1. کشورهايي که با کاستن از محدوديتها شاهد افزايش [موارد ابتلا] هستند:
کشورهايي در اين دسته قرار ميگيرند که نمره «شاخص سختگيري» [تمهيدات کنترلي]شان، مطابق آخرين دادههاي مرکز رصد دانشگاه آکسفورد، کمتر از 70 (از صد نمره) است. اين مرکز کمپينهاي اطلاعرساني عمومي، تمهيدات کنترلي و تعطيليهاي اعمالشده در کشورها را ارزيابي ميکند و به آنها نمرهاي از يک تا صد ميدهد که به آن شاخص سختگيري گفته ميشود.
ميزان بازتوليد کروناويروس در آلمان در اوايل اين هفته تقريبا به سه افزايش يافت؛ اين افزايش پس از شيوع اين بيماري در يک کشتارگاه رخ داد و موجب برقراري منع تردد در دو استان شد. همه اينها پس از آن اتفاق افتاد که اين کشور از سطح واکنشش در برابر اين پاندمي کاست و شاخص سختگيري آن از 73 به 50 در اوايل ماه مي کاهش يافت.
درحاليکه افزايش عددي شمار مبتلايان جديد در آلمان در اين نقطه هنوز اندک است، عربستان سعودي و ايران پس از کاهش محدوديتهاي ترددي شاهد موج دوم قطعي بيماري هستند.
در ايران با کاهش محدوديتها در ماه مي [ارديبهشت] پيک دوم ويروس شروع شد، درحاليکه مقامات اين کشور افزايش آمار ابتلا را بهدليل افزايش [ظرفيت و ميزان] تستگيري ميدانند، افزايش نسبت تستهاي مثبت [به کل تستها] حاکي از آن است که ويروس يک بار ديگر در ميان مردم ايران پخش شده است.
در اين بين در ايالات متحده در ماه ژوئن «شاخص سختگيري»، پس از آنکه چندين فرماندار از محدوديتهاي ترددي در ايالتهايشان کاستند، رو به کاهش گذاشت. کاهش شاخص سختگيري به فوران [موارد ابتلا] در سطح محلي منجر شد و شمار هفتگي مبتلايان جديد 25 درصد نسبت به هفته گذشته افزايش يافت.
توماس هيل، دانشيار سياستگذاري عمومي در School of Government and research بلاوتکين، به رياست مرکز «رصد واکنش دولتها در برابر کروناويروس» دانشگاه آکسفورد، ميگويد: «کشورهاي آسيايي و اروپايياي که در مراحل اوليه [اين پاندمي] مبتلا شدند و آسيب ديدند و توانستند موارد ابتلا را محدود کنند، سريعتر از قرنطينه بيرون آمدهاند. همچنين شاهد بودهايم کشورها هنگام مواجهه با افزايش بسيار زياد هزينههاي اقتصادي [ناشي از اعمال محدوديتها] بهسرعت از قرنطينه خارج شدند؛ مثل هند. طبق چکليستهاي «کاهش محدوديتها»ي ما بسياري از کشورها در حال خروج از قرنطينه [و شُلکردن محدوديتها] هستند، بدون آنکه به شروط مطلوب پيشنهادي سازمان بهداشت جهاني رسيده باشند».
2. کشورهايي که با کاستن از محدوديتها در حال بهبود هستند:
نشانههاي مثبتي وجود دارد که نشان ميدهد شمار مبتلايان در ساير کشورهايي که سياستهاي کمتر سختگيرانهاي [در قبال کوويد 19] داشتهاند، همچنان در حال کاهش است. در مجموع نمره «شاخص سختگيري» در 11 کشور از 45 کشوري که بيش از همه مبتلا شدهاند، کمتر از نمره ميانگين (70) است، بااينحال موارد ابتلا در آنها رو به کاهش است.
اين دسته شامل کشورهايي است که پس از آسيبهاي ناشي از نخستين موج ابتلا محدوديتهاي ترددي شديدي اعمال کردند (مانند ايتاليا و اسپانيا)، بهعلاوه کشورهايي که هرگز محدوديتهاي اين اندازه شديدي تحميل نکردند (مانند بلاروس).
ايتاليا و اسپانيا که جمعا حدود نيمميليون مبتلا و 62 هزار مرگ ناشي از کوويد 19 ثبت کردهاند، با وجود کاهش چشمگير محدوديتها، شاهد کاهش 25درصدي شمار هفتگي موارد جديد ابتلا بودهاند. با وجود کاهش شمار مبتلايان به کروناويروس در اين دو کشور، متخصصان به آنها هشدار دادهاند که بايد همچنان محتاطانه عمل کنند.
مارتين مککي، پروفسور سلامت همگاني در School of Hygiene & Tropical Medicine لندن، به گاردين گفت: «ما شاهد اوجگيري دوباره ويروس در برخي ايالتهاي ايالات متحده (مانندآريزونا) بودهايم که قبلا توانسته بودند ميزان ابتلا را تثبيت کنند و حتي پيک ابتلايشان را کمي کاهش دهند. ايران هم حالا شاهد چيزي است که ظاهرا پيک دوم ويروس است، هرچند بحث و جدل ادامهداري درباره نقش و تأثير افزايش تستگيري وجود دارد.
کاستن از محدوديتها ميتواند بيخطر باشد، مشروط بر آنکه: شيوع بيماري به سطوح بسيار پاييني کاهش يافته باشد، بسيار پايينتر از سطح فعلي بريتانيا و علاوه بر آن، يک سيستم درستوحسابي بيماريابي، تست، رديابي، جداسازي و پشتيباني هم وجود داشته باشد».
3. کشورهاي محتاطي که شاهد افزايش موارد [ابتلا] هستند:
در مجموع در هفت کشور از آن 45 کشوري که بيش از 25 هزار مورد ابتلا به کروناويروس گزارش کردهاند، هنوز هم منع تردد برقرار است؛ شاخص سختگيري اين هفت کشور چيزي بين 70 تا 80 است. بااينحال در اين کشورها موارد ابتلا همچنان رو به افزايش است.
يکي از کشورهاي اين گروه برزيل است که از نظر رکورد موارد ابتلا، [پس از آمريکا]، در رده دوم قرار دارد، درحاليکه گفتار رئيسجمهور بولسونارو اصلا محتاطانه نيست و نمره «شاخص سختگيري» اين کشور هنوز هم تقريبا بالاست، چون در برخي ايالتها فرماندارها طرحهاي منع تردد را لغو نکردهاند. با وجود آنکه شمار هفتگي مبتلايان در برزيل همچنان رو به افزايش است (هر هفته 17.5 درصد)، ولي پس از آنکه فرماندارهاي ايالتها بهمنظور اولويتبخشي به اقتصاد آسيبپذير اين کشور از محدديتهاي تردد محلي کاستند، شاخص سختگيري اين کشور در ماه گذشته اندکي کاهش يافته و در پي کاهش محدوديتها، موارد ابتلا بار ديگر افزايش يافته است.
4. کشورهاي محتاطي که شاهد کاهش موارد [ابتلا] هستند.
در پنج کشور ديگر هنوز هم محدوديتها در سطح تقريبا محتاطانهاي قرار دارد، با اين تفاوت که تأثير اين سياست محتاطانه دارد معلوم ميشود: اين کشورها شاهد کاهش هفتهبههفته شمار موارد ابتلاي هفتگي هستند؛ اين گروه شامل افغانستان، ايرلند، بريتانيا، روسيه و مکزيک است.
نمره «شاخص سختگيري» بريتانيا درحالحاضر 73 است؛ اين رقم در آغاز ماه مي76 بود: اين کشور توانست با تهميداتي مانند قرنطينهکردن مسافراني که از خارج وارد کشور ميشدند، کاهش محدوديتهاي مبتني بر فاصلهگيري اجتماعي در اوايل ماه ژوئن را موازنه [خنثي] کند. شمار موارد ابتلاي جديد در اين هفته 11.4 درصد از هفته پيش کمتر بود؛ اين کاهش نشان ميدهد کاهش محدوديتها در بريتانيا هنوز هيچ نشانهاي از موج دوم پديد نياورده است.
5. کشورهايي تحت قرنطينهاي که منحني ابتلاي آنها صاف است:
در چندين کشور خاورميانه و آمريکاي لاتين هنوز هم منع ترددهاي سختگيرانهاي برقرار است؛ شاخص سختگيري اين کشورها بيش از 80 است. سه کشور اکوادور، قطر و پرو، به موفقيتهايي رسيدهاند و منحنيهاي اپيدميشناختيشان بهطرز چشمگيري صاف است.
موارد ابتلاي هفتگي جديد در پرو و قطر هفتهبههفته 25 درصد کاهش يافته است. هر دو کشور براي [مهار] شيوعهاي عمده بيماري سخت مبارزه کردهاند ولي اگر روند مثبت اخير ادامه يابد، چهبسا بتوانند از شدت محدوديتها و سطح واکنش خود در برابر پاندمي بکاهند.
6. کشورهايي که در عين برقراري محدوديتها شاهد افزايش موارد ابتلا هستند:
نگرانکنندهتر از همه آنکه در 9 کشور از اين 45 کشور، با وجودبرقراري منع ترددهاي سختگيرانه، موارد ابتلا هنوز در حال افزايش است. سه تا از اين کشورها در آمريکاي جنوبي واقعاند: بوليوي، آرژانتين و کلمبيايي که سازمان بهداشت جهاني در پايان ماه مي آن را بهعنوان مرکز [جديد] اپيدمي در نظر گرفت.
سه کشور از اين کشورها هنوز گرفتار موج اول ابتلايشان هستند. آرژانتين در همان اوايل پاندمي، منع کامل تردد را اعلام کرد و بهدنبال ثابتماندن منحني ابتلا در ماههاي مارس و آوريل، يکي از کشورهاي موفق آمريکاي جنوبي در مهار کرونا تلقي ميشد؛ ولي پس از بازگشايي اندکي [از مشاغل] در اواخر آوريل و اوايل ماه مي، با گسترش کروناويروس در سراسر کشور، شمار مبتلايان بيش از چهاربرابر افزايش يافت.
دکتر آندرهآ آمّن، مدير مرکز اروپايي پيشگيري و مهار بيماريها (ECDC)، بهتازگي هشدار داد ويژگيهاي ويروس، مصونيت اندک در سطح جمعيت و سطوح هنوز بالاي انتقال ويروس، به اين معني است که کشورها چارهاي جز «واقعبيني» ندارند و «حالا زمان آسودهنشستن نيست».
بهگفته پروفسور هيل «[حالا ديگر] اثبات شده که تعطيلي اماکن و سياستهاي کنترلي براي شکستن زنجيره ابتلا و کُندکردن گسترش بيماري ضروري است. اين اقدامات پرهزينه به دولتها وقت ميدهد تا طرحهاي تست و رصد را برقرار کنند، بر ظرفيت مراقبتهاي پزشکي بيفزايند و ساير سياستگذاريهاي موردنياز براي مديريت اين بيماري در بلندمدت را پياده کنند.
پرسش اصلي اين است: دولتها از فرصتي که با چنان هزينه گزافي به دست آمده چطور استفاده ميکنند؟ اگر دولتها محدوديتها را خيلي سريع کاهش دهند، بدون آنکه طرحهاي حفاظتي جايگزيني پياده کنند، احتمالا خودشان را در معرض خطر موج دوم ابتلا قرار ميدهند».
توضيحي درباره نحوه طبقهبندي کشورها در اين مقاله:
هر کشوري که تا 23 ژوئن 2020 بيش از 25 هزار مورد ابتلا ثبت کرده است، در اين تحليل گنجانيده شده است. اين کشورها به شش دسته تقسيم شدهاند. اين طبقهبندي مبتني بر دو عامل است: [1] درصد تغييرات در شمار مبتلايان جديد در هفته جاري در قياس با هفته گذشته و [2] نمره «شاخص سختگيري» [محدوديتهاي اعمالشده] در هر کشور براساس آخرين ميانگين دو هفتهاي آن (براساس دادههاي دانشگاه آکسفورد). اين دادهها مبتني بر دادههاي آخرين روزي است که کل اطلاعات لازمش در دسترس باشد. اين شش گروه عبارتاند از: [1] کشورهايي که با کاستن از محدوديتها شاهد افزايش [موارد ابتلا] هستند (شاخص سختگيري: کمتر از 70؛ افزايش موارد ابتلاي هفتگي)؛ [2] کشورهايي که با کاستن از محدوديتها در حال بهبود هستند (شاخص سختگيري: کمتر از 70؛ کاهش موارد ابتلاي هفتگي)؛ [3] کشورهاي محتاطي که شاهد افزايش موارد [ابتلا] هستند (شاخص سختگيري: بين 70 تا 80؛ افزايش موارد ابتلاي هفتگي)؛ [4] کشورهاي محتاطي که شاهد کاهش موارد [ابتلا] هستند (شاخص سختگيري: بين 70 تا 80؛ کاهش موارد ابتلاي هفتگي)؛ [5] کشورهاي تحت قرنطينهاي که منحني ابتلايشان صاف است (شاخص سختگيري: بالاي 80؛ کاهش موارد ابتلاي هفتگي) و [6] کشورهايي که در عين برقراري محدوديتها شاهد افزايش موارد ابتلا هستند (شاخص سختگيري: بالاي 80؛ افزايش موارد ابتلاي هفتگي).