سرمقاله وطن امروز/ ایتالیا نشویم!
وطن امروز/ « چگونه سياستمداران رُم به بهانه اقتصاد، زمينهساز کشتار کرونايي در کشورشان شدند؛ ايتاليا نشويم! » عنوان يادداشت روزنامه وطن امروز به قلم است که ميتوانيد آن را در ادامه بخوانيد: ثمانه اکوان: ايتاليا با وجود اينکه اولين کشور در قاره سبز بود که محدوديتهاي مسافرتي را براي مبارزه با کرونا وضع کرد اما به کشوري در اين قاره نيز بدل شد که بالاترين ميزان مرگ و مير ناشي از ابتلا به اين بيماري را در خود ثبت کرد. بالا بودن ميزان مبتلايان به بيماري «کوويد-19» در اين کشور به حدي رسيد که رسانهها از بحران انساني در اين کشور سخن گفتند و مسؤولان اين کشور از اتحاديه اروپايي و سراسر کشورهاي دنيا درخواست کمک در اين زمينه کردند. رسانههاي اروپايي و آمريکايي در روزهايي که کرونا بيشترين ميزان قربانيان خود را از کشورهاي غربي ميگيرد، به بررسي اين موضوع پرداختهاند که کشتاري که کرونا در ايتاليا، اسپانيا يا انگلستان به راه انداخته، چه درسهايي براي ساير کشورهاي جهان دارد. آنها در لايه اول، مديران و تصميمگيران کلان دولتي را عامل اصلي فاجعه انساني به وجود آمده در شهرهاي مختلف کشورهاي اروپايي بويژه ايتاليا عنوان کردند اما بعد از آن با در کنار هم گذاشتن پازل اين تصميمگيريها به اين نتيجه رسيدند که سيستم اقتصادي مبتني بر سرمايهداري و تصميمگيري مبتني بر سياست به جاي انسانيت، عامل اصلي در خطر افتادن جان هزاران نفر در سراسر جهان بويژه کشورهاي غربي است. * نگاهي به چگونگي مواجهه ايتاليا با ويروس کرونا و نوع مديريت بحران بيماري «کوويد-19» در اين کشور حاوي درسهاي بسياري است که براي کشور ما نيز ميتواند حائز اهميت باشد. اولين مورد ابتلا به کرونا در ايتاليا در تاريخ 29 ژانويه در اين کشور گزارش و بيان شد اولين بيماران 2 توريست چيني بودند که بلافاصله بستري و بعد قرنطينه شدند. دولت اين کشور معتقد بود مطمئنترين و امنترين سيستم حفاظت از مردم را در برابر اين بيماري دارد و به همين دليل بلافاصله اعلام 6 ماه وضعيت اضطراري در اين کشور کرد و به اولين کشور اروپايي تبديل شد که همه پروازها از چين را لغو کرد. جوزپه کونته، نخستوزير ايتاليا در کنفرانس مطبوعاتي خود در آن زمان بيان کرد: «به مردم اطمينان ميدهم اوضاع تحت کنترل است. ما انتظار پيدا شدن کيسهاي بيماري در ايتاليا را داشتيم و براي هر پيشامدي آمادگي داريم». با اين حال به نظر ميرسيد کرونا حس شوخطبعي خود را با نخستوزير ايتاليا به نمايش بگذارد. فقط گذشت يک ماه کافي بود که ايتاليا به اولين کشور در دنيا تبديل شود که بالاترين ميزان مبتلايان به کرونا را- غير از چين- داراست. 20 روز بعد از مشاهده اولين مورد ابتلا، آنجلو بورلي، رئيس حفاظت مدني ايتاليا بيان کرد 12 هزار و 462 نفر تاکنون به اين بيماري مبتلا شده و 827 نفر نيز جان خود را از دست دادهاند. بعد از مدتي مشخص شد 2 توريست ياد شده اولين بيماران کرونايي در ايتاليا نبوده و قبل از آنها صدها نفر در شهر لومباردي که از شهرهاي توريستي اين کشور است به اين ويروس مبتلا شدهاند. بعد از پديدار شدن اولين جرقههاي بحران، اپيدمولوژيستها بيان کردند اوضاع آنچنان که مسؤولان دولتي بيان ميکردند تحت کنترل نبوده است. اولين موارد ابتلا به ويروس کرونا مطمئناً از اواخر ماه ژانويه مشاهده نشده و مشکل در اين کشور اين بوده است که بيماراني که با علائم ابتلا به بيماري «کوويد-19» به بيمارستانها ميرفتند، اصولاً براي اين بيماري آزمايش نميشدند و با بيماري آنها مانند يک سرماخوردگي يا آنفلوآنزاي ساده برخورد ميشده است. مشکل بعدي اما اين بوده است که بعد از مدتي وضعيت اضطراري به دليل مشکلات اقتصادي ايتاليا ديگر جدي گرفته نشد.1 بدين ترتيب بسياري از محدوديتهايي که براي برخي مشاغل ايجاد شده بود از بين رفته و مردم بعد از 3 روز به سر کار خود بازگشتند. آتيليو فونتانا، فرماندار لومباردي به پارلمان اين منطقه گفته بود اين بيماري چيزي شبيه آنفلوآنزاست و نبايد اقتصاد منطقه را به دليل اين بيماري فلج کرد. ظاهراً احزاب- از چپ و راست- همه بر اين مسأله توافق داشتند که نبايد در بين مردم ترس ايجاد کرد و اقتصاد ناتوان و ضعيف ايتاليا را به نابودي کشاند، به همين دليل «بايد علائمي را به مردم نشان داد که به آنها يادآوري کند شرايط در حال بهبود است».2 جوزپ سالا، شهردار ميلان نيز کمپيني به راه انداخت با عنوان «ميلان متوقف نميشود»3 و سعي کرد شهروندانش را متقاعد کند نبايد از اين ويروس بترسند. 4 روز بعد از اينکه 11 شهر در شمال ايتاليا قرنطينه شدند، نيکولا زينگارتي، رهبر حزب دموکراتيک اين کشور که قدرت را در پارلمان در دست دارد، به ميلان سفر کرد ـ منطقهاي که شهر لومباردي مرکز اصلي کرونا در آن قرار دارد ـ و با دانشآموزان آن منطقه ديدار کرد. او در اين ديدار گفت نبايد به خاطر اين ويروس عادتهايشان را تغيير دهند: «اقتصاد ما قويتر از ترسمان است. بياييد براي خوردن قهوه يا پيتزا بيرون برويم و نترسيم!»4 در ديگر شهرهاي ايتاليا که هنوز گمان ميرفت ويروس حکومت خود را اعلام نکرده است، اوضاع به صورت عادي ادامه داشت. در ونيز رستورانها به مشتريان نوشيدنيهاي مجاني در ازاي غذا ميدادند و در کافهها جا براي نشستن نبود. ايتاليا تصميم گرفته بود بار کمکاري اقتصادي استانهاي شمالي را به دوش استانهايي که هنوز ميتوانستند توريست بگيرند بيندازد. در همين زمان بود که اعلام شد اولين شخصي که به ويروس مبتلا شده نه از طريق ارتباط با چينيها، بلکه بعد از سفر به آلمان مبتلا شده است! در همين شرايط بود که ويروس راه خود را به سمت سياستمداراني که اين تصميمات را گرفته بودند نيز باز کرد و فونتانا که مشتاق بود اصناف هر چه سريعتر کار خود را دوباره آغاز کنند، خود به بيماري «کوويد-19» مبتلا شد. تقريباً يک ماه طول کشيد تا سرانجام در اول مارس توانستند فرمانداران محلي را قانع کنند شهرها و استانهاي شمالي ايتاليا بايد تعطيل و قرنطينه شوند و بدين ترتيب اول مارس 2020 سرانجام مدارس و دانشگاههاي 3 استان شمالي که شيوع ويروس از آنجا آغاز شده بود، تعطيل و 3 روز بعد هم کل مدارس در ايتاليا تعطيل شد. ايتالياييها در روزهاي ابتدايي با ويروس شوخي ميکردند، درباره مرگ در شبکههاي اجتماعي لطيفه ميساختند و با نقلقولهاي مسؤولان دولتي مزاح کرده و ويدئوهاي خندهدار درست ميکردند. بعد از اينکه تصميم دولت در روز هشتم مارس بر اين شد لومباردي و 14 استان ديگر قرنطينه شوند، مردم باور نميکردند مسأله تا اين حد جدي باشد. خبر قرنطينه کردن اين استانها چند ساعت زودتر از دفتر فرمانداران درز کرد و مردم از شهرهاي خود گريختند. اوضاع به يک آشفتگي تمامعيار تبديل شد. راههاي خروجي شهرها مملو از شهرونداني بود که حالا ديگر نميخواستند در شهرهاي خود باقي بمانند، زيرا فکر ميکردند دولت قرار است آنها را براي مدتي طولاني در خانههايشان زنداني کند. آنها با خود ويروس را به تمام نقاط ايتاليا سوغات بردند. حالا مسؤولان دولتي مجبور بودند در شبکههاي اجتماعي و تلويزيوني روبهروي دوربين نشسته و با خواهش و التماس از مردم بخواهند در خانههاي خود بمانند. روز دهم مارس در نهايت دولت کافهها، رستورانها و ديگر مشاغل غيرضروري را در سراسر کشور تعطيل کرد و جوزپه کونته، نخستوزير از «ايثار بزرگ» ملت در اين باره تشکر کرد. اين در حالي بود که فرمانداران و شهرداران غير از به کار بردن سلاح زور و قوانين سختگيرانه و جريمههاي سنگين براي کساني که از خانههاي خود خارج ميشدند، رو به التماس و در برخي موارد ناسزاگفتن و داد زدن بر سر مردم در شبکههاي اجتماعي آورده بودند که در خانه بمانند! تنها در يک هفته پليس 40 هزار نفر را به دليل شکستن قانون قرنطينه وخروج از خانهها جريمه کرد!5 بعد از اينکه تلاشها بيفايده بود، ارتش نيز به خيابانها آمد. مردم حالا در خانهها ماندهاند و هيچ چشماندازي از اينکه کي قرار است دوباره به سر کار خود بازگردند ندارند. کساني که بيمار شدهاند، در بيمارستانها در انتظار اين هستند که کسي بميرد تا بلکه بتوانند دستگاه تنفسي يا ونتيلاتور را از او براي زنده ماندن بگيرند. سيستم بهداشتي ـ درماني ايتاليا دچار فروپاشي شده است. در حال حاضر 2 ماه است سيستم درماني ايتاليا مشغول جنگيدن با ويروس است و کادر درماني از پا افتادهاند. حدود 60 درصد از مردم ايتاليا را سالمندان تشکيل ميدهند و کار تيم پزشکي هم اينک به اولويتبندي بيماران و تصميمگيري براي اين رسيده است که چه کسي ميتواند زنده بماند و چه کسي بايد بميرد. تصميم قاطعانه و زودهنگامي که ميتوانست جان انسانهاي زيادي را نجات دهد، به دليل گيجي، اميدواري بيش از حد يا نگراني از وضعيت اقتصادي در آينده، به موقع گرفته نشد و هشدارهاي لازم به مردم داده نشد. حالا دنيا به اين نتيجه رسيده است که کماهميت تلقي کردن کرونا، شايعتر از خود ويروس در کشورهاي غربي بوده است. بسياري از تحليلگران غربي علت اين مسأله را در سيستم سرمايهداري جستوجو ميکنند. آنها معتقدند سيستم سرمايهداري جز کسب درآمد و ادامه حيات خود چيز ديگري نميبيند و به همين دليل ادامه حياتش بر ادامه حيات انسانها- بويژه آنهايي که از نظر اجتماعي و اقتصادي ضعيفتر هستند- ارجحيت دارد. به همين دليل غرب بعد از مدتها دوباره در دوران کرونا با پديده داروينيسم اجتماعي روبهرو شده است. پديدهاي که ميگويد گونههاي قويتر به حيات خود ادامه داده و گونههاي ضعيفتر توسط طبيعت يا قوانين طبيعي زندگي در اجتماع حذف خواهند شد. به همين دليل هم درخواستهاي ايتاليا از اتحاديه اروپايي براي کمک به اين کشور شنيده و ديده نشد. کمپين «متوقف نميشويم» مسؤولان ايتاليايي در نهايت به جانباختن هزاران نفر در سراسر اين کشور منجر شد و نشان داد کرونا سريعتر از کمپينها در حال حرکت در بين ملل است. مهمترين درس از فاجعه ايتاليا شايد همين جمله باشد: سرعت کرونا از سرعت بروکراسي بيشتر است. تصميمات بايد قاطعانه، همراه با انسجام و همراهي ملي و با سرعت گرفته و اجرايي شود. پينوشت 1- Https://Hbr.Org/2020/03/Lessons -From-Italys-Response-To-Coronavirus 2- Https://Www.Wired.Co.Uk/ Article/Coronavirus-Italy 3- Milan Doesn’t Stop 4- Https://Www.Theguardian.Com /World/2020/Mar/23/A-Warning-To-Europe-Italy-Struggle-To-Convince-Citizens-Of-Coronavirus-Crisis 5- Https://Www.Theguardian.Com/ World/2020/Mar/23/A-Warning-To-Europe-Italy-Struggle-To-Convince-Citizens-Of-Coronavirus-Crisi