سرمقاله خراسان/ سیاه و سپید عرضه های میلیاردی سهام دولتی
خراسان/« سياه و سپيد عرضه هاي ميلياردي سهام دولتي » عنوان يادداشت روز در روزنامه خراسان به قلم جواد غياثي است که ميتوانيد آن را در ادامه بخوانيد: سرانجام موضوع عرضه سهام شرکت هاي دولتي به عموم مردم با اعلام برخي جزئيات و تعيين زمان فراخوان به مرحله اجرا نزديک شد. همزمان موج عرضه شرکت هاي خصولتي در بورس هم آغاز شده است و به نظر مي رسد با عرضه شستا در روزهاي پيش رو به اوج خود برسد. همه اين ها در حالي است که دولت در بودجه سال 99 منابعي نزديک به 50 هزار ميليارد تومان را از محلي با عنوان «مولدسازي دارايي هاي دولت»پيش بيني کرده است.البته واضح است که فعلا ساز و کار يا جزئياتي درباره مولدسازي دارايي ها وجود ندارد و آن چه قوه مجريه با عنوان مولدسازي مطرح کرده در عمل صرفا فروش دارايي هاست. با اين حال صرف فروش دارايي ها نيز نمي تواند درابتدا موردنقد باشد و منفي ارزيابي شود. بلکه بايد جوانب مختلف آن بررسي شود. در اين خصوص نکات زير قابل طرح است: 1-به نظر مي رسد مدل فعلي عرضه سهام به عموم مردم، کاراتر از مدل قبلي يعني سهام عدالت است. فروش در قالب سهام عدالت يک طرح 10 ساله بدون آورده نقدي فوري براي دولت بود که پيچيدگي هاي اجرايي زيادي مثل اتحاديه هاي محلي و استاني و ... داشت و عملا درباره نحوه مديريت شرکت ها هم مسائلي ايجاد کرد. مردم هم عمدتا راضي نبودند. اما در ساز و کار فعلي، سهام همه شرکت ها به يک صندوق سرمايه گذاري قابل معامله منتقل و واحدهاي اين صندوق ها به مردم واگذار مي شود. اگرچه چند مرحله عرضه بلوکي برخي از اين شرکت ها در بورس به دليل نبود مشتري بي نتيجه مانده اما انتظار مي رود تخفيف 20 تا 25 درصدي و موج خروشان نقدينگي موجود، کار فروش سهام باقي مانده دولت در شرکت هاي بزرگ بورسي را آسان کند. 2-تخمين زده مي شود که 30 هزار ميليارد تومان از اين محل سرمايه جذب شود. اين رقم مي تواند بخشي از کسري بودجه دولت را پوشش دهد اما نه همه آن را. در شرايط فعلي که دولت کسري بودجه بسيار بالايي (بيش از 150 هزار ميليارد تومان) دارد و از سوي ديگر نقدينگي زيادي در جامعه وجود دارد فروش باقي مانده سهام دولت در شرکت هاي واگذارشده، اتفاق بدي نيست. 3-اگرچه فروش مانده سهام شرکت هاي بزرگ از نظر ساز و کار و از منظر تامين منابع براي دولت، قابل دفاع است اما نبايد درباره تمام جزئيات خوشبين بود. اهالي بورس ارزش سهام و قدر تخفيف 20 تا 25 درصدي را خوب ميدانند. اما عامه مردم اين گونه فکر نخواهند کرد. آن ها در کنار اين امتيازات انبوهي از ريسک ناشي از ناآشنايي با سهام و بورس و صندوق ETF و ... را نيز در ذهن خواهند گذراند و ممکن است به راحتي در طرح مشارکت نکنند. چنان چه مشارکت در خريد مانده سهام عدالت بسيار پايين بود. اگرچه خريد مانده 500 هزار توماني سهام عدالت به طور واضح سودده بود و تاکنون بيش از 400 درصد بازدهي داده اما مردم مي گفتند که “از کجا معلوم ارزشش را کم نکنند؟” “معلوم نيست کي آزاد شود”. طبيعتا درباره عرضه فعلي نيز با شدت و ضعف اين ابهام ها وجود خواهد داشت و مانع از مشارکت حداکثري خواهد شد. ابهام زدايي و ارائه توضيحات متقن، شفاف و ساده اين معضل را حل خواهد کرد. درضمن بايد براي پديده هاي هميشگي مثل خريد کدملي براي خريد سهام که قطعا توسط برخي به راه خواهد افتاد، فکري شود. 4- با توجه به انبوه نقدينگي، به خصوص در بازار سرمايه کشور، رويکرد عرضه خرد سهام به عموم مردم، تصميم درستي است و قابل تداوم است. هم درباره شرکت هاي دولتي و هم شرکت هاي خصولتي. به عنوان مثال شرکت پرحاشيه هپکو در بورس تا حدود چهاربرابر قيمت عرضه عمده خريدار داشت! دولت تلاش مي کرد بخشي از سهام را در قيمت 2500 ميليارد تومان بفروشد اما خريداري نبود اما ارزش کل سهام شرکت در بورس تا محدوده 10 هزار ميليارد تومان رشد کرده بود! هم اکنون نيز ارزش سهام در بورس بيش از دو برابر قيمت عرضه عمده است! البته اين نوع فروش به عموم مردم قطعا قابل توصيه نيست اما به بورس بازان که آگاهانه در اين قيمت ها خريدارند، نمي تواند محل اشکال باشد. 5-نکته نهايي اين که فروش دارايي ها در مقطع سخت فعلي و به روش درست قابل دفاع است. اما رويکرد اصلي در مواجهه با دارايي هاي دولت بايد مولدسازي باشد. شناسايي و مولدسازي دارايي هاي دولت ها در جهان با انتشار آثاري با عنوان ثروت عمومي ملل و ثروت عمومي شهرها بسيار موردتوجه است و مي تواند منشأ تحولات بزرگي باشد. وزارت اقتصاد دولت يازدهم نيز در واکنش به اين روند جهاني اقدام به تهيه مقدمات براي مولدسازي دارايي ها کرد و تخميني اوليه ازکل دارايي هاي دولت به دست آورد (حدود 18 هزارهزار ميليارد تومان) اما خبري از تداوم آن روند اصولي نيست. جز اسم آن که در بودجه 99 آمده است!