معاون وزیر خارجه اسبق آمریکا: صدام قدرت ایران را نادیده گرفته بود
جام جم/ متن پيش رو در جام جم منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست
با وجود گذشت بيش از 30 سال از پايان جنگ تحميلي رژيم بعث عليه ايران، که به رقم خوردن حماسه دفاع مقدس و حفظ آب و خاک کشورمان منجر شد، بسياري از مقامات آمريکايي ترجيح ميدهند در خصوص ابعاد شکست رژيم صدام در اين جنگ سخني به ميان نياورند. بااينحال، ريچارد مورفي، معاون وزير خارجه اسبق آمريکا و يکي از مقامات ارشد اين وزارتخانه در دوران جنگ تحميلي، گفتوگويي با روزنامه جامجم کرده است. ريچارد مورفي، ديپلمات پيشين و کهنهکار آمريکايي با ۳۴ سال فعاليت در حوزه خاورميانه و کشورهاي عربي، در سالهاي جنگ ايران و عراق سفير آمريکا در عربستان سعودي بود و سپس معاون وزير خارجه آمريکا در امور منطقه غرب آسيا و شمال آفريقا شد. مورفي اينک با شرکت در شبکههاي بيبيسي، سيانان، فاکس نيوز به تحليل درباره رويدادهاي جهان بهويژه منطقه غرب آسيا ميپردازد. وي همچنين عضو هيات امناي دانشگاه آمريکايي بيروت در لبنان است.
حتما جنگ تحميلي عراق عليه ايران را با وجود گذشت بيش از سه دهه به ياد ميآوريد. جنگي که با تجاوز رژيم صدام به ايران و با حمايت غرب و شرق صورت گرفت. به نظر شما چرا رژيم صدام در اين جنگ نتوانست به اهداف و خواستههاي خود برسد و در نهايت حتي يک وجب از خاک ايران به اشغال بعثيها در نيامد؟
بايد بگويم صدام اعتمادبهنفس بيش از حدي داشت. اين اعتمادبهنفس کاذب، به بروز اشتباهات فراواني از سوي او منجر شد. صدام بيش از اندازه به فهم و درک استراتژيک خود در قبال پديدههاي گوناگون تکيه داشت. نتيجه اين نگاه، بروز خطاهاي فراواني از سوي رهبر سابق عراق شد. اين نگاه و به تبع آن، خطاهاي محاسباتي گوناگون سبب شد تا وي (صدام) نتواند درک صحيحي از ايران و قدرت اين کشور در جنگ به دست بياورد. صدام بسياري از واقعيات را درخصوص ايران نديد. او خود را فردي باهوش ميدانست و مدعي بود ايران و قدرت ايران را بهخوبي ميشناسد. صدام با همين اعتمادبهنفس کاذب و بدون تصوري درست در خصوص قابليتها و تواناييهاي ايران، وارد جنگ با اين کشور شد.
شما در دوران جنگ تحميلي عراق عليه ايران، مسؤوليتهاي کليدي و مهمي در وزارت خارجه آمريکا داشتيد. آيا خاطراتي از آن زمان در ذهن داريد؟
هيچ خاطره خاصي در ذهنم باقي نمانده است. اما موضوع تسخير سفارت آمريکا در تهران را همواره به ياد دارم. همچنين خاطراتي از مواجهه ايران با متحدان آمريکا در منطقه دارم.
افرادي مانند رودي جولياني و مايک پمپئو و بسياري از سياستمداران ديگري که مسؤوليت رسمي در دولت آمريکا دارند، رسما از جريانهاي تروريستي مانند منافقين و ساير گروههاي مخالف ايران حمايت ميکنند. با اين حال سياستمداران آمريکايي مدعي هستند خواستار براندازي نظام جمهوري اسلامي نيستند. اين تناقض را چگونه ارزيابي ميکنيد؟
افرادي مانند جولياني و پمپئو تصور ميکنند بايد با ايجاد حمايتهاي بيروني و تشويق( تشويق گروههاي ضدانقلاب اسلامي ايران) ، اقدامي را عليه نظام ايران صورت دهند. آنها در عين حال نميخواهند بهعنوان اسپانسر و حامي سرنگوني نظام ايران شناخته شوند. ( دليل بروز اين رفتارها) همين مساله است.
دولت آمريکا طي ماههاي اخير، روي جابهجايي نيروها در منطقه غرب آسيا و خروج برخي نظاميان از اين منطقه تاکيد ميکند. تحليل شما از اين اقدامات چيست؟ آيا استراتژي و سياست خارجي آمريکا در منطقه غرب آسيا تغيير پيدا کرده است؟
گرچه در ظاهر برخي افراد در دولت کنوني آمريکا ( دولت ترامپ) شوق کمتري درخصوص ايجاد درگيري در خاورميانه ( غرب آسيا ) دارند اما بايد اين مساله را مدنظر قرار داد که هيچيک حاضر نيستند از منطقه دور شده يا بهطور کامل عقبنشيني کنند. در حقيقت، آمريکا نميخواهد از منطقه دور شود و آن را تحت کنترل چين و روسيه قرار دهد.
ريچارد مورفي کيست؟
ريچارد مورفي، 91 ساله، يکي از ديپلماتهاي باسابقه و مشهور در آمريکا محسوب ميشود. او متولد 1929 ميلادي در بوستون است. وي تحصيلات خود را در رشته علوم سياسي و روابط بينالمللي در دانشگاههاي هاروارد و کمبريج به پايان رساند و در نيمه قرن بيستم ( سال 1953) وارد ارتش آمريکا شد. پس از دو سال حضور در ارتش، مورفي وارد وزارت خارجه آمريکا شد. وي از سال 1959 ميلادي به مدت 11 سال در دفتر امور خاورميانه( غرب آسيا) در وزارت خارجه آمريکا مشغول به کار شد. پس از آن فعاليتهاي ديپلماتيک و سياسي ريچارد مورفي وارد فاز تازهاي شد. وي بين سالهاي ۱۹۷۱ تا ۱۹۷۴ ميلادي به عنوان سفير آمريکا در موريتاني، از سال ۱۹۷۴ تا ۱۹۷۸ به عنوان سفير آمريکا در سوريه، از سال ۱۹۷۸ تا ۱۹۸۱ به عنوان سفير آمريکا در فيليپين و از سال ۱۹۸۱ تا ۱۹۸۳ به عنوان سفير آمريکا در عربستان سعودي مشغول فعاليت بود. با اين حال نقطه اوج فعاليت ريچارد مورفي در وزارت خارجه آمريکا، بين سالهاي 1983 تا 1989 ميلادي بود؛ يعني در سالهاي اوجگيري جنگ تحميلي رژيم بعث عليه ايران. مورفي در شوراي روابط خارجي آمريکا و از سال 1993 تا 2004 ميلادي بهعنوان مدير بخش غرب آسيا، مشغول به فعاليت بود. وي از اصليترين مخالفان خروج دولت ترامپ از برجام محسوب ميشود. اين ديپلمات کهنهکار آمريکايي معتقد است اگر واشنگتن به وعدههاي داده شده وفادار نباشد، دليلي نخواهد داشت در آينده دولتهاي ديگر چون کرهشمالي، پاي توافق با آمريکا بيايند. ريچارد مورفي معتقد است خروج آمريکا از برجام، منجر به کاهش قدرت مانور واشنگتن در حوزه روابط بينالملل شده و اقدام ترامپ در اينخصوص کاملا اشتباه بوده است.