لینک کوتاه در کلیبرد کپی شد!http://akhr.ir/6524748
۸.۹K
۱
مشرق/ متن پيش رو در مشرق منتشر شده و انتشار آن در آخرين خبر به معناي تاييد تمام يا بخشي از آن نيست
در سالهاي اخير يک رقابت بسيار داغ تسليحاتي بين هندوستان و پاکستان براي سيادت دريايي در اقيانوس هند آغاز شده که به نظر مي رسد تا سالها، اين منطقه را بدل به "نقطه داغ" در مناسبات بين المللي خواهد کرد.
منطقه اقيانوس هند که در نزديکي آبهاي کشورمان قرار گرفته به سرعت در حال بدل شدن به يکي از نقاط حساس و پر خبر دنياست و در آينده شاهد حضور حجم بسيار بيشتري از کشورهاي منطقه اي و فرامنطقه اي در آنجا خواهيم بود. نيروي دريايي ارتش جمهوري اسلامي ايران نيز در سالهاي اخير و در راستاي تبديل شدن به يک نيروي راهبردي، برنامه ها و فعاليت هاي زيادي در اين منطقه انجام داده که از جمله آن، بحث حفاظت از نفتکش ها و شناورهاي تجاري ايراني است که به همين خاطر، شناورهاي سنگين نداجا اعم از سطحي و زيرسطحي در اين منطقه حضور پر رنگي داشته و دريانوردي را به سمت درياي سرخ و درياي مديترانه نيز ادامه داده اند.
از طرف ديگر نيروي دريايي سپاه نيز اعلام کرده به دنبال حضور در اين منطقه است. دريادار تنگسيري فرمانده اين نيرو اخيرا در يک گفتگوي رسانه اي اعلام کرده که به نيروي دريايي سپاه پاسداران انقلاب اسلامي ابلاغ مأموريت شده تا در آبهاي دوردست حضور يافته و اين حضور دائمي باشد. سردار تنگسيري عنوان داشته که: به دنبال ايجاد پايگاه در اقيانوس هند هستيم و اين مهم را تا پايان امسال عملياتي خواهيم کرد. وي در همين زمينه با اشاره به تکرار چندين نوبت مزاحمت از سوي دزدان دريايي و بعضي از شناورهاي بيگانه براي ماهيگيران و لنجداران ايراني در آبهاي درياي عمان و در دهانه اقيانوس هند، تصريح کرد: سپاه ديگر اجازه چنين تعديهايي را با حضور قدرتمندانه خود در اقيانوس هند و درياي عمان نخواهد داد.
بررسي ها نشان مي دهد امروزه در منطقه اقيانوس هند چندين اتحاد در حال شکل گيري است؛ از طرفي آمريکا با دور شدن از پاکستان به عنوان متحد سنتي خود به سمت هندوستان گرايش پيدا کرده تا با استفاده از اختلافات گسترده هند با چين جلوي قدرت چيني ها سدي ايجاد کند. در عين حال چيني ها نيز براي مقابله با اين مسئله گسترش روابط با پاکستان و ايران را در نظر گرفته اند. البته هندوستان با ايران نيز از روابط خوبي برخوردار بوده و براي نمونه سرمايه گذاري گسترده اي در بندر چابهار کرده و از طرفي نيز چين در سواحل پاکستان سرمايه گذاري کرده و دو کشور در اين زمينه در رقابت هستند.
از طرف ديگر روسيه نيز سطح روابط خوبي را هم با چين، ايران، هند و البته پاکستان دارد و از جمله شرکاي مهم نظامي و امنيتي هر ۴ کشور محسوب مي شود. اين پيچيدگي سنگين و روابط چند طرفه بين کشورهاي حاضر در منطقه و قدرت هاي فرامنطقه اي حاضر در اقيانوس هند نشان دهنده اين مسئله است که اين پهنه آبي تبديل به صفحه شطرنج بزرگان جهان شده و ايران نيز يکي از اجزا مهم اين صفحه و رقابت محسوب مي شود. در روزهاي اخير و با به وجود آمدن درگيري هاي مرزي بين چين و هند، منطقه اقيانوس هند نيز صحنه افزايش فعاليت هاي دو کشور شده و يگان هاي دو طرف هم ديگر را زير نظر دارند.
در کنار همه اين رقابت ها و حساسيت هاي نظامي که حضور پرقدرت چين به عنوان ابرقدرت جديد در آنها مشهود است، برنامه مدرن سازي دريايي بين دو همسايه اصلي در اين منطقه يعني هند و پاکستان ادامه دارد که در ادامه به آن نگاهي خواهيم داشت.
پاکستان؛ پيش به سوي افزايش قدرت دريايي با ترکيب بومي و خارجي
کشور پاکستان در سالهاي اخير در بحث دفاعي و خصوصا مسئله دريايي روند توسعه سنگيني را آغاز کرده و در اين راه از کمک هاي کشورهايي مثل چين و ترکيه در حجم بالايي برخوردار شده است. يکي از نمونه هاي جالب بحث ارتقاء زيردريايي هاي کلاس آگوستا ۹۰ بي نيروي دريايي پاکستان بود که يک شرکت ترکيه اي و يک شرکت فرانسوي براي ارتقاء آنها با هم به رقابت پرداختند. در کمال تعجب اين شرکت ترکيه اي STM بود که قرارداد براي ارتقاء سه زيردريايي اين کلاس را بدست آورد. اما اخيرا موفقيت بسيار بزرگتري براي صنايع دفاعي ترکيه در بازار پاکستان رخ داده که از آن به عنوان بزرگترين قرارداد تاريخ صنايع نظامي ترکيه ياد مي شود که بر اساس آن، پاکستان چهار فروند ناوچه جنگي کلاس Ada را از ترکيه خريداري مي کند. اين شناورهاي ساخت ترکيه تحت برنامه MILGEM براي نيروي دريايي ترکيه ساخته شده و حالا پاکستان اولين مشتري خارجي اين ناوچه هاي موشک انداز است.
چهار ناو پروژه Milgem براي نيروي دريايي پاکستان ساخت مي شود که دو ناو در ترکيه و دو ناو ديگر با انتقال فن آوري در کراچي پاکستان ساخته خواهد شد. اولين شناور در سال ۲۰۲۱ ميلادي به آب خواهد افتاد و احتمالا در سال ۲۰۲۳ به پاکستان تحويل مي شود. در نهايت تحويل ۴ ناو مورد نظر در سال ۲۰۲۵ ميلادي تکميل خواهد شد.
آغاز ساخت شناورهاي موشک انداز براي نيروي دريايي پاکستان در ترکيه
اين شناورها با موشک هاي ضد هوايي پرتاب عمودي HHQ-۱۶ ساخت چين مسلح خواهند شد. در بخش موشک هاي ضد کشتي گزينه هاي مورد نظر يا C-۸۰۲ چيني يا موشک هاي ضد کشتي بومي Harbah خواهد بود. اين شناور ها ۹۹ متر طول، ۲۴۰۰ تن وزن و قابليت حمل يک بالگرد ۱۰ تني را خواهند داشت. اما سفارش هاي اخير پاکستان به چين بسيار مهم تر است. پاکستاني ها در دو مرحله ۴ فروند ناو محافظ تايپ ۰۵۴ را از چين خريداري کرده که اين ۴ ناو تا سال ۲۰۲۱ به پاکستان تحويل مي شود. اين ناوها در کنار ساير شناورهاي چيني و ترکيه اي جايگزين ناوگان شناورهاي غربي پاکستان مي شود.
ناوهاي محافظ کلاس ۰۵۴ به مجموعه اي از رادارهاي ساخت چين مثل رادار جستجو گر سه بعدي تايپ ۳۸۲، رادار هدف ياب ماوراء افق تايپ ۳۴۴ و يا رادارهاي کنترل آتش موشک هاي سطح به هوا و سطح به سطح مجهز است. سامانه ارتباط ماهواره اي در باند Ku، گيرنده هشدار راداري و سامانه جمع آوري سيگنالهاي الکترونيکي که همه ساخت چين است از ديگر سامانه هاي الکترونيکي اين ناو به حساب مي آيد. در بخش تسليحات اين شناور چيني به ۳۲ موشک سطح به هواي HQ-۱۶ و ۸ فروند موشک سطح به سطح کروز C-۸۰۳ با قابليت حمله به اهداف در روي سطح آب و خشکي مسلح شده است. يک توپ ۷۶ ميلي متري و دو توپ ۷ لول ۳۰ ميلي متري به همراه اژدرهاي ۳۲۴ ميلي متري و راکت هاي ضد زيردريايي تسليحات اين ناومحافظ چيني را تشکيل مي دهند. اين ناو همچنين توان حمل يک فروند بالگرد مثل کاموف ۲۸ يا Z-۹C را دارا مي باشد.
شرکت هلندي Damen نيز اخيرا ساخت دو شناور براي نيروي دريايي پاکستان را به پايان رسانده که اين شناورها در حقيقت نوعي ناوچه موشک انداز هستند که البته هنوز سيستم هاي راداري و تسليحاتي بر روي آنها نصب نشده است. اين ناوچه هاي موشک انداز ۹۰ متر طول، ۱۴ متر عرض، ۲۳۰۰ تن وزن دارند. با انتقال اين شناورها به پاکستان بحث نصب تسليحات و سيستم هاي راداري انجام خواهد شد.
اما در اين ميان مهم ترين و سنگين ترين قرارداد بين چين و پاکستان، در بحث توسعه توان دريايي در سال ۲۰۱۵ ميلادي به ارزش ۵ ميليارد دلار براي ۸ فروند زيردريايي تايپ ۰۳۹A به امضاء رسيده است. اين زيردريايي ها کم کم در دهه آينده ميلادي به پاکستاني ها تحويل مي شود. اين نسل جديد از زير سطحي ها با ترکيبي از اژدر و موشک هاي کروز مجهز شده و از سطح قابل قبولي از پنهانکاري برخوردار خواهند بود.
همچنين يکي ديگر از بخش هايي که پاکستان در حوزه دريايي شديدا در حال سرمايه گذاري در آن است مسئله گشت دريايي و جنگ ضد زيردريايي است. اين کشور در کنار ناوگان هواپيماهاي گشت دريايي P-۳ ساخت آمريکا در حال به خدمت گرفتن يک مدل خاص از هواپيماهاي گشت دريايي و ضد زيردريايي بر اساس هواپيماي مسافربري ATR-۷۲ است. نيروي دريايي پاکستان ۴ فروند از اين پرنده را سفارش داده و اخيرا يکي از اين هواپيماها با انتقال به آلمان در حال طي کردن دوره مجهز شدن به تجهيزات مختلف مثل سيستم هاي رصد الکترواپتيکالي، رادار آرايه فازي براي جستجوي سطحي و سيستم پرتاب اژدر است.
هندوستان؛ تلاش براي مقابله با دو دشمن قدرتمند
هندوستان به عنوان يکي از پر جمعيت ترين کشورهاي جهان در سالهاي اخير چالشهاي نظامي و امنيتي را با پاکستان تجربه کرده و اخيرا نيز روابط دهلي نو و پکن وارد فاز تقابل شده است. گسترش شديد توانايي هاي نظامي، خصوصا دريايي در چين و از طرفي نزديکي آمريکا به هندوستان شرايط دو کشور را هر چه بيشتر به نوعي جنگ سرد نزديک کرده است. هندي ها در سالهاي اخير با يک مشکل بزرگ رو به رو شده اند و آن هم مبارزه در دو جبهه است. چين با استفاده از غيبت آمريکا در حال افزايش روز افزون جا پاي خود در پاکستان بوده و با تقويت ارتش اين کشور در حال ايجاد فضاي فشار روي هند از يک سمت است و به همين دليل هميشه بخشي از ارتش هند بايستي معطوف به پاکستان باشد. چيني ها نيز با توسعه سنگين بخش نظامي و خصوصا دريايي اکثر کشورهاي رقيب در منطقه را به چالش کشيده و در حال حاضر هندوستان نيز برنامه بسيار سنگيني را براي نوسازي قواي دريايي خود در دستور کار قرار داده است.
يکي از بحث هاي مهم براي هندي ها توسعه توان هوادريا، گشت دريايي و جنگ ضد زيردريايي بوده است. به اين منظور هندي ها خريد گسترده اي را از آمريکا انجام داده و در مجموعه ۱۲ فروند هواپيماي گشت دريايي P-۸ ساخت شرکت بوئينگ را سفارش داده اند که عمده آنها تحويل شده است. در عين حال هندي ها قصد خريد ۱۰ فروند ديگر از اين پرنده ها را نيز دارند. ۳ فروند ايلوشين ۳۸ روسي نيز از ديگر دارايي هاي هند در بخش گشت دريايي و جنگ ضد زيردريايي است.
بخش مهم ديگر ناوهاي هواپيمابر هستند که در سالهاي اخير هندي ها سرمايه گذاري بسيار سنگيني را در آن انجام دادند. ناو هواپيمابر INS Vikramaditya در حال حاضر تنها ناوهواپيمابر عملياتي هندوستان است که در حقيقت يک ناو ساخت شوروي سابق از کلاس کيف بود. اين ناو بعد از خريداري توسط هند از روسيه طي يک ارتقاء بسيار سنگين و تغيير ظاهري و نصب سيستم هاي جديد و حضور جنگنده هاي ميگ ۲۹ سري K به عنوان ناوهواپيمابر وارد خدمت هند شد.
در حال حاضر هندي ها ناو INS Vikrant را داخل اين کشور در دست ساخت دارند که وزني در حدود ۴۰ هزار تن داشته و مي تواند بين ۳۰ تا ۴۰ جنگنده را با خود حمل کند. اين ناوهواپيمابر احتمالا بين سالهاي ۲۰۲۲ تا ۲۰۲۳ ميلادي وارد خدمت خواهد شد. هندي ها همچنين برنامه اي براي ساخت يک ناوهواپيمابر ۶۵ هزار تني به اسم INS Vishal را دارند که احتمالا در دهه آينده ميلادي وارد خدمت مي شود.
در بخش شناورهاي سنگين سطحي رزمي، هندي ها ترکيبي از توانايي هاي بومي و خارجي را وارد کار کرده اند و در سالهاي آينده حجم بسيار سنگيني از شناورها را وارد خدمت خواهند کرد. يکي از برنامه ها ساخت ناوشکن هاي کلاس Visakhapatnam است که ۴ فروند آنها در حال ساخت است و در دهه فعلي وارد خدمت مي شود. اين شناورها از طراحي پنهانکار بهره برده و وزني در حدود ۷۴۰۰ تن بهره مي برد. سلاح هايي مثل موشک کروز براهموس و موشک ضد هوايي باراک از جمله تسليحات اصلي آن خواهد بود. کل اين برنامه در حدود ۵ ميليارد دلار هزينه در بر خواهد داشت.
برنامه ديگر توسعه نسل جديد از ناوهاي محافظ به اسم کلاس Nilgiri که در حدود ۶۶۰۰ تن وزن داشته و از نظر تسليحاتي نزديک به ناوشکن هاي کلاس Visakhapatnam است. هندي بنا دارند تا ۷ فروند از اين شناورها را ساخته و بين سال هاي ۲۰۲۲ تا ۲۰۲۵ وارد خدمت خواهند شد. هزينه ساخت کل اين ناوها در حدود ۶.۳ ميليارد دلار خواهد بود.
بخش زيردريايي از ديگر جمله بحث هاي مهم براي هندي ها به حساب مي آيد. هندي ها در حال حاضر ترکيبي از زيردريايي هاي آلماني، فرانسوي و روسي را در خدمت دارد. جديدترين زيردريايي هاي وارد خدمت شده به ارتش هندوستان کلاس Kalvari هستند که در اصل ساخت فرانسه هستند و در هند به صورت تحت ليسانس ساخته مي شوند. در حال حاضر دو فروند از اين زيردريايي هاي عملياتي شده و ۴ فروند ديگر آن نيز در مراحل مختلف ساخت و آزمايش هاي قبل از ورود به خدمت هستند.
زيردريايي هاي اتمي حامل موشک بالستيک کلاس Arihant يکي ديگر از شناورهاي مهم هند است که مي تواند موشک هاي بالستيک تا برد ۳۵۰۰ کيلومتر را حمل کند. هندي ها برنامه اي براي ساخت سه فروند ديگر از اين زيردريايي ها را دارند. در بخش زيردريايي هاي اتمي تهاجمي هندي ها به دنبال اجاره کردن يک فروند زيردريايي کلاس آکولاي جديد از روسيه هستند که در کنار يک زيردريايي ديگر از همين کلاس که چند سال قبل کرايه کرده بودند وارد خدمت کنند. برنامه هايي براي توسعه نسل جديد از زيردريايي هاي تهاجمي بومي اتمي نيز در هند در جريان است.
اما بخش مهمي از برنامه هاي زير دريايي هند پروژه اي موسوم به ۷۵I است که بر اساس آن هند به دنبال خريد و توليد تحت ليسانس ۶ فروند زيردريايي جديد در داخل کشور است. مدل هايي از آلمان، فرانسه، روسيه و اسپانيا و کره جنوبي در حال حاضر در اين رقابت حضور دارند و هنوز دولت هند تصميم نهايي را در اين خصوص اتخاذ نکرده است. اين پروژه در حدود ۷ ميليارد دلار براي هند هزينه در بر خواهد داشت.
با اين اوصاف مشخص است که منطقه اقيانوس هند بيش از پيش مورد توجه قدرت هاي بزرگ و منطقه اي است و حضور پر رنگ تر چين در اين منطقه، خصوصا با برخي اخبار مربوط به توسعه يک پايگاه نظامي در سواحل جنوبي پاکستان، احتمال افزايش سطح حضور قدرت هاي فرامنطقه اي خصوصا آمريکا در اين نقطه از جهان نيز افزايش پيدا خواهد کرد. نيروهاي مسلح کشورمان نيز در سال هاي اخير و با توجه به دستورات صادر شده از طرف فرمانده معظم کل قوا برنامه جامع و وسيعي را براي توسعه سواحل مکران و حضور پر رنگ در آب هاي اقيانوس هند تدارک ديده که اعلام حرکت اخير سپاه نيز به همين منظور و در اين راستا تلقي مي شود.
البته توسعه قدرت دريايي مسئله اي است که نيازمند توجه دولت، مجلس و تمامي نهادهاي بالا دستي کشور بوده و بدون وجود يک نظم سيستمي رسيدن به يک قدرت دريايي منسجم براي حضور در آب هاي فراسرزميني ممکن نيست. از جمله مسائل مهم در اين بخش توجه به بحث بودجه مربوط به توسعه توان دفاعي کشور، تامين زيرساخت ها در سواحل درياي عمان و هزينه در بخش هاي مربوط به تحقيق و توسعه است که به شکلي که بايد و شايد در سالهاي اخير به دلايل گوناگون مورد توجه دولت ها قرار نگرفته است. در هر صورت آينده اين منطقه و نياز به حضور در آب هاي آزادي امري است که توجه و حمايت بيشتر قوه مجريه و مقننه را طلب مي کند؛ امري که لازمه اي مهم براي توسعه آينده توان دريايي کشور خواهد بود.