رمزگشایی از تکاپوی آمریکا برای تمدید تحریمهای تسلیحاتی
فرارو/ متن پيش رو در فرارو منتشر شده و انتشار آن در آخرين خبر به معناي تاييد تمام يا بخشي از آن نيست
دولت آمريکا پيش نويس قطعنامه جديدي را به اعضاي شوراي امنيت تحويل داده که هفته آينده درباره آن رأي گيري خواهد شد. طبق برآورد برخي مقامات آمريکايي، برخي اعضاي شوراي امنيت، مشخصا روسيه و چين، احتمالا اين قطعنامه را وتو خواهند کرد. در نتيجه، تلاشهاي آمريکا براي تمديد تحريمهاي تسليحاتي سازمان ملل عليه ايران وارد مرحله جديدي خواهد شد.
هفته آينده، شوراي امنيت سازمان ملل ممکن است شاهد نخستين نبرد ديپلماتيک درباره تحريمهاي تسليحاتي شود. مايک پمپئو، وزير امور خارجه آمريکا، گفته است که هفته آينده در شوراي امنيت درباره قطعنامه پيشنهادي آمريکا براي تمديد تحريمهاي تسليحاتي رأي گيري خواهد شد.
در همين راستا، آمريکا متن پيش نويس يک قطعنامه جديد درباره تمديد تحريمهاي تسليحاتي را ميان اعضاي شوراي امنيت توزيع کرده است. آمريکا پيشتر در ماه ژوئن پيش نويس قطعنامه ديگري در همين خصوص توزيع کرده بود. اما با پاسخ سرد يا منفي برخي اعضاي شوراي امنيت مواجه شد. حالا، آمريکا پيش نويس تازهاي را تهيه کرده که به گفته خبرگزاري بلومبرگ تفاوت چنداني با پيش نويس ماه ژوئن ندارد. پرسش اصلي در اين ميان، اين است که چرا وقتي حمايت متحدان اروپايي و نيز چين و روسيه از قطعنامه آمريکايي قطعي نيست، آمريکا اقدام به توزيع قطعنامه و حتي تعيين وقت براي رأي گيري درباره آن کرده است؟ در سطح رسمي هنوز هيچ پاسخي به اين سوال داده نشده است. بلکه به عکس، مقامات آمريکايي اظهاراتي درباره قطعنامه خود بيان کرده اند که به ابهامات دامن زده است.
به عنوان نمونه، کلي کرافت، نماينده آمريکا در سازمان ملل، اخيرا در نشست امنيتي آسپن گفت: «در يک جهان ايده آل، استراتژي [تمديد تحريمهاي تسليحاتي سازمان ملل عليه ايران] متضمن اين است که آنها [روسيه و چين] رأي ممتنع دهند و آشکارا وتو نکنند. اما بياييد در اين خصوص، واقع بين باشيم. در حال حاضر، اين استراتژي با برخي از اعضاي ديگر شوراي امنيت کارآمد بوده و اطمينان حاصل کرده که ما مثل ماجراي سوريه، آنها [روسيه و چين] را در گوشه رينگ قرار بدهيم و توجه را به آنها معطوف کنيم. چون اين امر، انتخابي بين استبداد و آزادي است. ما کاري خواهيم کرد که جهان ببيند، گزينه مورد نظر چين و روسيه چه خواهد بود.»
مايک پمپئو از تضمين تمديد تحريم هاي تسليحاتي سخن گفته است.
يک دليل اينکه چرا آمريکا تصميم گرفته قطعنامه را به رأي گيري بگذارد ميتواند اين باشد که آمريکا از عدم وتوي آن اطمينان حاصل کرده است. برايان هوک، نماينده ويژه آمريکا در امور ايران که در آستانه استعفا قرار دارد، اخيرا تور گستردهاي را آغاز کرد که شامل چندين کشور عضو شوراي امنيت، از جمله تونس و استوني، است. هوک همچنين به کويت، قطر و بريتانيا سفر کرد و با مقامات همه اين کشورها درباره تمديد تحريمهاي تسليحاتي سازمان ملل عليه ايران رايزني کرد. آيا در اين سفرها، هوک از عدم وتوي قطعنامه پيشنهادي آمريکا مطمئن شده است؟ پاسخ اين سوال احتمالا منفي است، چرا که اولا سفر هوک شامل دو کشور ديگر داراي حق وتو، يعني روسيه و چين، نشد و ثانيا، اين دو کشور هيچ گونه انعطافي در مسئله تحريمهاي تسليحاتي نشان نداده اند. در نتيجه، امکان وتوي روسيه و چين همچنان وجود دارد.
همين نکته ميتواند دليل ديگر آمريکا براي ارائه قطعنامه تمديد تحريمهاي تسليحاتي باشد. آمريکاييها به قول کرافت ميخواهند به جهان نشان دهند که روسيه و چين با وتو کردن قطعنامه پيشنهادي آمريکا به «آزادي» پشت کرده اند. اما اينکه بعد از اين امر چه اتفاقي خواهد افتاد، هنوز معلوم نيست. پمپئو اخيرا با بيان اينکه آمريکا هفته آينده قطعنامه خود را به رأي گيري خواهد گذاشت، گفت: «ايالات متحده در شوراي امنيت، قطعنامهاي را براي تمديد تحريمهاي تسليحاتي عليه ايران ارائه خواهد کرد. پيشنهادي که ما اراده ميکنيم بسيار معقول است. ما به نحوي از انحا، کار درست را انجام خواهيم داد. ما تضمين خواهيم کرد که تحريمهاي تسليحاتي تمديد خواهند شد.»
مسلما از ديدگاه پمپئو «کار درست»، تمديد تحريمهاي تسليحاتي ايران است. اما سوالي که اينجا مطرح ميشود اين است که در سايه احتمال وتوي روسيه و چين، آمريکا چگونه ميخواهد تحريمهاي تسليحاتي را تمديد کند؟ مقامات آمريکايي عامدانه به اين سوال، پاسخ روشني نميدهند و مدام تاکيد ميکنند، آمريکا «به نحوي از انحا» تحريمهاي تسليحاتي را تمديد خواهد کرد.
به نظر ميرسد طرح آمريکا براي تمديد تحريمهاي تسليحاتي در صورت مخالفت روسيه و چين، شامل بخش ديگري است که آمريکاييها مايل نيستند فعلا آن را اعلام کنند. بلکه ميخواهند بعد از وتوي قطعنامهشان آن بخش را در دستور کار قرار دهند. اظهارات کرافت نشان ميدهد که آمريکا در ارائه قطعنامه در شوراي امنيت اهداف تبليغاتي دنبال ميکند و در صدد نشان دادن ضديت ادعايي روسيه و چين با آزادي است؛ و لذا، بعد از مرحله وتو شدن قطعنامه، آمريکا ممکن است وارد بخش دوم طرح خود براي تمديد تحريمهاي تسليحاتي شود. عبارت «به نحوي از انحا» ميتواند اشارهاي به همين بخش باشد.