آیلاند یا آنلاین؟
عصر ايران/ متن پيش رو در عصر ايران منتشر شده و انتشار آن در آخرين خبر به معناي تاييد تمام يا بخشي از آن نيست تمسخر معلمي که هيچ تعلق و سابقهاي در فضاي آنلاين ندارد کار موجهي نيست. به عکس بايد علاقه و وظيفهشناسي او را ستود. ضمن اينکه در نظر داشته باشيم کلمۀ فارسي را اشتباه تلفظ نکرده و فراواناند افرادي که از عهدۀ تلفظ درست واژههاي بيگانه برنميآيند. در اين روزهاي کرونايي براي تحمل روزهاي خانهنشيني راههاي بهتري هم هست.
مهرداد خدير/ هر چند شايعۀ اخراج معلم گيلاني که در فراخوان مجازي دانش آموزان خود، واژۀ «آنلاين» را به اشتباه «آيلاند» تلفظ ميکند تکذيب شده اما برخي منابع محلي از افسرده شدن اين خانم معلم با تجربه به خاطر حجم تمسخرها در فضاي مجازي و «دابسمش»هايي که با اين موضوع ساخته شده خبر ميدهند.آيلاند يا آنلاين؟! / نکتهاي دربارۀ تمسخر معلم وظيفه شناس
تلفظ اشتباه يک واژه را ميتوان نشانۀ ناآگاهي فرد از آن موضوع دانست اما هميشه هم قابل انتقاد نيست. تنها در صورتي قابل نقد است که شخص در آن حوزه مدعي تخصص باشد يا با مدرک تحصيلي و رشتۀ کاري او سازگار نباشد.
مثلا اگر يک پزشک به «آسپيرين» بگويد «آسپورين» اسباب نگراني است چون نشان مي دهد در اين زمينه مطالعهاي ندارد و دربارۀ بقيه اطلاعات او هم شک مي کنيم. اما اگر يک خانم کهن سال اشتباه تلفظ کند جاي نگراني ندارد چون ندانستن شکل درست تلفظ از جانب او زياني را متوجه کسي نمي کند.
فرد تحصيل کردهاي را ميشناسم که حين تماشاي مسابقۀ فوتبال به «آفسايد» ميگويد: هافسان!
اين تلفظ نشان ميدهد که اطلاعات ورزشي او «سماعي» يا «شنيداري» است و چون کارشناسان کلمۀ «آفسايد» را با تأکيد بر تمام حروف ادا نميکنند اين گونه در حافظۀ او ثبت شده است. اما اگر يک خبرنگار ورزشي در متني بنويسد «هافسان» آن گاه فاجعه است. چون نشان مي دهد مطالب ورزشي را نميخواند.
در کوران انتخابات رياست جمهوري سال 1376 هفتهنامه اي سياسي را هر هفته تهيه ميکردم و همه مطالب آن را ميخواندم. صفحۀ ورزشي هم داشت و يک بار در تحليل يک بازي فوتبال، سه بار نوشته بود: پنارت!
ما هم در کودکي و نوجواني به جاي « پنالتي» مي گفتيم پنارت و نه حتي پنالت!
هنوز هم بچه ها موقع بازي مي گويند پنارت اما فرق است بين نويسندهاي که اشتباه مينويسد و مردمان عادي و باز تفاوت است بين نوشتار و گفتار.
در نظر داشته باشيم که اين خانم معلم اهل فضاي مجازي نيست و به خاطر تعطيل شدن مدارس از سر اجبار سر و کارش با آن افتاده و از اين رو در حوزۀ تخصصي خود خطا نکرده است.
اهل رسانههاي «برخط» يا «آنلاين» يا خريد آنلاين نيست ولي اگر معلم شيمي باشد و مثلا جدول «مندليوف» را « پندليوف» تلفظ کند آن گاه نشان بي سوادي است و جاي اغماض ندارد چون يعني الفبا را نمي داند.
در اين که اطلاعات عمومي جامعه به رغم وفور اطلاعات افزايش نيافته البته ترديدي نيست. در همين برنامۀ اخير مهران مديري خانمي نام «گابريل گارسيا مارکز» را به شکل خنده داري تلفظ کرد و تازه گفت نام او را روي خياباني گذاشتهاند که احتمالا منظور او «نلسون ماندلا» بوده است!
اين که خانم معلم به «آنلاين» مي گويد «آيلاند» يعني با اين فضا بيگانه است اما اگر معلم قديمي باشد که هست و گويا بازنشسته هم شده اند مشخص است که در زمان تحصيل و تدريس او چنين کلمهاي رايج نبوده است.
پس همواره به خاطر کم سوادي نيست. گاهي به خاطر اختلاف نسل است و دربارۀ اين خانم معلم قطعا روشن است که به دليل اختلاف نسلي است و کافي است به سن او توجه شود.
چند سال پيش دوستي اتومبيل تازه اي خريده بود. پرسيدم « شيويداق» هم دارد؟ با تعجب نگاه کرد. نه او و ديگران معني آن را نميدانستند. تا گفتم «سان روف» متوجه شدند. اين تفاوت نسلي است.
زمان ما آن کلمه رايج بوده و حالا اين واژه. علت اين است که در دهه 50 که امکان وارد کردن اتومبيل از آلمان از طريق ترکيه فراهم بود برخي اصطلاحات آلماني رايج شد. همين «اتوبان» ريشه در آن سالها دارد. شيويداق يا با تلفظ آلماني «شيبه داخ» هم آلماني است در حالي که نسل امروز واژه هاي انگليسي را بيشتر به کار ميبرند.
به ياد ميآورم محمود احمدينژاد در اولين کنفرانس خبري پس از اعلام نتايج مرحلۀ دوم انتخابات رياست جمهوري در محل شوراي شهر تهران، واژۀ «دکترين» -با تلفظ in- را به صورت «دکتريَن»- yan- تلفظ کرد. اگر عنوان «دکتري» نداشت جاي تعجب نبود ولي آن روز شگفتزده شدم.
از اين مثالها فراوان است و ميخواهم نتيجه بگيرم اگر وزير ارتباطات يا وزير علوم يا هر مقام ديگر که عنوان علمي براي خود قايل است به «آنلاين» بگويد «آيلاند» واقعاً فاجعه و بي برو برگرد علامت بيسوادي است اما دربارۀ اين خانم معلم اينگونه نيست. چون او معلم آنلاين نيست و کروناي لعنتي او را به اين شيوۀ تدريس واداشته و حالا که وظيفهشناسي کرده سرزنش و تمسخر منصفانه نيست.
ضمن اينکه در نظر داشته باشيم کلمۀ فارسي را اشتباه تلفظ نکرده و فراواناند افرادي که از عهدۀ تلفظ درست واژههاي بيگانه برنميآيند.
در اين روزهاي کرونايي براي تحمل روزهاي خانهنشيني راههاي بهتري هم هست.