کرهایهای چشم سفید
وطن امروز/ متن پيش رو در وطن امروز منتشر شده و انتشار آن در آخرين خبر به معناي تاييد تمام يا بخشي از آن نيست کره جنوبي بيش از ۲ سال است ۷ ميليارد دلار از داراييهاي ايران را به بهانه تحريم آمريکا بلوکه کرده است
سخنگوي دولت و سخنگوي وزارت امور خارجه کشورمان معتقدند کرهجنوبي نفت ايران را در زمان معافيت از تحريمهاي آمريکا دريافت کرده و اساسا بازگشت پول آن ذيل تحريم قرار نميگيرد و بهانه کرهايها بياساس است. البته راههاي جايگزين ديگري هم براي بازگشت پولهاي بلوکه ايران از کرهجنوبي مانند استفاده از تهاتر کالايي، تهاتر ارزي و بهرهگيري از رمز ارزها وجود دارد که کره زير بار اين روشها هم نميرود.
تاريخ رابطه اقتصادي ايران و کرهجنوبي به60 سال پيش بازميگردد؛ زماني که ايران براي اولينبار به اين کشور نفت خام صادر کرد. رفتهرفته کره در مسير صنعتي شدن قرار گرفت و ايران با درآمدهاي نفتي که داشت واردکننده کالاهاي حاصل از نفت خود از کرهجنوبي شد.
در 2 دهه گذشته کرهايها جاي خود را در بازار لوازم خانگي، تلفنهاي همراه و لوازم برقي ايران بخوبي باز کردند. بازار بکر ايران در کنار نفت کشورمان طي اين سالها رونق اقتصادي چشمگيري براي کرهايها داشته است.
موضوع قابل توجه درباره ارتباط ايران و کره آنجاست که آنها هيچوقت به فکر انتقال تکنولوژي به ايران نيفتادهاند. اگر کارخانهاي هم در ايران ايجاد کردهاند، صرفاً مونتاژکار بوده است. در ديگر کشورهاي دنيا روند ورود و خروج برندهاي مطرح جهاني به بازار داخلي کشورها با سازوکارهايي از قبيل اخذ مجوز، الزام به انتقال فناوري و داخليسازي بخشي از محصولات و همچنين الزام به صادرات بخشي از محصولات توليدشده در داخل، مديريت ميشود. عملکرد برندهاي الجي و سامسونگ در سالهاي اخير و در نهايت خروج رسمي آنها از بازار ايران، نشان داد عملا ورود به بازار و استفاده از ظرفيت بالاي کشور پرجمعيت ايران، هيچ قانون مشخصي ندارد و عملا رها شده است که البته اين موضوع ناشي از ضعف تصميمگيران تجاري کشور است.
در يک تصوير کلي ايران همواره موجبات توسعه اقتصادي کرهجنوبي را فراهم کرده و آنها هم در ازاي آن در شرايط بسيار سخت تحريمي، همراه آمريکا شده و پولهاي ايران را در شرايطي که اساساً از تحريمهاي آمريکا معاف بوده است، بلوکه کردهاند.
بدون در نظر گرفتن اينکه اساساً کره هيچ منعي براي بازگرداندن پول ايران ندارد، روشهايي براي بازگشت پولهاي بلوکهشده ايران در کرهجنوبي وجود دارد. حسين تنهايي، رئيس اتاق مشترک بازرگاني ايران و کرهجنوبي در گفتوگو با «وطن امروز» گفت: کرهايها از ترس ايالاتمتحده پول ايران را بازنميگردانند.
وي با بيان اينکه ايران مبالغ زيادي از کرهجنوبي طلب دارد، گفت: 5/6 تا 9 ميليارد دلار پولهاي ايران در کره بلوکه شده است. وي با پيشنهاد تهاتر کالايي گفت: تهاتر کالايي با توجه به شرايط پيش آمده راهکاري مناسب است که به نظر ميرسد کرهايها آن را قبول نکردهاند و باز هم از آمريکا ميترسند.
وي اظهار داشت: اين کشور حداقل يک سال و نيم است داراييهاي ما را مسدود کرده و روابط تجاري ما با اين کشور در طول يک سال گذشته با تشديد تحريمها بسيار کاهش يافته و به صفر نزديک شده است.
البته روشهاي نوين ديگري مانند استفاده از رمز ارزها براي انتقال داراييهاي ايران از کرهجنوبي وجود دارد که به نظر ميرسد ناديده گرفته شده است.
اما با وجود راههاي مطرح شده هم مقامات کرهاي با صراحت اعلام ميکنند هيچ عزمي براي بازگرداندن پولهاي ايران ندارند. «هوجانگ هيان» سفير کرهجنوبي در کشورمان اخيرا در يادداشتي نوشته است اين کشور برنامه دارد که پولهاي ايران را به صندوق کانال بشردوستانه سوييس موسوم به SHTA منتقل کند تا در ازاي آن به ايران کالاي کشاورزي، مواد غذايي و دارو ارسال شود. البته وي اين روند را طولانيمدت خوانده و در مرحله اول تنها صادرات اقلام دارويي و مبارزه با کرونا را تضمين کرده است. حال سوال اصلي اين است که آيا ايران در شرايطي قرار دارد که بخواهد ميزبان 7 ميليارد دلار يا به تعبيري 9 ميليارد دلار کالاهاي کشاورزي باشد؟! مسلما چنين حجم گستردهاي از واردات ميتواند ريشههاي توليد را در داخل کشورمان بخشکاند.
* دلايل کره قابل توجيه نيست
علي ربيعي، سخنگوي دولت ديروز در واکنش به تعلل کرهايها گفت: به دلايل نامعلومي احساس ميکنيم دولت کرهجنوبي همکاريهاي لازم را انجام نميدهد. بانک مرکزي از سال ۹۷ تاکنون از طريق سياسي، حقوقي و نهادهاي مختلف و هماهنگي وزارت امور خارجه دائماً اين موضوع را پيگيري ميکند و راهکارهاي مختلفي هم در اين زمينه ارائه شده است. سخنگوي دولت يادآور شد: اميدواريم دولت کرهجنوبي هر چه سريعتر منابع را آزاد کند و مشکلاتي را که ايجاد کرده است، مرتفع کند. جالب است که اين منابع مربوط به پول نفتي است که با مجوز و معافيت ارائه شده از سوي آمريکا به کرهجنوبي صادر شده است، بنابراين از چند طريق دلايل کرهجنوبي براي ما توجيهپذير نيست. ربيعي خاطرنشان کرد: قطعاً اين رفتار براي همه ما غيرقابل قبول است و در چشمانداز روابط دوجانبه و همکاريهاي آتي ما هم قطعاً تأثير خواهد گذاشت.
* انتقاد رئيسکل بانک مرکزي از کرهجنوبي
در همين حال رئيسکل بانک مرکزي با انتقاد از کرهجنوبي به دليل مانعتراشي در دسترسي ايران به منابع ارزي گفت: اگر بانکهاي کرهاي به توافقات بينالمللي خود با ما پايبند نباشند، ما اين حق را داريم که تحت قوانين بينالمللي به اقدامات قانوني رو آوريم. عبدالناصر همتي در گفتوگو با خبرگزاري بلومبرگ به تشريح موضوعاتي اعم از مانعتراشي کرهجنوبي در دسترسي ايران به منابع ارزي موجود در آن کشور، تأثير تحريمها و شيوع ويروس کرونا بر اقتصاد ايران و روند صادرات غيرنفتي کشور پرداخت. رئيسکل بانک مرکزي گفت: درآمدهاي حاصل از صادرات خود را در بانکهاي کرهجنوبي دريافت کردهايم اما مسأله اين است که منابع ما به طور غيرقانوني در بانکهاي کرهاي مسدود شده است. همتي افزود: قصد داريم از منابع خود در بانکهاي کرهاي براي خريد مواد غذايي و پزشکي استفاده کنيم که صراحتا مشمول تحريمهاي يکجانبه ايالات متحده نميشود. وي با بيان اينکه مقامات کرهاي و بانکها بايد به تعهدات خود نسبت به ما عمل کنند، اضافه کرد: اگر بانکهاي کرهاي به توافقات بينالمللي خود با ما پايبند نباشند، ما اين حق را داريم که تحت قوانين بينالمللي به اقدامات قانوني رو آوريم و مقامات کرهجنوبي را در اين فرآيند مسؤول ميدانيم. رئيسکل بانک مرکزي تصريح کرد: بانکهاي کرهاي با خيال راحت تعهدات خود را زير پا ميگذارند و به توافقات مالي بينالمللي رايج عمل نميکنند و تصميم گرفتهاند وارد بازي سياست شوند. وي اظهار داشت: ميلياردها دلار در کرهجنوبي داريم. اين منابع متعلق به ما است و ما حق ويژه داريم که آنها را براي واردات دارو و مواد غذايي استفاده کنيم.
* عربستان و آمريکا جايگزين ايران شدند
چند ساعت از اعلام تحريمهاي نفتي ايران توسط آمريکا نگذشته بود که آمريکا به برخي کشورهاي خريدار نفت ايران معافيت 6 ماهه داد. ترکيه، کرهجنوبي، ايتاليا، يونان، چين، تايوان، هند و ژاپن کشورهاي معاف شده از تحريمها بودند. دليل اين معافيت بر هم نخوردن شرايط بازار نفت و جلوگيري از افزايش قيمت ناگهاني آن بود. کرهجنوبي پس از پايان دوره معافيت، واردات محصولات نفتي از ايران را به طور کامل متوقف کرد، البته روند کاهش واردات از ايران از همان روزهاي اوليه تحريم نفتي شروع شده بود. پيش از تحريمها، صادرات نفت خام و ميعانات گازي ايران به کرهجنوبي روزانه 350 هزار بشکه بود که از اين مقدار 100 هزار بشکه را نفت خام و 250 هزار بشکه را ميعانات گازي تشکيل ميداد.
نکته قابل توجه اينجاست که کرهجنوبي براي جايگزين کردن واردات نفت از ايران، بر ميزان واردات نفت خود از سعودي و همچنين ايالاتمتحده آمريکا افزوده است. خبرگزاري رويترز بهمنماه سال گذشته با انتشار گزارشي از سئول نوشت: ميزان واردات نفت کرهجنوبي از آمريکا ژانويه امسال در قياس با مدت زمان مشابه سال گذشته ميلادي از رشدي بيش از ۵۳ درصد برخوردار بوده است. کرهجنوبي ژانويه امسال اقدام به خريد بيش از يک ميليون و ۷۰۰ هزار تن (۴۰۶ هزار بشکه در روز) نفت خام از آمريکا کرده است. به اين ترتيب، آمريکا تبديل به دومين کشور بزرگ صادرکننده نفت خام به کرهجنوبي شده است. در پي قطع صادرات نفت ايران به کرهجنوبي، اين کشور عمده نياز خود به اين فرآورده را از عربستان سعودي تأمين ميکند. ميزان فروش نفت عربستان به کرهجنوبي در ماه ژانويه سال جاري نيز در قياس با مدت زمان مشابه سال گذشته از رشدي 3 درصدي برخوردار بوده است. عربستان به اين ترتيب روزانه ۸۵۴ هزار بشکه نفت به کرهجنوبي صادر ميکند. واردات نفت کرهجنوبي از ايران در ماه ژانويه سال جاري به صفر رسيده است.
تمام اين ماجرا قابل اغماض است و کره را ميتوان در زمره کشورهايي که از ترس آمريکا واردات نفت را از ايران متوقف کردند، قرار داد اما نکته مهم اينجاست که کرهايها امروز از بازگرداندن پول ايران خودداري ميکنند. طبق آخرين آمارها، ايران بيش از 7 ميليارد دلار در بانکهاي «ووري بانک» و «ايبيکا»ي کرهجنوبي دارد.
* جايي براي مدارا نيست
شرايط اخير ايران را مجاب ميکند دست از مدارا با چنين کشوري بردارد. ساليان سال است کرهايها در بازار ايران حضور محسوس و نامحسوس دارند و بايد چنين ظرفيتي از آنها گرفته شود. مسلماً اين مهم با جمعآوري چند تابلو و بيلبورد رخ نخواهد داد. حميدرضا غزنوي، سخنگوي انجمن صنفي توليدکنندگان لوازم خانگي بهمنماه سال گذشته و همزمان با جمعآوري تابلوهاي سامسونگ و الجي از سطح خيابانهاي تهران گفته بود: «واردات رسمي اين 2 برند نزديک به 2 سال است متوقف شده است». در اين شرايط محصولات اين 2 شرکت چطور وارد کشور ميشدند و همچنان ميشوند؟ کرهايها با شناسايي تمام منافذ بازارهاي ايران امروز با وجود عدم حضور رسمي از روشهاي ديگري مانند قاچاق براي فروش کالاهاي خود استفاده ميکنند. حضور کرهايها در بازار ايران به لوازم خانگي محدود نميشود، بلکه ورود تمام برندهاي خودرو و موبايل کرهاي هم بايد به ايران متوقف شود.