اعتماد/ متن پيش رو در اعتماد منتشر شده و انتشار آن در آخرين خبر به معناي تاييد تمام يا بخشي از آن نيست
گزارشگر شبکه تلويزيوني سراغ مسافراني ميرود که در تعطيلات عيد فطر بدون توجه به توصيهها و تذکرهاي مسوولان، به شهرهاي شمالي هجوم برده و در منطقه ساحلي مشغول تفريح هستند. با تعجب ميکروفن را رو به مسافران ميگيرد و ميپرسد: «مگر نگفتند سفر نکنيد؟» مسافران هم گزارشگر و کل توصيههاي دولت و «کرونا» را مورد تمسخر قرار ميدهند و با لحن عوامانه ميگويند: «کرونا ديگر تمام شد. اين مدت هم بيخود ميترسيديم و خانهنشين شده بوديم.»حدود 4 ماه از شيوع بيماري کوويد 19 در کشور ميگذرد. حالا مسوولان وزارت بهداشت تذکرها و نگرانيهاي جديتر و جديدتري مطرح ميکنند. از جمله اينکه «ويروس کرونا، نه تنها به دليل افزايش دماي هوا ضعيف نشده، بلکه همچنان در حال فعاليت است.» ديروز، مسعود مرداني، عضو کميته علمي کرونا هشدار داد که در حال حاضر در خوزستان، سيستان و بلوچستان، کرمانشاه و هرمزگان موج دوم اپيدمي در حال جريان است و در تهران هم موج دوم بيماري، با سرعتي کند در حال پيشروي است و رعايت نشدن موازين بهداشتي، موج سوم بيماري را به دنبال خواهد داشت. علياکبر حقدوست، مدير کميته اپيدميولوژي کوويد ۱۹ وزارت بهداشت هم ديروز با تاکيد بر اينکه «هيچ مستندات علمي درباره ضعيف شدن ويروس کرونا وجود ندارد» بر تمام خوشبينيها و شايعات درباره احتمال از بين رفتن ويروس در هواي گرم و در مناطق گرمسير خط بطلان کشيد. مسوولان وزارت بهداشت ميگويند اگر امروز، تعداد بستريهاي کوويد 19 در بخش مراقبتهاي ويژه بيمارستانها کم شده، دليل، ضعيف شدن ويروس نيست بلکه ناشي از افزايش تعداد آزمايشگاههاي تشخيص آلودگي و گسترش بيماريابي است. اين توضيحات درباره نگرانکنندهتر شدن وضعيت شيوع بيماري و ماندگاري ويروس، ادامه هشدارها و تغيير رويه روزهاي اخير وزير بهداشت است؛ همان روزي که سعيد نمکي به دليل پافشاريهاي خستهکننده مسوولان استان خراسان رضوي براي بازگشايي شبانهروزي حرم مطهر امام رضا (ع) آن هم در اين اوضاع نابسامان و خطرناک تحرکات ويروس کرونا، شخصا عازم استان شد تا ضمن اعلام رودرروي تمام نگرانيها و خطرها، تکليف خود را با بيتوجهي برخي مسوولان و شوخي فرض کردن قدرت اين ويروس ناشناخته يکسره کند. سعيد نمکي، دو روز قبل، مستاصل از درخواستهاي مکرر غيرکارشناسانه مسوولان استان خراسان رضوي براي بازگشايي حرم مطهر، رو به دوربين شبکه خبر، از خود در مقابل اين درخواستها رفع مسووليت کرد و اختيار و مسووليت تبعات پس از بازگشايي حرم مطهر رضوي را به مسوولان استان قدس سپرد و گفت: «با اختيار خودشان قرار شد حرم مطهر رضوي به صورت 24ساعته پذيراي زايران باشد و بنا به صلاحديد خودشان، از زايران بخواهند که توصيههاي بهداشتي را رعايت کنند.»
اما اين اعلام موضع فقط به اظهارنظر صريح در مقابل دوربين شبکه خبر ختم نشد و در نشست ستاد پيشگيري و مقابله با ويروس کرونا در محل استانداري خراسان رضوي هم، رفع مسووليت در مقابل اصرار مقامات استاني براي بازگشايي حرم مطهر امام رضا (ع) که از پرخطرترين اماکن از نظر رعايت نشدن فاصلهگذاري اجتماعي است را تکرار کرد و گفت: «دخالتي در ساعات بازگشايي صحن حرم مطهر رضوي نخواهيم کرد. فقط ميخواهيم فاصلهگذاري و پروتکلهاي بهداشتي رعايت شود و البته بعد از ۱۰ روز از بازگشايي حرم مطهر، دوباره شرايط را ارزيابي ميکنيم.»
سعيد نمکي در اين نشست، با صراحت درباره تبعات بازگشايي شبانهروزي و لغو تمام محدوديتهاي تردد در حرم مطهر امام رضا هشدار داد؛ هشدارهايي که بيش از تند بودن لحن يا حتي انتقادآميز بودن، کنارهگيري صريح وزير از تبعات خطرناک براي استاني بود که به عنوان يکي از بزرگترين استانهاي مهاجرپذير کشور شناخته ميشود.
نمکي در اين هشدارهاي صريح تاکيد کرد: «هيچ دخالتي در ساعات بازگشايي صحن حرم مطهر رضوي نخواهيم کرد چون به عنوان متولي سلامت کشور بايد در محضر خدا و ملت پاسخگو باشم و از سوي ديگر بايد به عنوان سرباز به فرمانده جليلالقدر خودم يعني مقام معظم رهبري جواب بدهم. سختترين، غمانگيزترين و ملالانگيزترين بخش مديريت کرونا در کشور اين بود که مجبور باشيم براي سلامتي مردم، صحن و سراي امام رضا(ع) را ببنديم. مشهد مقدس، محور بازگشايي صحنهاي اماکن زيارتي در کشور است. ما نگران بازگشايي شبانهروزي صحن حرم مطهر رضوي نيستيم، بلکه نگراني ما از هجمه بيصبرانه عشاق امام رضا(ع) از سراسر کشور است و در ساير اماکن زيارتي، چنين شور و شعفي وجود ندارد و وقتي مطرح ميشود که صحن حرم مطهر رضوي به صورت شبانهروزي بازگشايي شده، با توجه به تعطيلي مدارس، مردم از اقصينقاط ايران به مشهد سفر ميکنند که در اين صورت هتلها و ساير اماکن و مشاغل، درگير ميشوند. هيچ پديدهاي خطرناکتر از مزمنشدن کرونا و تاثيرات آن بر اقتصاد يک کشور نيست. برخي ميگويند بايد زندگي با کرونا را ياد بگيريم اما اين به معني زندگي با کروناي حاد نيست بلکه بايد ياد بگيريم که چگونه کرونا را مديريت کنيم و در عين حال، چرخ اقتصاد کشور را بچرخانيم. اگر در استاني مانند خراسان رضوي بين کاهش مرگ و مير يا بازگشايي مشاغل بخواهيم اولويتبندي کنيم حتما بايد مرگ و مير را کاهش دهيم و اين اولويت اول ما است، در غير اين صورت، هراس و بيم بيماري، اجازه رونق اقتصادي را نميدهد.» نمکي در ادامه حرفهاي خود گفت: «کره جنوبي بعد از ۵ ماه، مدارس را بازگشايي کرد اما دوباره آنها را تعطيل کرد و زيبا نيست که مشاغل يا محلهايي را بازگشايي کنيم اما دوباره مجبور به تعطيل کردن آنها شويم. همواره به همکارانم ميگويم که ما با پورياي ولي و تختي کشتي نميگيريم، بلکه با ويروس چموشي کشتي ميگيريم که نگاه ميکند که از کجا بهتر ميتواند لطمه بزند و آنجاست که ما را گرفتار کرده و مرگ و مير را بالا ميبرد. کرونا تمام نشده و هر لحظه ممکن است قدرتمندتر از قبل برگردد. اگر الان از دبير کل سازمان جهاني بهداشت هم در مورد آينده بيماري کوويد۱۹ بپرسيد، اطلاعي ندارد و بايد براي بدترين وضعيت خودمان را آماده کنيم که اگر بدترين وضعيت رخ نداد، ضرر نکنيم.» هشدارهاي وزير بهداشت، هيچ ربطي به کدورت او از زير پا گذاشتن دستورالعملهاي کشوري ستاد ملي مقابله با کرونا نداشت. نمکي اين نگاه را داشت که اين دستورالعملها و الزامات ظرف 4 ماه گذشته، با دقت تدوين شده تا ضمن رعايت اولين و مهمترين اولويت دولت که همانا حفظ سلامت مردم است، از شدت تمام تبعات پيراموني اعمال محدوديتهاي اجتماعي هم کاسته شود. پس اينبار، اين هشدارها و نگرانيها را خطاب به ميليونها شهروندي گفت که بايد درک ميکردند وزير بهداشت به عنوان يک پزشک، به عنوان متولي سلامت و به عنوان کسي که متعهد به کاهش هرچه بيشتر تبعات ويروس کروناست، تلاش کرده از سلامت مردم؛ سلامت هر انسان ساکن در شهر و روستا مراقبت کند، اما گاهي دامنه نفوذ و روابط برخي مسوولان يا چهرههاي پشت پرده، حتي از گستره اختيارات وزير بهداشت هم بيشتر است. نمکي هم البته عالم به همين نکته کليدي بود که دو روز قبل در جمع مسوولان استان خراسان رضوي تاکيد کرد: «مقام معظم رهبري با يک پيغام ما در روزهاي نخست کرونا، تدريس خودشان را تعطيل کردند و فرمودند هر کسي که به دستورات و توصيههاي ستاد ملي کرونا توجه نکند، گناه مرتکب شده و واجب است که همه به مصوبات اين ستاد عمل کنند. به جز ضريح حرم مطهر رضوي، فضاهاي باز صحن در اختيار ستاد استاني مديريت کرونا و مديريت آن با آستان قدس است. بنده به عنوان رييس ستاد ملي مديريت کرونا و از سوي رييسجمهوري، به ستاد استاني کروناي خراسان رضوي اختيار ميدهم که در خصوص بازگشايي ۲۴ ساعته يا بازگشايي صحن حرم مطهر رضوي از ساعت ۱۰ شب تا ۱۰ صبح تصميمگيري کنند و هر کاري که فکر ميکنند صحيح است انجام دهند و تنها دخالت ما، نظارت بر رعايت پروتکلهاي بهداشتي، فاصلهگذاري و عدم تجمعات است. اما اگر يک روستايي يا روستازاده به حرم مطهر رضوي بيايد و با سهلانگاري ما در سايه عشق امام رضا(ع) به اين ويروس آلوده شود و جان خود را از دست بدهد، ما شريک قتل او هستيم و اگر در دنيا کسي متوجه نشود، روز قيامت بايد پاسخگو باشيم و امام رضا(ع) نيز راضي نيست که سلامت زايران به خطر بيفتد.»
ديروز اما، متولي سلامت ابعاد ديگري از نگراني خود از بابت اصرارها و تصميمهاي غيرکارشناسانه مسوولان استان خراسان رضوي را به زبان آورد؛ ابعادي که حالا نه فقط جان ساکنان اين استان، بلکه سلامت تکتک افرادي که عازم مشهد مقدس خواهند بود و قرباني تصميمهاي بدون منطق مسوولان استان خواهند شد را تهديد ميکند. نمکي ديروز با کلامي صريح گفت: «ديروز صبح به رييسجمهوري عرض کردم با روالي که اکنون ميبينم و با اين رفتار مردم و با فشارهايي که برخي مسوولان براي برخي بازگشاييها اعمال ميکنند، ما دقيقه ۹۰ از گوشههاي زمين گل خواهيم خورد. در روزهاي اول کرونا ديديم که پزشک و پرستاران ما به سختي کار ميکنند. متاسفانه عدهاي اين دستاورد بزرگ را ساده انگاشتند و تصور کردند که به راحتي همهچيز مهار شد و ديگر کرونا نداريم. من روز يکشنبه در رفت و برگشت به مشهد مقدس واقعا صحنههاي غمانگيزي ديدم. در هواپيمايي سوار شدم که مردم کيپ تا کيپ نشسته بودند، گرچه ماسک را هم همکاران پرواز ميدادند، اما از آنجايي که يک ربع تا پرواز طول کشيد، ماسکها را برميداشتند و در فضايي دمکرده با يکديگر صحبت ميکردند. مشاهده اين وضعيت براي من به عنوان وزير بهداشت که بعد از سه ماه، اولين سفرم را ميرفتم و رسانهها ميدانند که طي اين چند ماه ما چه کشيديم تا غول پريشان و وحشي را مهار کرديم و تمام روح و روانمان گرفته شد، مثل شلاق بود که اين چگونه نشستن و فاصلهگذارياي است. در صحن حرم مطهر هم به نحو ديگري غصه خورديم و متاسفانه دو اتفاق بد در حال وقوع است؛ يکي اينکه مردم فکر ميکنند که کرونا تمام شده و نميدانند که کرونا ميتواند به همين راحتي بازگردد. متاسفانه برخي مسوولان هم تصور کردهاند که کرونا تمام شده و همواره به من فشار ميآورند که اينجا و آنجا را باز کنيم. آقايي از فلان ستاد يا فلان وزارتخانه باورش شده که همهچيز عادي است پس بايد همه جا را راه بيندازيم. در حالي که اينطور نيست، کرونا نه تنها تمام نشده، بلکه هر لحظه ممکن دچار پيک خطرناک شويم.»
اعتراضات اخير وزير بهداشت را بايد فارغ از صفبنديهاي سياسي ديد. وزير به عنوان عضوي از کابينه دولت، حقوق ميگيرد که به وظايف خود عمل کند و در قبال تمام سوالات رييس هيات دولت پاسخگو باشد. اما وقتي وزير با جماعتي طرف حساب ميشود که نه تنها کلمهاي از حرفهاي وزير را نميشنوند يا نميخواهند بشنوند بلکه به وزير انگ «سنگاندازي در فرايض ديني و تشويق به دينگريزي و بيرغبت کردن جوانان به زيارت حرمين شريفين» ميزنند چه تکليفي بايد در پيش بگيرد؟ نمکي ديروز در ادامه حرفهايش گفت: «اکنون در استانهاي سيستان و بلوچستان، کرمانشاه، هرمزگان گرفتار پيک هستيم. ما مرگها را به زير ۳۰ کاهش داده بوديم و براي رسيدن به اين نتيجه، واقعا نفسمان گرفته شد؛ آنهم در اوج تحريم اما ديروز ۵۰ درصد از مرگهايمان مربوط به سه استان بود. در هفته گذشته تمام همکاران ستادي آواره استانهايي بودند که روند ابتلا در آنها صعودي بوده و من هم شب تا صبح با آنها در تماس بودهام. مديريت اين کار بسيار سخت است. کشوري در اوج تحريم، با بيپولي و گرفتاري و هزار دغدغه بايد کرونا را مديريت کند. هرچه از مردم خواهش کرديم که عروسي و عزا برگزار نکنيد، اما گوش نکردند و در استاني مانند خوزستان همه مراسمات را برگزار کردند و قبيلهاي آمدند و رفتند و روبوسي و هلهله کردند، در حالي که ما ميدانستيم اين يک زنگ خطر است براي شيونهاي آينده اما متاسفانه هرچه گفتيم کسي گوش نکرد. وقتي يک آمار مرگ به من گزارش ميدهند، نه به اين خاطر که به عنوان وزير بهداشت مورد مواخذهام، بلکه خودم را فرزند يا عضو همان خانواده عزادار ميدانم. اين ويروس نهتنها آرامتر و نجيبتر نشده، بلکه به مراتب نانجيبتر هم شده است. در خوزستان، جوانمان بر اثر کرونا فوت کرد. در سيستان و بلوچستان افراد ۳۲ ساله و ۴۰ ساله را از دست داديم. سه روز پيش در بندرعباس پرستار ۴۲ ساله ما فوت کرد. بنابراين ويروس نهتنها آرام نشده بلکه چهره چموشتري هم در برخي جاها از خودش بروز ميدهد.ما همزمان با اينکه داريم کرونا را جمع ميکنيم، گرفتار ساير بيماريهاي عفوني و هر ساله هم ميشويم. وقتي همه خوشحالند که امسال در سيستانوبلوچستان بارندگي خوب بوده، ما گرفتار آبهاي راکد و مالاريا هم ميشويم. از مردم خواهش ميکنم کمي به ما و همکاران من و به جان خودشان رحم کنند، فاصلهگذاري را جدي بگيرند، استفاده از ماسک را جدي بگيرند. اگر مردم از تحمل ماسک در هواي گرم خسته ميشوند، ما هم خسته ميشويم.» وقتي وزير بهداشت هشدار ميدهد که «از ويروس کرونا در دقيقه 90 گل خواهيم خورد»، اين هشدار دو معناي تاسفآور دارد؛ ايرانيها با وجود ادعاهاي فراوان، از حداقلهاي رعايت حقوق شهروندي هم ناآگاهند. حداقلهاي حقوق شهروندي به اين معناست که بايد به حق سلامتي هزاران شهروندي که در اين 4 ماه، سختيهاي خانهنشيني و سفر نرفتن و رعايت فاصلهگذاري اجتماعي را رعايت کردند، احترام گذاشته و با رفتارهاي خودخواهانه و از سر بيمسووليتي، اين حق را براي ساير شهروندان مختل نکرده و شرايط اجتماعي از بابت کند شدن چرخه ويروس کرونا را به خطر نيندازيم. خودداري از سفرهاي تفريحي و ترددهاي غير ضروري از مهمترين وظايفي است که در قبال هزاران شهروند بر گردن ماست. استيصال وزير بهداشت از رفتارهاي تعداد قابل توجهي از مردم که قائل به رعايت حقوق انساني هموطنان خود نيستند، نشان ميدهد ايرانيها، فقط در شعار دادن، از همديگر سبقت ميگيرند اما پاي عمل که ميرسد، واقعيتهاي تلخي آشکار ميشود. مصداق بارز اينکه هزاران پرستار و پزشک، ظرف 4 ماه گذشته، از جان خود گذشتند و در نوبت کاريهاي 24 ساعته براي خدمت به مبتلايان کوويد 19، از وظايف قانوني خود در قبال اعضاي خانوادهشان چشمپوشي کردند. مردمي که در اين ايام عازم سفرهاي تفريحي شده و با به سخره گرفتن توصيههاي مسوولان بابت رعايت فاصلهگذاري اجتماعي و خودداري از ترددهاي غير ضروري، در تعارض با حقوق شهروندي رفتار ميکنند، حق اين جامعه خدوم و زحمات 4 ماهه و طاقتفرساي آنها را هم تضييع ميکنند. حالا شماييد و اين جادههاي بين استاني در اين ايام تعطيلات که چشمانتظار قدوم مبارک شماست. اگر سر سوزني، قائل به احترام به حقوق ديگران هستيد، لطفا برنامه سفر تفريحي خود را لغو کرده و با احترام به سلامت و جان هزاران انسان، در خانه بمانيد.
بازار