سیاست در قرنطینه

اعتماد/ متن پيش رو در اعتماد منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست سال 99 درحالي به نيمه راه نخستين ماهش رسيده که تا روز جمعه 15 فروردين‌ماه، 2010 نفر از هموطناني که 98 را کنارشان به انتها رسانديم، حالا در اثر ابتلا به کرونا درگذشته و ديگر کنارمان نيستند. بنابر اعلام کيانوش جهانپور، سخنگوي وزارت بهداشت درحالي تا ديروز درمجموع 3294 نفر از ايرانيان در اثر ابتلا به اين ويروس ناخوانده جان باخته‌اند که اين وضعيت تا روز 30 اسفندماه 98، يعني آخرين روز سالي که گذشت، تنها شامل حال 1284 نفر از هموطنان شده بود. حالا البته آماري اميدوارکننده از تعداد قابل‌توجه ايرانياني که پس از ابتلا به کرونا، تحت درمان قرار گرفته، اکنون بهبود يافته و کنارمان هستند، موجود است و نشان مي‌دهد که نزديک به 18 هزار نفر ايرانيان ازجمله اين افرادند. آن‌هم درحالي که تعداد مبتلايان به اين ويروس ناخوانده روز گذشته از مرز 53 هزار نفر هم گذشته و مهم‌تر آنکه به‌گفته بسياري از کارشناسان، نمايندگان مجلس و همينطور مسوولان ستاد ملي مبارزه با کرونا، به‌دليل مختصات کمتر شناخته شده اين بيماري مرموز و محدوديت امکانات درماني ازجمله امکان آزمايش از تمامي شهروندان، آمار واقعي مبتلايان به احتمال قريب به يقين به‌مراتب بيش از اين حرف‌هاست. هرچه هست اين آمار و ارقام درمجموع نشان از آن دارد که کرونا، اين ويروس مرموز و مُسري که ازقضا سرعت سرايتش، ازجمله مهم‌ترين ويژگي‌هايي است که از آن، ويروسي خطرناک ساخته، بسيار بالاست و ظاهراً همين سرعت کم‌نظير شيوع کرونا هم هست که باعث شده ظرف کمتر از چندماه، مرزهاي جهان را درنوردد و شهروندان اين کره خاکي را ناچار کند به ماندن در خانه و بستن روزنه‌ها. همزمان با اين شيوع سريع اما مقابله با کرونا هم نسبتاً سريع بوده. چنان‌که درست يک هفته پس از تشخيص نخستين موارد ابتلا که با درگذشت 2 نفر از شهروندان در قم در تاريخ 30 بهمن‌ماه 98 رقم خورد، ستاد ملي مبارزه با کرونا به رياست رييس‌جمهوري در تاريخ 6 اسفندماه سالي که گذشت تشکيل شد و در ادامه اين ستاد در جلسات متعدد تا پايان اسفندماه، به‌نحوي نسبت به مديريت اين بحران سلامت در کشور اقدام کرد. ستادي که نخستين جلسه‌اش در سال جديد را دوم فروردين‌ماه 99 به رياست حسن روحاني تشکيل داد و اين درحالي است که اين ستاد چه در بازه زماني 15 روز سال جديد و چه حدود يک‌ماهي که در سال 98 مشغول فعاليت بود، تقريباً هر روز يا با حضور تمامي اعضا تشکيل جلسه داده يا به‌نحوي زيرنظر شخص رييس‌جمهوري، وزير بهداشت، معاون اول رييس‌جمهوري و ديگر مقامات لشکري و کشوري پيگير مقابله با اين بحران بوده است. هرچند چندروزي پس از تشکيل ستاد ملي مبارزه با کرونا، هنگامي که طيفي از مخالفان دولت، با انتقاد نسبت به عملکرد رييس‌جمهوري در مديريت جلسات اين ستاد، خواهان برعهده گرفتن کليات اختيارات ستاد ازسوي روحاني شدند، ستادي ديگر به دستور رهبر انقلاب تشکيل شد که با محوريت نيروهاي مسلح، زيرنظر سرلشگر باقري، رييس ستادکل نيروهاي مسلح با عنوان «قرارگاه بهداشتي امام رضا (ع) » آغاز به کار کرد تا شانه به شانه دولت و ستاد ملي کرونا، پيگير مقابله با اين ويروس مرموز باشد. در اين حال و اوضاع اما سياست -اگرچه شبيه به بسياري از امور تحت‌الشعاع قرار گرفت و به تعبيري به قرنطينه رفت- اما يک‌سر تعطيل نشد. نمايندگان مجلس که ازجمله نخستين گروه از کارکنانِ نهادهاي مختلف حکومتي و دولتي بودند که کار و بارشان تحت‌الشعاع شيوع کرونا قرار گرفت و از تشکيل جلسات خود مطابق روال معمول بازماندند، شايد ازجمله فعال‌ترين گروه‌هاي سياسيون بودند. آنها البته در مقاطعي سعي کردند با برگزاري جلسات غيرحضوري و «آنلاين»، به‌جاي گعده در ساختمان هرمي‌شکل ميدان بهارستان، از درون منازل و اتاق کارشان، تشکيل جلسه بدهند اما درنهايت پس از چند نوبت برگزاري جلسات آزمايشي، ظاهراً راه به جايي نبرده و حالا از آن‌جا که بنابر دستور ستاد ملي مبارزه با کرونا امکان تشکيل جلسه در ساختمان بهارستان نيست، قيد جلسات آنلاين را هم زده‌اند. با اين حال نمايندگان فعال ماندند و سعي کردند از طريق نامه‌نگاري با مقامات و البته فعاليت‌هاي رسانه‌اي که در غياب مطبوعاتِ چاپي، طبيعتاً به‌تمامي در فضاي مجازي و رسانه‌هاي برخط ممکن بود، پيگير وضعيت شهروندان و موکلانشان باشند. همزمان وزراي دولت هم هرکنار به فراخور حوزه اختيارات و مسووليتي که داشتند، به سياست و سياست‌ورزي پرداختند، منتها باتوجه به شرايط کرونازده اين روزهاي مملکت، اغلب در اين حوزه. فعالان و کنشگران سياسي و مدني هم از اين قاعده مستثنا نبودند. چهره‌هاي مختلف سياسي که در قالب احزاب يا به‌طور انفرادي و شخصي، گودِ سياست را خالي نگذاشته و اگرچه همچون اکثر شهروندان تعطيلات نوروز 99 را در خانه ماندند اما از همان‌جا پيگير مسائل کشور و شهروندان بودند. دولت در سايه قرنطينه اين 6، 7 سالي که از عمر دولت تدبير و اميد مي‌گذرد، کشور روزهاي سختي به خود ديده و به جز مشکلات سياسي و اقتصادي گاه و بيگاه، حوادث غيرمترقبه‌اي همچون آن‌چه اين روزها نه‌تنها ايران، بلکه تمامي جهان با آن دست و پنجه نرم مي‌کند هم کم نديده است. چنان‌که اين سال‌ها برخي تحليلگران و سياسيون در توضيح وضع و حال روحاني و دولتش، هر از گاه به مزاح گفته‌اند که «کاش دولت روحاني يک آتش‌نشان هم به کابينه‌اش مي‌آورد» تا مگر مقابل اين همه مصيبت غيرمترقبه، کمک‌حال او و وزرايش باشد. جدا از اين طنزِ تلخ دولت اين روزها قاعدتاً مي‌بايست عمده تمرکز خود را به اداره کشور در روزهاي اوج سفرهاي نوروزي معطوف مي‌کرد و پيش از تحويل سال نو هم همچون سال‌هاي پيش، مشغول تدوين بودجه سال جديد و حساب و کتاب آخر سال. دولتي که برگزاري انتخاباتي سراسري را در دستورکار آخرين ماه سال گذشته خود مي‌ديد و شايد ابتداي 98، هيچ فکر نمي‌کرد پايان سال قرار است بيش از آنکه درگير حواشي بودجه و انتخابات مجلس باشد، درگير ويروسي باشد که اگرچه به‌گفته پزشکان چندان هم کوچک نيست و از بسياري از انواع مشابه درشت‌ترست اما به هر حال با چشم غيرمسلح قابل‌رويت نيست. همين امر هم باعث شده اين مدت نه‌فقط وزير بهداشت، بلکه به‌تعبيري تمامي اعضاي کابينه، تقريباً تمامي فعاليت‌هاي خود را با کليدواژه کرونا پيش ببرند. دولتي که اين مدت، شايد بيش از تمامي مقاطع زماني مشابه در سال‌هاي گذشته تشکيل جلسه داده اما تقريباً تمامي جلساتش عملا همان جلسات ستاد ملي مبارزه با کرونا بوده و دستورجلساتش نيز دستورجلسات اين ستاد. قرنطينه مجلسي نمايندگان مجلس هم در اين روزها وضعي مشابه دولتمردان داشتند و پيگيري وضعيت شهروندان در روزهاي کرونايي، تنها شامل حال بيست و چند عضو کميسيون بهداشت و درمان نبود. بلکه عملاً تمامي نمايندگان، هر کدام به‌نحوي پيگير اوضاع کرونا بودند. آنجا که نمايندگاني همچون بهرام پارسايي، محمدرضا نجفي، علي مطهري، عبدالکريم حسين‌زاده، طيبه سياوشي، الياس حضرتي و... با نامه‌نگاري‌هاي گاه و بيگاه خطاب به رييس‌جمهوري و ديگر مقامات کشوري و لشگري، پيگير مسائلي ازجمله قرنطينه شهرها، تعطيلي ادارات و مدارس و دانشگاه‌ها، چگونگي اعلام آمار مبتلايان و جانباختگان، وضعيت معيشتي شهروندان در روزهاي کرونايي و اوضاع وخيم اقتصادي بنگاه‌هاي بزرگ و کوچک اقتصادي و حتي مسائل حوزه سياست خارجي و ديپلماسي در ارتباط با دريافت کمک‌هاي بين‌المللي و تعاملات جهاني پيرامون کرونا بودند. تلاشي که گاه منتج به نتيجه شد و گاه بي‌نتيجه ماند اما هرگز متوقف نشد. حتي وقتي همين يکي، دو روز پيش خبر آمد که علي لاريجاني، رييس مجلس شوراي اسلامي نيز يکي از بيش از 53 هزار ايراني مبتلا به کروناست. سياسيون و قرنطينه وضعيت براي ديگر سياسيون هم چندان تفاوتي با دولتمردان و نمايندگان مجلس نداشت. به اين معني که در اين روزهاي کرونايي، اگرچه جلسه‌اي در قالب احزاب و غير از آن نداشتند اما همچون روزهاي بدون کرونا، اظهارنظر کردند، نامه نوشتند، موضع‌گيري کردند و به‌اصطلاح به کنشگري سياسي و مدني پرداختند. در اين ميان اگرچه کرونا کار و زندگي بسياري را مختل و بعضاً تعطيل کرد اما اختلافات سياسي و جناحي حتي به‌واسطه کرونا هم تعطيل نشد و اگرچه به‌نسبت اوضاع از اين حيث، آرام‌تر از هميشه بود اما کم نبود اختلاف‌نظر بر سر مسائلي ازجمله تعطيلي اماکن مذهبي و قرنطينه شهرها، نحوه مواجهه دولت با عواقب اقتصادي ناشي از کرونا و خدمت‌رساني به شهروندان، چگونگي مواجه رسانه‌اي با اين ويروس ناخوانده و نحوه اعلام آمار و ارقام مربوط به تعداد مبتلايان و جان‌باختگان که شايد ازجمله بحث‌انگيزترين مسائل اين روزها بود و مواردي از اين دست. مسائلي که احزاب اصلاح‌طلبي همچون اعتمادملي و اتحاد ملت و نيز احزاب اصولگرايي همچون حزب موتلفه اسلامي را بر آن داشت تا وارد گود سياست شده و از کرونا بگويند. محمدباقر قاليباف، شهردار اسبق پايتخت که تا چند ماه ديگر نماينده شهروندان تهراني در مجلس خواهد بود هم ازجمله سياسيوني بود که اين روزها پس از يکي، دو هفته غيبت از صحنه سياست، به اين صحنه بازگشت و بعضا در اظهاراتي به انتقاد از عملکرد دولت پرداخت. علاوه بر اين، ماجراي تعطيلي چاپخانه و متعاقباً محدوديت در انتشار و توزيع مطبوعات چاپي نيز يکي ديگر از مسائلي بود که به انگيزه‌اي براي موضع‌گيري سياسيون بدل شد. تصميمي که بخشي از مصوبات ستادملي مبارزه با کرونا بود و در روزهايي که حتي به‌گفته شخص رييس‌جمهوري و معاون اولش، مقابله با ويروس شايعات کرونايي، کمتر از مبارزه با خود اين ويروس نيست، زمينه‌ساز موج تازه انتقادها به دولت شد. پس الياس حضرتي، رييس کميسيون اقتصادي مجلس در اين رابطه به روحاني نامه نوشت و عباس عبدي، رييس انجمن صنفي روزنامه‌نگاران تهران نيز همچون کامبير نوروزي و چندين و چند روزنامه‌نگار و کنشگر سياسي ديگر به اين اتفاق واکنش نشان دادند. در ميان تمامي اتفاقات کرونايي البته بودند معدود مواردي که ارتباطي به کرونا و عواقب و حواشي‌اش نداشتند. مواردي که شايد ازجمله مهم‌ترين‌شان، انتشار مصاحبه تصويري حسين دهباشي با محسن کنگرلو ازجمله اعضاي دولت جنگ و مشاور ميرحسين موسوي، نخست‌وزير وقت و البته هماهنگ‌کننده مذاکرات محرمانه تهران و واشنگتن در زمان جنگ ايران و عراق بود. مصاحبه‌اي که ظاهرا مدت‌ها پيش تهيه شده و وقتي در هشتمين روز سال 99 منتشر و مدتي بعد از روي خروجي حذف شد، نه‌تنها کنگرلو پس از سال‌ها تحمل جراحات جنگ تحميلي به شهادت رسيده بود، بلکه حسين دهباشي، مصاحبه‌کننده نيز در بستر بيماري کرونا و قرنطينه به‌سر مي‌برد. مصاحبه‌اي که به‌دليل طرح برخي اتهامات و شايعات درباره بعضي افراد، دهباشي را ناگزير به ارايه توضيحاتي در اين رابطه کرد. #باهم_شکستش_مي‌دهيم ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد