شورای آتلانتیک: توانایی نامتقارن ایران بر قدرت سخت در منطقه برتری دارد
ديپلماسي ايراني/ متن پيش رو در ديپلماسي ايراني منتشر شده و انتشار آن در آخرين خبر به معناي تاييد تمام يا بخشي از آن نيست باربارا اسلاوين-شوراي آتلانتيک/ ايران از زمان پذيرش برجام در سال 2015، منتظر لغو تحريم تسليحات متعارف سازمان ملل متحد در اکتبر امسال بود. برچيده شدن تحريم تسليحاتي مي تواند امکان نوسازي برخي از تجهيزات نظامي متعارف ايران را فراهم آورد؛ برخي از اين تجهيزات متعلق به پيش از انقلاب سال 1979 هستند. ايران پيشتر توانايي چشمگيري در توسعه سامانه ها نشان داده که اين مساله به معناي کاهش نياز به واردات گران قيمت است. پس از برچيده شدن تحريم ها، خريدهاي ايران احتمالا تحت تاثير محدوديت هاي اقتصادي و ژئوپليتيک از جمله تاثير تحريم هاي ايالات متحده، همه گيري ويروس کرونا و احتياط از سوي تامين کنندگان بالقوه قرار خواهد داشت. مقامات ايراني به توانايي کشورشان در تدوين استراتژي نظامي براي دفاع از تماميت ارضي ضمن حفظ نفوذ در منطقه از طريق بودجه اي بسيار پايين تر از بودجه دفاعي همسايگان عرب خود در حاشيه خليج فارس افتخار مي کند. براساس جديدترين آمارها، ايران در سال گذشته هجدهمين بودجه بزرگ نظامي در جهان (برابر با 12.6 ميليارد دلار) را داشته است. ارائيل در مقام پانزدهم 20.5 ميليارد دلار، عربستان در مقام پنجم 61.9 ميليارد دلار و ايالات متحده در مقام اول 732 ميليارد دلار در بخش دفاع هزينه کرده اند. محمد جواد ظريف، وزير امور خارجه ايران، در سال 2017 در مقاله اي در نيويورک تايمز نوشت فروش ميليارد ها دلار از آنچه دونالد ترامپ، رئيس جمهوري آمريکا، «تجهيزات نظامي زيبا» مي خواند، به کشورهاي عربي حاشيه خليج فارس نه براي اين کشورها امنيت بيشتري به ارمغان آورده است و نه براي منطقه. ايران در مقابل، بر ابزار نامتقارن به ويژه گروه هاي شبه نظامي در لبنان، عراق و ساير کشورها براي اعمال نفوذ و افزايش هزينه حمله احتمالي هر طرف متخاصمي استفاده کرده است. در اين ميان، اشتباهات استراتژيک مخالفان ايران و تحولات ناشي از بهار عربي در سال 2011 فرصت هاي بيشماري براي مداخله ايراني ايجاد کرده و تبعيض عليه شيعه در جهان عرب و آسياي جنوبي و همچنين نبود فرصت هاي شغلي براي جوانان امکان به کارگيري نيروهاي جديد را فراهم آورده است که طبق برخي گزارش ها، به تسليحات ايراني دسترسي پيدا کرده اند. ايران همچنين در واکنش به حمله استاکس نت به زيرساخت هاي هسته اي خود، توانايي هاي سايبري قابل توجهي به دست آورده در زمينه ساخت موشک هاي بالستيک و کروز و پهپادها پيشرفت زيادي داشته است. دقت حملات با موشک هاي کروز و پهپادها به تاسيسات نفتي سعودي در سال گذشته که طبق گزارش اخير سازمان ملل، با سلاح هاي ايراني صورت گرفته، موجب شگفتي بسياري از ناظران شد. حملات موشکي ايران به پايگاه نيروهاي آمريکايي در عراق در تلافي ترور سردار قاسم سليماني، فرمانده نيروي قدس ايران، توسط ايالات متحده نيز از جمله مواردي بود که توانايي هاي نظامي ايران را نشان مي داد. ايران در حقيق در زمينه سامانه هاي دفاع موشکي احساس کمبود مي کند و اين سامانه ها بخشي از تحريم هاي سازمان ملل به شمار نمي روند. وضعيت ناخوشايند سامانه هاي زميني دفاع هوايي ايران در حادثه دلخراش شليک به هواپيماي غيرنظامي اوکرايني در ماه ژانويه نمايان شد. ايران احتمالا تمايل دارد سامانه هاي اس ۴۰۰ روسي را خريداري کند، اما در تامين بودجه با مشکلاتي مواجه است. روسيه هم احتمالا نمي خواهد با فروش چنين تجهيزات پيشرفته اي به ايران، روابط خود را با اسرائيل به خطر اندازد. سيروس عامريان، سخنران مهمان در مرکز مطالعات امنيتي و دفاعي در دانشگاه ماسي نيوزلند، گفت ايران احتمالا در صدد خريد تنها برخي از اجزاي سامانه اس ۴۰۰ بر خواهد آمد. مايکل آيزناشتاد، رئيس برنامه مطالعات امنيتي و نظامي در موسسه واشنگتن براي سياست خاور نزديک، مي گويد ايران به دنبال يا قادر به سرمايه گذاري مجدد در توليدات نظامي خود يا متحول کردن ارتش نخواهد بود و در صدد کسب تجهيزات و فناوري براي ارتقاء برنامه هاي موشک هاي بالستيک، موشک هاي کروز و پهپادهاي خود بر خواهد آمد. عامريان معتقد است ايران جنگنده، هواپيماي لجستيکي و بالگرد از جت هاي جنگنده «سو-30 اس ام» روسي يا «جي اف-17» چيني مي خواهد. عامريان مي گويد با توجه به اينکه جنگنده چيني 10 ميليون دلار از جنگنده روسي ارزان تر است، احتمال خريد آن بيشتر است. آيزنشتاد مي گويد ايران به خريداري فناوري اطلاعاتي، نظارتي و شناسايي تمايل زيادي دارد چرا که بدين ترتيب، ديگر به مثابه عمليات در سوريه براي کمک به بشار اسد، نيازي به پشتيباني روسي در اين زمينه ها نخواهد داشت. اما آيزنشتاد همچنين باور دارد که فاصله خواسته هاي ايران با توانايي هاي آن زياد است چرا که نوسازي نيروي هوايي مي تواند براي ايران حدود 100 ميليارد دلار هزينه بردارد که اين مبلغ کل ذخاير ارز سخت ايران در شرايط کنوني و تحت تحريم هاست. در حال حاضر، اولويت براي ايران ساخت تجهيزات در داخل کشور است. فرزاد نديمي، از اعضاي موسسه سياست خاور نزديک واشنگتن، ايران هواپيماهاي سوخو ۲۲ عراقي را که در زمان جنگ ايران و عراق در خاک ايران فرود آمده، با کمک کارشناسان اوکرايني، بلاروسي و سوري ارتقا داده است. نديمي در ادامه نوشته سپاه پاسداران انقلاب اسلامي اخيرا اعلام کرده که اين اين هواپيماها را با موشک هاي کروز با برد ۱۵۰۰ کيلومتري تجهيز خواهد کرد که يعني، اين هواپيماها مي توانند اهدافي در درياي عربي و تنگه باب المندب را بزنند. ايران ممکن است تصميم بگيرد با فراهم آوردن دسترسي بيشتر روسيه به پايگاه هاي نظامي ايران، روسيه را به تامين تسليحاتي ترغيب کند؛ اما اين مساله اختلاف برانگيز خواهد بود و با مخالفت داخلي مواجه خواهد شد چرا که نقض قانون اساسي ايران به شمار مي رود. افشاگري مسکو مبني بر سوخت گيري هواپيماهاي روسي در مسير سوريه در پايگاه هوايي همدان در سال 2016 به انتقادهاي گسترده در ايران انجاميد و مجوز آن به طور ناگهاني باطل شد. با اين حال، بعيد است که اعمال يک تحريم تسليحات متعارف جديد عليه ايران در توازن قدرت در خليج فارس تغيير قابل توجهي ايجاد کند. ايالات متحده و شرکاي آن در حاشيه خليج فارس از نظر قدرت سخت در منطقه برتري دارند، اما توانايي هاي نامتقارن ايران همچنان قدرتمندترين سلاح آن در آينده قابل پيش بيني خواهند بود. ترجمه طلا تسليمي