ارزیابی "اویل پرایس" از اهمیت توافق ایران و چین
ديپلماسي ايراني/متن پيش رو در ديپلماسي ايراني منتشر شده و انتشار آن در آخرين خبر به معناي تاييد تمام يا بخشي از آن نيست
توافق اخير ايران و چين به گسترش رقابت ايالات متحده و چين در بخش هاي مختلفي از جهان دامن مي زند. مهمتر از آن، چه بسا چنين کاري يک واکنش ملموس و چشمگير به موفقيت هند باشد که در ماه ژوئن، از حيث نظامي در کشمير چين را از صحنه به در کرد.
توافق ايران – چين به معناي پايان استفاده هند از بندر چابهار و احداث خط ريلي از آن بندر براي ارتباط با افغانستان است. حرکت هند به سمت کشمير براي پکن به معني قطع کمربند زميني چين – پاکستان است که در برابر، به هند کمربند زميني خودش به سمت آسياي مرکزي را مي دهد.
پس از درگيري بين نيروهاي ارتش هند و ارتش چين، پکن تصميم گرفت با توافق با ايران دست هند از آسياي مرکزي را قطع کند. بدين ترتيب مقامات ايراني نيز پروژه چابهار – زاهدان را که 628 کيلومتر از آن را طرف هندي تکميل کرده بود، لغو کردند.
سرمايه گذاري 400 ميليارد دلاري چين در اقتصاد ايران، مدرن سازي راه آهن، بنادر، شبکه 5G و ارتباطات در ازاي تامين نفت از سوي ايران از جمله موارد اين توافق است. چين مي تواند ايران را به طرح يک کمربند يک جاده پيوند دهد و قادر است مناطق آزاد تجاري در ماکو، آبادان و قشم احداث کند.
اين توافق امکان دسترسي چين به جاسک را فراهم مي کند. چين توسعه موقعيت راهبردي اش در منطقه ي خليج فارس را از زمان جنگ ايران و عراق آغاز کرد و تا به حال پيوسته حضورش در منطقه را افزايش داده است.
چين در يک دهه گذشته و در رقابت با ايالات متحده و هند اهداف واضحي براي تامين امنيت انرژي خود ترسيم کرده و درصدد است تا به يک قدرت واقعي در خليج فارس و اقيانوس هند تبديل شود.
چين پاکستان را به يک شريک راهبردي در طرح يک کمربند يک جاده تبديل کرده است و اکنون نقش فعالي در توسعه و مديريت بندر گوادر دارد. چين همچنين سرمايه گذاري هاي قابل ملاحظه اي در عمان براي احداث يک منطقه آزاد تجاري کرده است.
چين در همراه کردن عربستان و امارات متحده عربي نيز در سال 2019 موفق عمل کرد. با اين حال دريافت که رابطه راهبردي با ايران و شبه جزيره عرب به شکل همزمان امکان پذير نيست. بنابراين چين بهترين انتخاب يعني ايران را برگزيد.
براي چين حصول اطمينان از دسترسي به منابع نفت و گاز خليج فارس و محدود کردن توانايي دسترسي و نفوذ ايالات متحده، در مواقع بحراني يا بروز يک جنگ، ضروري است. چين بيش از 70 درصد از نفت خود را وارد مي کند که 40 درصد از آن از خاورميانه تامين مي شود.
تجارت و پيوندهاي راهبردي ايران و چين مي تواند تحريم هاي ايالات متحده را دور بزند. در شرايطي که هر دو کشور تحريم شده و تحت فشارهاي زيادي قرار دارند، اين اتحاد تازه براي تهران و پکن يک انعطاف راهبردي به ارمغان مي آورد.
آيا اقتصاد چين مي تواند در مدت زمان قيد شده از اين توافق حمايت کند و آيا تلاش نظامي هند براي قطع کريدور پاکستان به چين مشکلات عمده اي براي چين مي آفريند؟ مطمئنا توافق ايران و چين هشداري از سوي پکن براي روزي است که شايد اثري از کريدور پاکستان به سمت اقيانوس هند باقي نمانده باشد.