پیشبینی عجیب کروگمن درباره رکود اقتصادی
دنياي اقتصاد
بروزرسانی
دنياي اقتصاد/ متن پيش رو در دنياي اقتصاد منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست
ديويد اسميت-گاردين/ همان روزي که ترامپ در انتخابات رياست جمهوري آمريکا به پيروزي رسيد، اقتصاددانها پيشبيني کردند يک رکود در پيش است. پل کروگمن در يکي از سرمقالههاي خود در روزنامه نيويورک تايمز نوشت: «احتمال بروز رکود در اقتصاد جهان، يک رکود طولاني زياد است.» در سه سال اخير ترامپ و اطرافيان او کروگمن را استهزا ميکردند؛ اما هيچکس نميتوانست تصور کند رکودي که رخ ميدهد حاصل اقدامات ترامپ نيست. پايان هفته گذشته گزارشهاي وزارت کار آمريکا درباره وضعيت بازار کار اين کشور در دو هفته قبل و ماه گذشته نشان داد بحران کرونا تاکنون چه ميزان خسارت به اقتصاد آمريکا وارد کرده است. تنها در دو هفته حدود ۱۰ ميليون نفر شغل خود را در آمريکا از دست دادهاند. پيشبيني شده بر اثر بحران کنوني ۱۵ تا ۲۰ ميليون نفر شغلشان را از دست ميدهند.
افق سياسي به ناگهان تغيير کرده است. انتخابات رياست جمهوري در حالي برگزار خواهد شد که اقتصاد بيشترين کاهش توليد ناخالص داخلي و شديدترين رشد نرخ بيکاري را تجربه ميکند. درباره انتخابات رياست جمهوري پرسشهاي بسيار زيادي مطرح است: آيا ترامپ مقصر بيکار شدن ميليونها نفر قلمداد خواهد شد؟ آيا راي دهندگان مديريت او در مبارزه با بحران را خوب قلمداد خواهند کرد و به اين نتيجه خواهند رسيد که اکنون وقت تغيير رئيسجمهوري نيست؟ آيا رقيب احتمالي ترامپ يعني جو بايدن بر تواناييهاي خود بهعنوان «نداي شايستگي و تجربه» مانور خواهد داد يا خود را رهبري اخلاقي معرفي خواهد کرد، کسي که مردم آمريکا به آن نياز دارند؟
ترامپ با وعده ايجاد رونق اقتصادي از طريق حذف مقررات دست و پاگير، تغيير پيمانهاي تجاري و احياي بخش توليد، در انتخابات سال ۲۰۱۶ به پيروزي رسيد. طي سه سال او همواره بر ايجاد شغل تاکيد کرد و وضعيت خوب بازار کار را حاصل اقدامات دولت خود توصيف کرد. پيام اصلي ترامپ به مردم آمريکا اين بود: «شما هرگز تاکنون چنين وضعيت خوبي را تجربه نکردهايد.» اما حالا در عرض تنها چند هفته شاهد افت شاخصهاي اقتصادي هستيم و بورس آمريکا نيز که تا دو ماه پيش يکي از نقاط قوت ترامپ قلمداد ميشد، در شرايط بسيار نگرانکننده قرار گرفته است. تقريبا تمام رشد بورس آمريکا در سه سال اخير از ميان رفته و احتمالا همين سقوط شاخصها ترامپ را متقاعد کرده که ويروس کرونا به راحتي نابود نخواهد شد. مدتي است ترامپ تلاش ميکند اقتصاد آمريکا را بار ديگر در مسير رشد قرار دهد. در هفتهها و ماههاي آينده رفتار ترامپ به وضعيت شيوع ويروس کرونا و ميزان اثرگذاري برنامههاي حمايتي دولت بستگي دارد. اگر بحران همچنان ادامه پيدا کند و برنامههاي حمايتي اثرات مورد نظر را نداشته باشند ترامپ به گزينه سرزنش ديگران روي خواهد آورد و آنها را مسوول عقب نگه داشتن آمريکا معرفي خواهد کرد. پيامي که او به مردم ارسال خواهد کرد اين است: «ببينيد، من تلاش کردم؛ اما دستم بسته بود.»
برنامه ۲/ ۲ هزار ميليارد دلاري حمايت از اقتصاد در کنگره تصويب شده و ترامپ آن را امضا کرده است. دموکراتها مجبور هستند با جمهوريخواهان همکاري کنند تا تمام اقدامات لازم براي حمايت از اقتصاد و جبران زيانهاي بحران همهگيري کرونا انجام شود. برخي از اقتصاددانها معتقدند تا سه ماه آينده يعني ماه ژوئن، بسياري از ابهامها از ميان خواهد رفت؛ يعني در آن زمان مشخص ميشود آيا شيوع ويروس کرونا متوقف شده و آيا برنامه حمايت از اقتصاد مفيد و کافي بوده است يا نه. اگر پاسخ اين سوالات مثبت باشد مردم به تدريج سرکار خود باز خواهند گشت و شاهد رشد سريع اقتصاد پس از سقوط توليد ناخالص داخلي خواهيم بود. در هر حال دموکراتها پس از بحران ترامپ را به خاطر اقدام ديرهنگام و انجام ندادن اقداماتي که بايد انجام ميشد سرزنش خواهند کرد؛ اما واقعيت اين است که هيچ رئيسجمهور ديگري در غرب عملکرد بهتري در پيشبيني بحران و حمايت از اقتصاد نداشته است. بعيد است جمعي عظيم از مردم تغيير عقيده دهند؛ اما عدهاي ترامپ را عامل غلبه بر بحران خواهند دانست. بهترين سناريوي ممکن براي ترامپ اين است، يعني معرفي شدن بهعنوان کسي که توانست کشور را از عميق ترين بحران از جنگ جهاني دوم تاکنون، بيرون آورد. اما بايدن ميتواند روي نقاط قوت خود بهعنوان يک فرد با تجربه مانور دهد و اعلام کند اگر رئيسجمهور بود بحران با زيانهاي اقتصادي بسيار کمتري پايان مييافت.
اما بدترين سناريو براي ترامپ چيست؟ اگر شيوع ويروس کرونا و افزايش موارد مرگ و ميرها ادامه پيدا کند، کسب و کارهاي کوچک و بزرگ دچار ورشکستگي شوند و اقتصاد دچار بحراني شبيه بحران دهه ۱۹۳۰ شود، همه او را به خاطر اقدام ديرهنگام مقصر خواهند دانست. فعلا محبوبيت او افزايش يافته؛ اما اثرات بيکاري ميليونها نفر و سقوط اقتصاد در سه ماه کنوني نبايد ناديده گرفته شود.