شرق/ متن پيش رو در شرق منتشر شده و انتشار آن در آخرين خبر به معناي تاييد تمام يا بخشي از آن نيست
همچنان وزراي دولت حسن روحاني به بهارستان ميروند. روز گذشته نيز مجلس يازدهم، يکشنبه داغي را گذراند؛ روزي که دستور کار «گزارش وزير امور خارجه از مسائل خارجي و روابط بينالملل» بود و محمدجواد ظريف در صحن حاضر شد؛ اما با واکنش تند برخي نمايندگان بهارستاننشين مواجه شد. رفتار تند نمايندگان با ظريف شايد آغازي بر حملههاي تندتر آنها به دولت حسن روحاني نيز باشد و به نظر ميرسد بهارستانيها براي کابينه خوابهايي ديده باشند. بههرحال وزير خارجه روز گذشته در صحن علني مجلس در سخنان ابتدايي خود از لزوم انسجام دروني در کشور با تبيين شرايط گذار حاکم بر مناسبات بينالمللي گفت و عنوان کرد: «آمريکا تلاش ميکند در اين شرايط انتقالي جمهوري اسلامي را بهعنوان قدرتي که ميتواند در شرايط جديد با شناخت صحيح برآيد، امنيتي کند. در اين شرايط فضايي براي کنشگري ايران به وجود آمده است، بايد اين را بپذيريم که اگر در شرايطي هم ميشد گفت که امر محتوم در دنيا وجود دارد، گرچه براساس تفکر اسلامي ما معتقد به امر محتوم و جبري نيستيم؛ اما امروز تفکر محتومي بر پايه همه مباني روابط بينالمللي غلط است». به گزارش ايرنا، او ادامه داد: «امر محتومي در جهان وجود ندارد. همهچيز در حال شدن است و انسانها و کشورها بهعنوان قدرتهاي کنشگر ميتوانند تأثيرگذار باشند. هرگونه محتومانگاري به معناي تسليم در برابر قدرتهاست. محتومانگاري خطري جدي است که جوامع را تهديد ميکند و ما بايد بپذيريم که ما کنشگر هستيم و تأثيرگذاريم و ميتوانيم آينده خودمان را خودمان شکل دهيم. امروز شرايطي شده که نهتنها کشورها؛ بلکه يک فرد انساني هم ميتواند در تحولات بينالمللي تأثيرگذار باشد».
در قرارداد با چين هيچ موضوع مخفياي وجود ندارد
ظريف به قرارداد 25ساله با چين نيز اشاره کرد و گفت: «نکتهاي که در سياست خارجي ما بايد مورد توجه باشد، توجه به جابهجايي قدرت جهاني است؛ بههميندليل ضمن حفظ سياست همهجانبه براي اينکه مقابل شش قدرت جهاني بنشينيم و به قول آقاي ترامپ کلاه سر آنها بگذاريم، شرايطي ايجاد کنيم که آقاي بولتون نگران يک ملاقات ما با آقاي ترامپ باشد؛ درعينحال همين اقتدار را داشتيم که با چين براي ايجاد قرارداد ۲۵ساله مذاکره ميکنيم». وزير خارجه در ميان همهمه نمايندگان مجلس با تأکيد بر اينکه در قرارداد با چين هيچ موضوع مخفياي وجود ندارد، افزود: «در ملاقات شيجين پين، رئيسجمهوري خلق چين، با مقام معظم رهبري درباره اين قرارداد صحبت شد، موضوع را به مردم اعلام کرديم، در سفر سال گذشته اين قرارداد را به چين بردم، باز هم اعلام شد زماني که چين به پيشنويس ما پاسخ داد، اين موضوع دوباره اعلام شد و آنگاه که چين مذاکره با ما را نيز پذيرفت، اين موضوع اعلام شد و هر موقع که توافق محقق شود، آن را هم اعلام خواهيم کرد. در رفتار ما شفافيت کامل وجود دارد؛ اما واقعيت اين است که محلهاي قدرت در دنيا در حال تغيير است و بايد واقعيات شرايط جهاني را بشناسيم و با شرايط گذار از اين جهان پساغربي عمل کنيم که اين هدف با اعتمادبهنفس و توجه به ظرفيتهاي ساختاري محقق ميشود».
ظريف با بيان اينکه نگهداشتن شريانهاي اقتصادي کشور با توجه به برنامههايي که آمريکا بر کشور ما تحميل کرده، گفت: «آمريکا تلاش ميکند با جنگ اقتصادي و تروريسم اقتصادي و نه تحريم، شرايطي را بر کشور تحميل کند. اقدامات آمريکا، اقدامات زورمدارانه اقتصادي يا همان تروريسم اقتصادي است». وزير خارجه گفت: «يکي از اقداماتي که آمريکا انجام ميدهد، فشار بر دوستان ايران و هدف قراردادن منافع ايران در منطقه است که اين حوزه هم نيازمند به توجه ويژه ماست. مهمترين هدفي که آمريکا دنبال ميکند، جداکردن مردم از حاکميت و ناکارآمد نشاندادن نظام و همچنين مشروعيتزدايي از نظام است. اگر دوستان نگاهي به کتاب جان بولتون بيندازند، ميبينند که در پشت همه سياستهايي که آمريکا به نام فشار حداکثري دنبال ميکند، اين اهداف نهفته است».
سياست خارجي حوزه دعواي جناحي نيست
او با تأکيد بر لزوم انسجام دروني، افزود: «سياست خارجي حوزه دعواي جناحي و گروهي نيست؛ بههميندليل سياست خارجي در قانون اساسي در حوزه اختيارات مقام معظم رهبري است و سياستهاي کلي نظام در حوزه سياست خارجي را مقام معظم رهبري تعيين ميکنند. اين يعني اجتناب از دوگانهسازي و دعواي داخلي در حوزه سياست خارجي».
ظريف يادآورشد: «شرايط دنيا در حال تحول است و جمهوري اسلامي توان اين را دارد که در اين شرايط نقش بسيار مهمي ايفا کند. ايفاي اين نقش نيازمند انسجام داخلي است. ما در خدمت شما هستيم؛ چراکه ديدگاه جناحي و حزبي نداريم؛ چراکه وزارت امور خارجه حزبي نيست و جناحيشدن به معني پايان عضويت در وزارت امور خارجه است». او با تأکيد بر اينکه آمادهايم با همه ظرفيتهاي ملي براي پيشبرد اهداف انقلاب تلاش کنيم، گفت: «همانطورکه ما اين امکان را داشتيم که بهترين روابط را با برادر شهيدم مرحوم حاج قاسم سليماني داشته باشيم و من هر هفته با او جلسه هماهنگي داشتم، اين امکان را هم داريم که با همه شما براي پيشبرد اهداف انقلاب اسلامي و نظام مقدس جمهوري اسلامي همکاري کنيم».
نمايندگان عليه وزير
وقتي صحبتهاي وزير خارجه در نوبت اول به پايان رسيد، نمايندگان شروع به تذکردادن به او کردند. ذبيحالله اعظمي، نماينده جيرفت، به دفاع از ظريف پرداخت و گفت در شرايط فعلي تضعيف وزارت امور خارجه بهويژه ديپلماتهاي ارشد مغاير امنيت ملي و منافع کشور است؛ اما مهرداد ويسکرمي، نماينده خرمآباد، خطاب به ظريف گفت: «شما فرصتهاي بزرگ پيشروي ملت ايران را به اميد لبخند آمريکا و اروپا نسوزانيد، بايد به جاي کدخدا به خدا اعتماد کرد». رمضانعلي سنگدويني، نماينده گرگان، هم از وزير خارجه خواست مانند «سردار سليماني»ها باشد. احمد راستينه، نماينده شهرکرد نيز طعنهاي به ظريف زد و گفت: «اقتصاد دلارمحور حرکت ذليلانه وزارت خارجه را رقم زده است؛ از شهيد حاج قاسم سليماني سخن ميگويي، ديپلماسي ايشان با مقاومت نتيجه داد که اين رويه در وزارت خارجه متفاوت است. دلار ۲۰ هزارتوماني را بايد دلار برجامي ناميد. اين همان گلابيهايي است که وعدهاش را به مردم داده بوديد». محمد صفايي، نماينده گناباد هم عنوان کرد: «وزير امور خارجه در مجلس دم از وحدت ملي و فراجناحيبودن ميزند؛ اما در نشست با کري ميگويد که اگر ما با شما به توافق نرسيم، جريان راديکاليسم روي کار ميآيد!». حجتالاسلام مجتبي ذوالنور، نماينده قم، نيز که در مجلس دهم برجام را به آتش کشيده بود، بهعنوان رئيس کميسيون امنيت ملي به گلايه از وزير خارجه پرداخت و گفت: «ما مخالف ديپلماسي و ديپلماسي فعال نيستيم. ما مخالف رابطه با دنيا نيستيم. ما نميگوييم مسائل را بايد در عرصه بينالمللي رها و ترک کنيم. مسئله اينجاست که مسير را نبايد عوضي رفت. شما مسير را از ابتدا کج رفتيد. تضمين نگرفتيد. اگر ميدانستيد، چرا خلافش را عمل کرديد و اگر نميدانستيد، در طول مذاکرات مقام معظم رهبري بارها تذکر دادند، چرا توجه نکرديد؟ چرا با کشورهايي مثل چين که ما بايد مهمترين ارتباط را با آنها داشته باشيم، با وجود تأکيدات مقام معظم رهبري بيمهري کرديد؟».
ظريف: هيچگاه مسائل داخلي را به خارج نبردم
انتقادهاي نمايندگان که به پايان رسيد، باز محمدجواد ظريف به پشت تريبون رفت؛ اما اينبار صداها و اعتراضها بلندتر از قبل شده بود. او در سخنان خود گفت: «آمديم اينجا با هم آينده بهتري براي کشور بسازيم. رهبر معظم انقلاب فرمودند اگر شما هم خوانده بوديد و گزارش ملاقاتهاي ظريف و برخوردهاي او را با آن طرف ديده بوديد، شما هم مثل او را شجاع، انقلابي و صادق ميدانستيد؛ بنابراين آنچه اتفاق افتاد، آن نبود که شما گفتيد. من هيچگاه مسائل داخلي را به خارج نبردم».
او افزود: «آنچه من گفتم، رهبري شنيدند. اگر دروغ گفتم شنيدند، ايشان گفتند صادق است، اگر راست گفتم شنيدند، ايشان گفتند شجاع است. جمهوري اسلامي ايران بايد برابر سياستهاي آمريکا بايستد. شما هفته قبل ديديد که بنده در شوراي امنيت سازمان ملل متحد چگونه برابر سياستهاي آمريکا ايستادم. کسان ديگري هم که در وزارت امور خارجه بودند، همينگونه ايستادند. شما هم بايستيد. همه با هم ميايستيم؛ اما بايد کاري کنيم که آمريکا نتواند از اقدامات ما براي اهداف خودش استفاده کند. ما بايد کاري کنيم که بتوانيم قدرت جمهوري اسلامي ايران را در منطقه و در جهان نهادينه کنيم».
وزير خارجه افزود: «ما بايد از تمام امکانات براي کمک به معيشت مردم و قدرت ملي ايران استفاده کنيم. هرچه شما ميخواهيد بفرماييد؛ ولي شهيد سليماني و بنده هر هفته جلسه داشتيم و هماهنگ ميکرديم. در مسائل منطقهاي هرچه ما کرديم، با هماهنگي يکديگر بود. آنهايي که شهيد سليماني را ميشناسند، آنهايي که با شهيد سليماني دمخور بودند، آنهايي که با سيدحسن نصرالله دمخورند و آنهايي که با مقاومت عراق، لبنان و فلسطين دمخورند، ميدانند که روابط ما چگونه بود، نه شما».
توهينها را به جان ميخرم
اين سخنان با واکنش تند برخي نمايندگان مواجه شد. آنها جملات ظريف را توهين دانستند و گفتند که او به ما ميگويد نميفهميم! همين باعث شد تا وزير خارجه به توضيح بپردازد و بگويد: «بنده عرض کردم که آنها ميدانند، نگفتم نميفهميد. شما نماينده ملت هستيد. ملت ما ملت فهيمي است و شما هم بهعنوان نمايندگان ملت فهيم هستيد و من برابر نمايندگان ملت با کمال خضوع حضور پيدا ميکنم».
او ادامه داد: «حرفها و توهينها را به جان ميخرم. به من ذليل گفتيد؛ درصورتيکه رهبر معظم انقلاب به من شجاع گفته بود، دروغگو گفتيد درصورتيکه رهبر معظم انقلاب به من صادق گفته بود؛ اما وظيفه دارم از شما بهعنوان نمايندگان مردم بزرگ ايران بشنوم و به گوش جان بشنوم و از شما و انتقادهاي شما تشکر کنم؛ حتي از تنديهاي شما هم تشکر ميکنم. اما بدانيد همه ما در يک کشتي نشستهايم، همه ما با هم هستيم. آمريکا ليبرال، اصلاحطلب، اصولگرا، انقلابي و غيرانقلابي نميشناسد. رژيم صهيونيستي اصلاحطلب، اصولگرا نميشناسد، رژيم صهيونيستي با کل ايران مخالف است، با تماميت ارضي ايران و جغرافياي ايران مخالف است».
ظريف ادامه داد: «دوستان عزيز آمريکا را قَدَرقدرت ندانيم. برجام تحميلي بر آمريکا بود. انشاءالله تاريخ و آينده نشان خواهد داد. برجام سند افتخار ايران است و همواره خواهد بود و در تاريخ اين کشور ثبت خواهد شد».
وزير خارجه ايران روز پرتنشي را در مجلس گذراند؛ مجلسي که نمايندگان مخالف دولت بر روي صندليهاي سبز آن نشستهاند. رئيسجمهور حالا در موقعيت سختي قرار گرفته است و اگر پارلمان با دولت او تعامل نکند، احتمال اين وجود دارد که برخي از وزراي کابينه او که در چند هفته اخير ميهمان بهارستان بودهاند، استيضاح و برکنار شوند و روحاني مجبور به معرفي دوباره کابينه شود. آيا رفتار ديروز نمايندگان با محمدجواد ظريف، آغازي بر حملههاي تندتر به دولت يازدهم است؟
استيضاح رئيسجمهور را کليد بزنيد
حرفهاي نماينده خمينيشهر و اخطار قانون اساسي که داد، مشخص بود که جواب اين سؤال آري است. حجتالاسلام محمدتقي نقدعلي بعد از سخنان محمدجواد ظريف خطاب به رئيس مجلس گفت: «اين روشي که مجلس در پيش گرفته است، جواب نميدهد. ما ديگر روي نگاه کردن به چهره مردم را نداريم. دلار ۲۱ هزار تومان، سکهاي که از ۱۰ ميليون گذشته است و مرغ قيمت نجومي، نتايج سياستهاي هفتساله دولت است. نشستن و گوشکردن به حرفهاي وزراي دولت بيثمر است. استيضاح رئيسجمهور را کليد بزنيد». اقبال شاکري، نماينده تهران، نيز به تسنيم گفت که طرح سؤال از رئيسجمهور با ۱۳۰ امضا به هيئترئيسه مجلس تقديم شده؛ اما علي خضريان، ديگر نماينده تهران، به خبرگزاري فارس گفته که تعداد امضا به ۲۰۰ نفر رسيده است.
بازار