دوئل مصر و ترکیه بعد از ایران و عربستان

فرارو/ متن پيش رو در فرارو منتشر شده و انتشار آن در آخرين خبر به معناي تاييد تمام يا بخشي از آن نيست در يک دهه گذشته، تنش‌ها و رقابت‌هاي ميان ايران و عربستان يکي از موضوعات اصلي مباحثات رسانه‌اي و سياسي در منطقه بود. حالا، با تشديد تنش‌ها ميان ترکيه و مصر، صف‌بندي جديدي در منطقه شکل گرفته است که مي‌تواند به دو قطبي‌هاي سابق دامن بزند.  تهديد تلويحي مصر به مداخله نظامي در ليبي، بحران ليبي را وارد مرحله تازه‌اي کرد و به دو قطبي‌هاي سياسي در منطقه افزود. در پي مخالفت دولت مورد حمايت ترکيه در طرابس با ابتکار سياسي قاهره براي حل و فصل سياسي بحران ليبي، مصر خطوط قرمز جديدي در ليبي ترسيم کرد. روز شنبه گذشته، عبدالفتاح السيسي، رئيس جمهور مصر، براي ارسال يک پيام قدرتمند به ترکيه و گروه‌هاي تحت حمايت‌اش در ليبي، عازم يک پايگاه هوايي مصري در مرز ليبي شد. السيسي در حين بازديد از منطقه مرزي مصر و ليبي، ضمن ترسيم خطوط قرمز کشورش در ليبي، تهديد به مداخله نظامي در اين کشور کرد. السيسي با بيان اينکه تهديدات مستقيمي در مرز مصر و ليبي در حال شکل گيري است، گفت کشورش هرگز در امور ليبي مداخله نکرده است، اما الان اوضاع متفاوت است، امنيت ملي مصر و ليبي متزلزل شده و محافظت از منافع مصر و منطقه حتمي شده است. رئيس جمهور مصر افزود: «هرگونه مداخله مستقيم مصر [در ليبي] از مشروعيت بين المللي برخوردار است، چه بر اساس حق دفاع از خود طبق منشور سازمان ملل متحد و چه بر اساس [درخواست] تنها قدرت قانوني و منتخب که همان مجلس نمايندگان ليبي است.» السيسي در حالي که در حضور افسران ارتش مصر و سران قبايل ليبي سخنراني مي‌کرد، گفت: «وقتي به اين نيرو‌ها [نيرو‌هاي ارتش مصر که در محل سخنراني حضور داشتند] بگوييم پيشروي کنند، [در خاک ليبي] پيشروي خواهند کرد. شما [ليبيايي‌ها] حاضر خواهيد بود. سران قبايل، پرچمدار اين [نيروها] خواهند بود. وقتي که مشکل تمام شد، نيرو‌ها به طور صلح آميز خارج خواهند شد. ما جز امنيت و ثبات ليبي چيزي نمي‌خواهيم.» اظهارات السيسي حاکي از تغيير قابل توجه موضع مصر در خصوص بحران ليبي است. اين اظهارات در شرايطي بيان شد که درگيري‌ها در ليبي بين دو گروه متخاصم – دولت «وفاق ملي» به رهبري فايز السراج در طرابلس و «ارتش ملي» ليبي به رهبري ژنرال خليفه حفتر در شرق اين کشور- شدت گرفته است. ترکيه و قطر از السراج حمايت مي‌کنند. در مقابل، فرانسه، مصر، امارات و عربستان از حفتر حمايت مي‌کنند. در هفته‌هاي اخير، دولت السراج با حمايت نظامي علني ترکيه کنترل بسياري از شهر‌هاي مهم تحت سيطره نيرو‌هاي حفتر را به دست گرفت. امري که مصر را به شدت نگران کرد چرا که نيرو‌هاي تحت حمايت ترکيه در حال پيشروي به سمت مرز‌هاي غربي مصر هستند. در اين ميان، نام يک شهر استراتژيک به نام «سرت» برجسته شده است. دولت مصر يک راهکار سياسي ارائه کرده و از همه طرف‌هاي ليبي خواسته است که آتش بس اعلام کنند و گفتگو‌هاي سياسي را آغاز کنند. اما دولت وفاق ضمن رد اين راهکار، بر تصرف شهر سرت اصرار مي‌کند. حالا السيسي مي‌گويد که حمله به سرت، خط قرمز مصر است و تهديد کرده که عبور از اين خط، تهاجم نظامي مصر را در پي خواهد داشت. سرت يک شهر استراتژيک ساحلي در مديترانه است که بين دو شهر مهم طرابلس و بنغازي قرار دارد. دوئل مصر و ترکيه خطوط قرمز مصر در ليبي واکنش مستقيمي به تحرکات ترکيه بود. ابراهيم کالين، سخنگوي رياست جمهوري ترکيه گفته است که رسيدن به يک آتش بس دائمي در ليبي مستلزم عقب نشيني نيرو‌هاي حفتر از دو شهر سرت و الجفره است. السيسي بدون اينکه از ترکيه نام ببرد، به طور تلويجي ترکيه را متهم کرد که براي «بازگرداندن نفوذي که زمان آن گذشته است» تلاش مي‌کند. بعد از اظهارات السيسي، سامح شکري، وزير خارجه مصر، به طور مستقيم به «تلاش ترکيه براي توسعه‌طلبي در ليبي» اشاره کرد. شکري همچنين، از توسعه طلبي ترکيه در سوريه و عراق نيز انتقاد کرد. در سال‌هاي اخير، روابط مصر و ترکيه به خاطر حمايت آنکارا از اخوان المسلمين، همواره تنش آلود بوده است، اما اين تنش هرگز به درگيري نظامي منجر نشد. ترکيه، براندازي محمد مرسي را يک کودتا از جانب نظاميان دانست و السيسي را نماينده کودتاچيان قلمداد کرد. در سال‌هاي پس از براندازي محمد مرسي، قاهره و آنکارا همواره درگير تنش‌هاي سياسي و رسانه‌اي بوده اند. در اين ميان، عربستان و امارات، از مواضع مصر در مقابل ترکيه حمايت کردند. اين کشور‌ها به همراه بحرين، روابط شان را با قطر قطع کردند و از قطر خواستند که روابطش با ترکيه را کاهش دهد. در ماجراي ليبي، عربستان و امارات قويا از تهديد مصر به مداخله نظامي در ليبي حمايت کردند. رسانه‌هاي اين کشورها، ضمن اشاره به تهديدات ادعايي دولت وفاق براي امنيت ملي مصر، ادعا مي‌کنند که تهديدات اخير السيسي عليه دولت وفاق نقطه عطف مهمي در بحران ليبي و صف‌بندي‌هاي منطقه‌اي است. صف‌بندي‌هايي که به وضوح يادآور دو قطبي شديد سياسي ميان ايران و عربستان است. استدلال‌هاي مصر براي مداخله در ليبي کم و بيش با استدلال‌هاي عربستان براي مداخله در يمن شباهت دارد. مصري‌ها از رسيدن نفوذ ترکيه به مرز‌هاي غربي‌شان نگران هستند. عربستان نيز از رسيدن نفوذ ايران به مرز‌هاي جنوبي‌اش نگران بود و با ادعاي اينکه حوثي‌هاي يمن دست نشانده ايران هستند به يمن حمله نظامي کرد. البته هنوز معلوم نيست که مصر تهديدات‌اش را عملي مي‌کند يا نه. ولي روند تحولات نشان مي‌دهد که مصر در حال بررسي يک تصميم تاريخي است. مصر معمولا از مداخله نظامي در خارج از خاک خود اجتناب مي‌کند. ولي حالا به وضوح از حمله نظامي به ليبي سخن مي‌گويد. از سوي ديگر، وزارت دفاع در دولت وفاق، خطوط قرمز السيسي را رد کرده و گفته سرت و الجفره، دو شهر ليبيايي هستند. صلاح النمروش، قائم مقام اين وزارتخانه، با بيان اينکه ليبي داراي حاکميت است، بر بازپس گيري همه خاک ليبي تاکيد کرد. وزير امور خارجه مصر گفته است که دولت وفاق ملي ليبي، موضع عبدالفتاح السيسي را به خوبي درک نکرده است. سامح شکري افزود: «راه حل نظامي، آخرين گزينه مصر براي دفاع از امنيت خود است.» از تهديد السيسي به مداخله نظامي در ليبي دو روز گذشته است. مصر و متحدانش از يک طرف و دولت وفاق وحاميانش از طرف ديگر در حال بررسي گزينه‌هاي خود هستند. هنوز هيچ راه حلي براي توقف درگيري‌ها ارائه نشده است. دولت وفاق بر حمله به شهر سرت اصرار مي‌کند. از اين رو بايد منتظر ماند و ديد که آيا در صورت پيشروي نيرو‌هاي طرابس به سمت سرت، مصر تهديداتش را عملي مي‌کند يا اينکه از مداخله در ليبي صرفنظر خواهد کرد.

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد

instagram.com/akharinkhabar