لابیست‌ها در مجلس یازدهم اقلیت می‌شوند؟

فرهيختگان/ متن پيش رو در فرهيختگان منتشر شده و انتشار آن در آخرين خبر به معناي تاييد تمام يا بخشي از آن نيست يکي‌دو روزي هست که ماجراي چالش ميان رحماني، وزير معزول صمت، رئيس‌جمهور و نمايندگان مجلس در رسانه‌ها مطرح شده و اخبار و تحليل‌هاي مختلفي در خصوص آن همچنان درحال انتشار است. ابوالفضل ابوترابي، يکي از اعضاي کميسيون حقوقي مجلس به «فرهيختگان» مي‌گويد که مساله منتشرشده در نامه روز دوشنبه رضا رحماني صحت دارد و او بهاي عدم تلاش براي لابي در ميان نمايندگان را پرداخت کرده و اين مقاومت باعث عزل او شده است، درحالي‌که پيش از اين نيز معاون حقوقي وي يعني سيدشريف حسيني به همين علت يعني تلاش نکردن براي اجراي خواسته رئيس‌جمهور درخصوص رايزني با نمايندگان مجلس به‌منظور تفکيک وزارت صمت قرباني و از کار بيکار شده بود. بر اساس نامه‌اي که وزير معزول منتشر کرده و اخباري که از نمايندگان مجلس به گوش مي‌رسد، واقعيت امر مربوط به خواسته رئيس‌جمهور از رحماني براي لابي بين نماينده‌ها و استفاده از ظرفيت نمايندگان آذري‌زبان براي تشکيل وزارت بازرگاني بوده است؛ اتفاقي‌که با مخالفت رحماني به سرانجام نمي‌رسد و درواقع لابي و رايزني ميان نمايندگان براي راي به تفکيک وزارت صمت از اساس صورت نمي‌گيرد. اين ماجرا صرف‌نظر از اينکه حق با کدام طرف است و اصلا کدام‌يک از روايت‌ها اصالت بيشتري دارد، در بستري اتفاق افتاده که سال‌هاي سال است از موضوعات مهم، داغ و هميشگي مجلس به‌حساب مي‌آيد. موضوع لابي در مجلس و اين‌بار با مصداق لابي دولت با نمايندگان هميشه ازجمله موضوعاتي بوده که موافقان و مخالفان زيادي داشته و البته همواره در بيرون از مجلس و ازسوي بسياري از فعالان سياسي به‌عنوان يک مسير ايجاد فساد شناخته شده است. لابي يا همان مذاکرات و رايزني‌هاي پنهان اساسا يکي از رايج‌ترين مسيرهاي ارتباط دولت و مجلس نه در ايران که در همه کشور‌هاي جهان به‌حساب مي‌آيد. لابي، رايزني و ماجراي وکيل‌الدوله‌ها! برخي افراد اين رايزني‌ها را يک امر طبيعي و عادي توصيف مي‌کنند و مي‌گويند اين هم بخش لاينفک کنش سياسي دولت و نمايندگان مجلس است و نمي‌توان بدون آن از قالب‌هاي خشک قانوني و فرآيند پيچيده حقوقي و بروکراتيک گذر کرد و به‌اصطلاح در زماني کوتاه‌تر به هدف رسيد. براي مثال يکي از مديران مجلس که سابقه سال‌ها حضور در پارلمان را دارد، در گفت‌وگو با «فرهيختگان» لابي را امري عادي و معمول مي‌داند و ابراز مي‌کند که همه دولت‌ها براي پيشبرد اهداف‌شان لازم مي‌دانند که نمايندگان را براي راي به لوايح ارسالي يا طرح‌هايي که فعاليت دولت را تسهيل مي‌کند قانع کنند و اين هم امري مذموم و ناپسند نيست و تنها زماني که پاي درخواست‌هاي غيرمعمول به‌ميان مي‌آيد و در ازاي انجام آن ارقام و مبالغ مختلف طلب يا ارائه مي‌شود، مساله لابي و رايزني منحرف شده و توليد فساد مي‌کند. درمقابل اما خيلي‌ها هم معتقدند چنين مسير‌هايي حتما با مفاسد مختلف همراه خواهد بود؛ زماني‌که مذاکرات محرمانه مي‌شود، زمينه براي فساد فراهم مي‌آيد. اين دست افراد اظهار مي‌کنند که اگر قوانين، قوانين درستي است و دولت هم براساس قانون رفتار مي‌کند، قاعدتا بايد هم در فرصت مقتضي براي يک امر اقدام کند و هم آن‌قدر ادله پارلمان‌پسند داشته باشد تا نه در پيچ‌وواپيچ‌هاي حقوقي گير کند و نه در کميسيون‌هاي تخصصي مجلس. علاوه‌بر اين، اگر هم جايي نياز به فوريت يا مصلحت خاص ديگري هست، قانون راه آن را باز گذاشته و مشکلي پيش نخواهد آمد. ابوالفضل ابوترابي در اين زمينه به «فرهيختگان» مي‌گويد: «رايزني با نمايندگان مجلس يک چيز است و تبديل نمايندگان به وکيل‌الدوله چيز ديگر. اعضاي پارلمان نمايندگان مردم هستند و زماني که در مقابل يک وعده به‌جاي منافع مردم منافع دولت را پيگيري مي‌کنند، درواقع وظايف اصلي خود را که براي آن قسم خورده‌اند، کنار مي‌گذارند.» استيضاح‌هايي که به نتيجه نمي‌رسند! يکي ديگر از نمايندگان مجلس به «فرهيختگان» مي‌گويد: «وکيل‌الدوله همان‌هايي هستند که روز قبل از استيضاح يک وزير با حضور در دفتر وي و درقبال تخصيص چندصد ميليون يا چند ميليارد براي حوزه انتخابيه مخالف استيضاح و حتي ممکن است در مواردي با پس‌گرفتن امضاي خود استيضاح و يا سوال و يا مواردي از اين دست را از نصاب بيندازند و نگذارند اقدام پارلمان به نتيجه برسد.» پيش از اين عبدالرضا عزيزي، از نمايندگان مجلس قبل در گفت‎‌وگويي درخصوص استيضاح عباس آخوندي، وزير سابق راه و شهرسازي گفته بود که وي نمايندگان مجلس را شب قبل از استيضاح به دفتر خود دعوت کرده بود؛ استيضاحي که البته فرداي آن روز راي نياورد. ناگفته نماند استيضاح عباس آخوندي سه‌بار در مجلس طرح شد و به صحن علني هم آمد، اما هنگام راي‌گيري استيضاح راي نياورد و آخوندي در جايگاه خود ابقا شد. ديگر مصداق اين ماجرا مربوط به مناسباتي است که بين افراد اثرگذار در مجلس و برخي دولتي‌ها وجود دارد، مثال آن همين چيزي است که چندروز پيش علي مطهري در صحن علني مطرح کرد و از رفتار علي لاريجاني، رئيس مجلس انتقاد کرد. فحواي اظهارات وي به استيضاح وزير کشور برمي‌گردد که تاکنون چندبار طرح استيضاح وي به‌دليل موضوعات مختلف در صحن مجلس مطرح شده اما چون علي لاريجاني در اين خصوص نظر مساعدي نداشته، اين مساله به نتيجه نرسيده است. در اين مورد بايد به اين مساله هم اشاره کرد که در همه اين سال‌ها شائبه معرفي رحماني‌فضلي به رئيس‌جمهور ازسوي يکي از مقامات عالي‌رتبه مجلس مطرح بوده است. در اين موضوع البته موارد زيادي بوده که مورد گلايه نمايندگان قرار گرفته است، همان مواردي که نمايندگان مختلف درخصوص عدم اعلام وصول برخي سوالات و استيضاح‌ها ازسوي هيات‌رئيسه اعلام کرده و آن را غيرقانوني خوانده‌اند. استيضاح نعمت‌زاده، وزير سابق صمت ازجمله اين موارد بود که مورد نقد تعداد زيادي از نمايندگان است. لابي دولتي‌ها و غيردولتي‌ها حافظه تاريخي کساني که اخبار سياسي به‌ويژه اخبار مربوط به پارلمان را دنبال مي‌کنند، حکايت از اين دارد که اولين باري که ماجراي لابي و رايزني‌هاي محرمانه تحت‌عنوان يک فساد بزرگ در رسانه‌ها مطرح شد، همان روزي بود که شهرام جزايري از تريبون متهم در دادگاه سخن مي‌گفت و مبالغ کلاني را که به نمايندگان مجلس ششم داده بود، افشا مي‌کرد؛ اين يک نمونه غيردولتي است و شرکت‌هاي بي‌حساب و کتاب و ثروت بادآورده فردي مثل شهرام جزايري مصداق آن. از سوي ديگر اما ماجرا مهم‌تر و کلان‌تر است؛ جايي‌که يک طرف ماجرا نه افراد، که بخشي از دولت قرار دارد و ممکن است سرنوشت کشور يا تعدادي از مردم در اثر يک تصميم تغيير کند. ازجمله اولين مواردي که به‌صورت جدي رسانه‌اي شد و البته بيشتر حاصل يک چالش سياسي ميان دولت و برخي نمايندگان مجلس بود، به زماني برمي‌گردد که مرحوم کردان وزير کشور بود و نمايندگان مجلس به مدرک تحصيلي او ايراد وارد کرده بودند. در آن زمان نماينده وقت شهرضا در گفت‌وگويي از توزيع چک‌پول‌هاي پنج‌ميليون توماني ميان نمايندگان مجلس براي جلوگيري از استيضاح وزير کشور خبر داده بود. او گفته بود اين چک‌پول‌ها تحت‌عنوان کمک به مساجد حوزه‌هاي انتخابي ميان نمايندگان توزيع شده است؛ خبري که مثل بمب در فضاي سياسي و رسانه‌اي کشور صدا کرد. در اين‌باره البته در دوران اخير هم اخبار زيادي منتشر شده است. براي مثال، چندي پيش يکي از اعضاي کميسيون امنيت ملي از دعوت به‌شام جمعي از نمايندگان توسط نوبخت سخنگوي دولت خبر داده و گفته بود: «اين دعوتنامه به‌نام حزب اعتدال و توسعه انجام شده، اما محل شام، سازمان مديريت و برنامه‌ريزي است.» سيدحسين نقوي حسيني، نماينده ورامين در مجلس دهم در آستانه استيضاح سه‌وزير دولت در سال 96 افشا کرده بود که محمدباقر نوبخت، سخنگوي دولت و رئيس سازمان مديريت و برنامه‌ريزي، برخي از نمايندگان ازجمله امضاکنندگان استيضاح سه‌وزير را به شام دعوت کرده است. او گفته بود: «اينکه در آستانه استيضاح سه‌وزير، سخنگوي دولت برخي از نمايندگان ازجمله امضاکنندگان استيضاح را به شام امشب دعوت کند، جاي سوال دارد و اين موضوع به ذهن متبادر مي‌شود که شايد بده‌وبستاني صورت گيرد.» هميشه پاي پول در ميان نيست باوجود اينکه سعيد باستاني، عضو کميسيون صنايع‌ومعادن مجلس چندي پيش از پرونده‌اي پرده برداشته بود که طي آن اعطاي امتياز بهره‌برداري از برخي معادن وجه‌المصالحه برخي قراردادهاي نانوشته است يا برخي از ماجراي تخلف خودرويي دو نماينده مجلس و اساسا از دخالت برخي نمايندگان در واردات و صادرات و گرفتن ارزهاي سنگين دولتي خبر داده‌اند، بايد بگوييم که هميشه پاي پول در ميان نيست و گاهي مراودات سياسي و ائتلاف‌ها هستند که نتيجه يک همراهي خواهند بود. زماني که فردي در انتخابات رياست‌جمهوري پيروز مي‌شود و دولتي تازه‌تاسيس کار را به‌دست مي‌گيرد، اين دولت داراي يک محبوبيت و به‌اصطلاح هژموني است و نمايندگاني که نمي‌خواهند از منافع اين محبوبيت جا بمانند، ترجيح مي‌دهند همراهي با دولت را برگزينند و هرطور شده، به دولت کمک کنند، شايد بعدا بتوانند از مواهب اين همراهي در دوران محوبيت و پيش بودن حرف دولت استفاده کنند. ماجراي نماينده‌اي که در دوران بررسي برجام به عباس عراقچي چشمک مي‌زد را برخي ازجمله همين همراهي‌ها عنوان مي‌کردند، چراکه در مجلس نهم با همراهي جمعي از همين نمايندگان توافق هسته‌اي ظرف 20 دقيقه در مجلس به تصويب رسيد و بعدا همان نماينده‌اي که از جريان اصولگرايي رانده شده بود، با حضور در ليست اميد آن هم در تهران، عضوي از ائتلاف دولت و اصلاح‌طلبان شد و توانست براي يک دوره ديگر به مجلس راه يابد. نمايندگاني که سهم خود را پس از پايان دوره مي‌گيرند امروز که در روزهاي پاياني دوره دهم مجلس هستيم، خبرهايي منتشر مي‌شود که نشان مي‌دهد نوع ديگري از مناسبات دولت با برخي نمايندگان مجلس در اين دوره شکل گرفته است؛ اخباري که وقتي شنيده مي‌شود، ناخودآگاه برخي گره‌هاي ذهني درخصوص رفتار نمايندگان در ايامي نه‌چندان دور را باز مي‌کند. برخي اخبار حکايت از اين دارد که عده‌اي از نمايندگان مجلس که از مدت‌ها قبل بار خود را بسته‌اند، حالا با فرارسيدن روزهاي پاياني مجلس آماده حضور در سمت جديد خود مي‌شوند. شايع شده برخي از اين نمايندگان سفير خواهند شد، برخي معاون وزير، برخي مدير و عضو هيات‌مديره هلدينگ‌هاي بزرگ و برخي هم... براي مثال، خبرگزاري‌ها طي روزهاي اخير از موج حضور برخي نمايندگان در وزارت نفت خبر داده و طبق آن از مناسبات پيشين نمايندگان رازگشايي کرده‌اند. #باهم_شکستش_مي‌دهيم ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد