسک و ژل ضدعفوني تقريبا ناياب است و فقط صبحها با صفايستادن به هر گروه يک عدد فروخته ميشود؛ البته اگر پيدا شود.
از ابتدا تاکنون، هر بار که يک فرد يا مورد جديد از ابتلا به ويروس مشخص ميشد، تلويزيون و اپليکيشن موبايلي اناچکِي آن را به صورت «خبر فوري» مخابره ميکنند. يک مقام مسئول وزارت بهداشت در سطح شهر، استان يا کشور با برگزاري نشست خبري براي رسانههاي داخلي تمام اطلاعات و جزئياتي را که در دسترس است، اعلام ميکند؛ مثلا اينکه کي و کجا نتيجه آزمايش او مثبت شده؟ سابقه سفر به چين را داشته يا نه؟ با چه کساني در ارتباط بوده؟ حتي هنوز هم که تعداد مبتلايان در ژاپن به اين تعداد نفر رسيده، اناچکي و بقيه رسانهها اطلاعات دقيق آنها را منتشر ميکنند. به جز در بخش اخبار، در مواقع بحران در صفحه اول سايت اناچکي يک صفحه اختصاصي ايجاد ميشود که آخرين جزئيات حادثه را به صورت دقيق و با نقشه و نمودار اعلام ميکند؛ مثلا در موضوع اخير اين صفحه الان سه بخش دارد: آخرين اخبار، چه کنيم؟ و مشخصات ويروس جديد. در بخش «چه کنيم؟» اطلاعات به سه دسته اطلاعات کلي، مطالب براي کسبوکارها و نکات مهم در زندگي روزمره تقسيم شدهاند. نکته جالب اين است که اين صفحات اختصاصي، برخلاف آنچه معمولا در خبرگزاريهاي رسمي ميبينيم، آرشيو بيانيهها و مصاحبههاي ملالآور و تکراري مقامات نيست؛ بلکه رويکرد آنها اطلاعرساني کاملا کاربردي و بدون واسطه به مردم است. براي مثال در بخش اطلاعات کلي پرسشهاي متداول پاسخ داده شده است؛ مثل آمار تلفات در گروههاي سني مختلف. در بخش کسبوکارها نوشته شده که براي بازديد يا جلسه در شرکتها چه کنيم و تا حد ممکن از ويدئوکنفرانس استفاده کنيم يا اينکه اتحاديه تاکسيراني توصيه کرده تاکسيها شيشهها را زياد باز بگذارند تا هواي تازه در خودرو جريان داشته باشد يا اينکه مردم در محيط کار چه اقداماتي انجام دهند. در بخش اطلاعات روزمره هم ويدئوهايي مثل نحوه صحيح شستن دستها يا مطالبي براي پيشگيري از ابتلا به ويروس آمده است.
نگاهي به خبرهاي منتشرشده در اناچکي درباره ويروس نشان ميدهد که ژاپن هم در مقابله با اين ويروس خالي از خطا نبوده است. اينجا هم خطا در سطح دولتي يا شخصي اتفاق ميافتد؛ اما رسانههاي عمومي و خصوصي از گزارش آنها دريغ نميکنند.
يکي از موارد خاص در ژاپن اين بود که حدود 20 روز پيش مشخص شد يکي از سرنشينان هنگکنگي يک کشتي تفريحي با سههزارو 700 مسافر و خدمه بعد از پيادهشدن از آن مبتلا به ويروس کرونا بوده. ژاپن بلافاصله کل کشتي و خدمه آن را روي آب قرنطينه کرد. کشتي تا چند روز حتي اجازه پهلوگرفتن در بندر يوکوهاما را نداشت.
البته نگهداشتن دوهفتهاي سرنشينان کشتي نتيجه مثبتي نداشت و بيش از 600 نفر از افراد روي آن در مدت اين دو هفته به ويروس مبتلا شدند. اين مسئله انتقاد شديد رسانههاي غربي را به دنبال داشت که کشتي را محل کِشت ويروس کرونا ناميدند.پس از پايان دو هفته هم وقتي صدها نفر که حدود 90 درصد آنها ژاپني بودند، آزاد شدند و به خانههايشان بازگشتند، چند نفر از آنها در ژاپن يا کشورهاي ديگر مبتلا به ويروس شدند که نشاندهنده ابتلاي آنها در کشتي و طينشدن دوره نهفتگي در قرنطينه بود. از سوي ديگر مشخص شد 23 نفر از مبتلايان از زير آزمايشها قسر در رفتهاند و مقامات فراموش کردهاند از آنها تست بگيرند؛ يا اينکه دولت مقامات خود و کارمندان قرنطينه را آزمايش نکرده با اين توجيه که آنها حرفهاي هستند و نبايد مبتلا شوند. در واقع ميترسيدند اگر نتيجه آنها مثبت شود، در اين شرايط حساس دچار کمبود نيرو شوند. با نگاهي به تيتر خبرهاي اناچکي درباره ويروس کرونا بيشتر از هر چيز به کاربردي بودن و حجم اطلاعات مفيد در تيترها پي برده ميشود. يکي از نکات مهم ديگر تلاش براي دنبالکردن رد پاي ويروس تا حد امکان است. براي مثال به خلاصهاي از اين خبر 28 بهمن توجه کنيد: بيمارستاني در شهر ساگاميهاراي استان کاناگاوا يک مورد جديد ابتلا داشته که پرستاري است که از زني که روز پنجشنبه بر اثر ويروس جان باخت، مراقبت کرده بود. روز يکشنبه، پنج مورد جديد از ابتلا به اين ويروس در توکيو و يک مورد در استان آيچي تأييد شد. اين موارد شامل پزشکي در 60 سالگي است که در بيمارستاني در منطقه اوتا در توکيو کار ميکند. او با پرستاري که پيشتر آلودگي او به ويروس کرونا تأييد شده بود، تماس داشته است. اين پرستار روز ۱۸ ژانويه به يک ميهماني که روي يک قايق برگزار شد، رفته بود. دو بيمار ديگر که ابتلاي آنها بهتازگي تأييد شده، شامل يک راننده تاکسي حدود 60 ساله است که در همان ميهماني روي آب شرکت کرده بود و مردي سيوچندساله که با اين مرد نسبت خانوادگي دارد.
يا اينکه راننده تاکسي در توکيو که به ويروس مبتلا شد، داماد پيرزني بود که اولين قرباني ژاپني ويروس در استان مجاور بوده است.
قياس 2 سناريو
حال دو سناريوي فرضي را براي قياس بهتر مدلهاي اطلاعرساني درباره کرونا تصور کنيد:
اول اينکه از روز اول، در اخبار تلويزيون و رسانهها ردپاي ويروس را روزانه روي نقشه ديده باشيد و بدانيد که آيا در شهر شما ويروسي گزارش شده يا خير. اگر بله، فرد مبتلا زن بوده يا مرد، کارمند بوده يا خانهدار، کجا کار ميکرده و با چه نوع افرادي تماس داشته؟ با کودکان؟ سالمندان؟ اخيرا به جايي سفر کرده بوده يا خير؟ برخلاف بعضيها به نظر من اين اطلاعرساني باعث وحشت و نگراني نميشود، زيرا مردم واقعيت را به نگراني و اضطرابِماندن در بياطلاعي ترجيح خواهند داد. در مواقع بحران، اين اطلاعات هرچند مختصر مثل چراغهايي عمل ميکنند که روي نقشه تاريکِ بياطلاعي و ترس سوسو ميزنند. در سناريوي دوم، نقشه کشور در تاريکي است. در تاريکي فقط زمزمههايي دلهرهآور و غيررسمي ميشنويد: در فلان شهر يک بيمارستان تخليه شده است. ميگويند در فلان شهر يکي مبتلا شده يا از بين رفته است. پيامي که اين خبر به مردم ميدهد، اين است که ويروس تا شهر ما نفوذ کرده است. اينکه ناگهان در بياطلاعي يکباره از گوشهاي اعلام ميشود «در فلان شهر دو نفر به دليل ويروس کرونا از بين رفتهاند»، نگراني اول شنونده اين است که کي اين ويروس به شهر ما آمد؟ کي اوج گرفته بود که کشته داد؟ و همينطور ابهام و ترس بيشتر و بيشتر ميشود. که فرد مبتلا چه کسي بود، کجا رفت و با چه کساني در ارتباط بود و هزار سؤال بيپاسخ ديگر. گاهي هم پاي شايعات به ميان ميآيند و ميبينيد از کشتهها پشته ساخته شده و هرازگاهي فردي خيرخواهانه شروع به اطلاعرساني ميکند و کسي نميداند که حرفهاي او چقدر صحت دارد و... ذهن شنونده آماج اين عمليات رواني قرار ميگيرد. حالا به نظر شما در اين دو سناريو اگر به مردم عادي اين واقعيت تأييدشده علمي را بگوييد که «نگران نباشيد تنها دو درصد از مبتلايان فوت ميشوند»، واکنش هرکدام چه خواهد بود؟ کسي که دو ماه است روند رشد ويروس در شهرهاي مختلف کشورش را ديده و ميداند در شهرش ابتلاي چند نفر تأييد شده بيشتر به اين گفته اعتماد ميکند يا کسي که حتي نميداند شهرش چند مبتلا و قرباني داشته و هر لحظه احتمال ميدهد ويروس تا پشت ديوار خانهاش رسيده باشد؟ اينکه شما حس کنيد در بياطلاعي هرلحظه در معرض ابتلا قرار داريد، حتي درصورتيکه در واقعيت امکان آن کم باشد، باعث قوت قلب نيست بلکه فقط با هر خبر و هر شايعه آن را خطري براي خود حس ميکنيد. بديهي است که هر دشمني در تاريکي ترسناکتر است، در زمينه اطلاعرساني درباره کرونا هم وضعيت همين است. در پايان بايد ذکر کرد که عموم مردم ژاپن هم نسبت به بهداشت فردي و عمومي بسيار حساس هستند. در تمام فصول در فروشگاهها و شرکتها اسپريهاي ضدعفوني دست وجود دارد و مردم دستهاي خود را با آن ضدعفوني ميکنند. سرويسهاي بهداشتي معمولا تميزند و از کاربران خواسته ميشود در پايان کار با دستمال کاغذي و اسپري ضدعفوني نصب شده، روي صندلي توالت فرنگي را تميز کنند. مردم بهندرت بهصورت عمومي از مقامات شکايت ميکنند و هميشه به وجه کشورشان پيش چشم خارجيها بسيار حساساند و عرق شديدي به وطنشان دارند.
#باهم_شکستش_ميدهيم
ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد