برگزیده

ترس چینی‌ها از بایدن

دنياي اقتصاد

بروزرسانی 1399/07/03 - 10:31

دنياي اقتصاد/متن پيش رو در دنياي اقتصاد منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست

دونالد ترامپ، رئيس‌جمهور آمريکا، روابط با چين را در سال‌هاي اخير به کمترين ميزان رسانده است. جوزف بايدن جونيور، از نقطه‌نظر چيني‌ها، مي‌تواند چالش سخت‌تر و دشوارتري باشد. به گفته تحليلگران در چين، بايدن با دنبال کردن استراتژي منسجم‌تر براي مقابله با برنامه‌هاي جهاني چين مي‌تواند لطمات بيشتري نسبت به ترامپ وارد آورد. «استيون لي‌مايرز» و «خاوير. سي. هرناندز» در گزارش ۲۲ سپتامبر براي نيويورک‌تايمز نوشتند، بايدن وعده داده که اگر انتخاب شود، رويکرد سخت‌تري در مورد تغييرات اقليمي، سرکوب اقليت‌هاي قومي در چين و مساله هنگ‌کنگ اتخاذ خواهد کرد. در نگاه نظام رهبري چين، او نامزدي است که به احتمال زياد پيوندهاي قدرتمند با متحدان آمريکا را احيا خواهد کرد و ديگر کشورها را بسيج خواهد کرد تا فشار موثرتري بر چين وارد آورند. «چنگ شيائوهي»، استاديار روابط بين‌الملل در دانشگاه رنمين در پکن، مي‌گويد: «بايدن رويکرد فشار را موثرتر و کارآمدتر خواهد کرد. او احتمالا به تاکتيک‌هاي دشوارتر و هماهنگ‌تر عليه چين متوسل خواهد شد.»

ترامپ‌ که بار ديگر چين را به ستون کارزار تبليغاتي خود تبديل کرده است، بارها ادعا کرده که رويکرد او سخت‌تر از رويکرد رقيب خود است که پکن را نگران ساخته است. او جنگ تجاري پرهزينه‌اي را عليه چين به‌راه انداخته، صنعت فناوري رو‌به‌رشد و روزافزون اين کشور را هدف گرفته و بارها اين کشور را به‌خاطر گسترش کرونا مقصر معرفي کرده است. ترامپ همچنين موجب دوري و جدايي رهبران اروپايي و آسيايي شده و اشتياق خود براي حاکم‌کردن نگراني‌هاي امنيتي خود براي رسيدن به توافق با ديگران را نشان داده است. به تعبير ديگر، ترامپ اولويت‌هاي کشورش را در صدر نگراني‌هاي خود نشانده و به‌ خواسته‌ها يا نگراني‌هاي ديگر کشورها بي‌توجهي مي‌کند و همين موجب دوري رهبران ديگر کشورها از او و از کشورش شده است. نمونه آن رفتارهاي ترامپ در قبال تيک‌تاک است که با صدور فرماني آن را تحت‌فشار قرار مي‌دهد و بارديگر اجازه مي‌دهد که به فعاليت در آمريکا ادامه دهد.

در چين هم برخي «بازها» هستند که در حقيقت معتقدند استراتژي «اول‌آمريکا»ي ترامپ به‌نفع چين تمام شده است چراکه موجب کاهش رهبري آمريکا در جهان شده است. مساله‌اي که چند ماهي است ورد زبان‌ها شده و حالتي تمسخرگونه دارد، اين عبارت است: «ترامپ کشورساز.» اين لقبي که به او داده‌اند نشان مي‌دهد که وي بيش از آنکه موجب بزرگتر‌شدن آمريکا شود، زمينه‌ساز بزرگتر شدن چين شده است. با اين حال، مقام‌هاي چيني در انظار عمومي جانب هيچ‌يک را نگرفته و در مورد رويکرد آنها هم هيچ اظهارنظري نکرده‌اند. «کوي تيان‌کاي»، سفير چين در آمريکا و ديگر مقام‌ها هم اين ادعاها را رد کرده‌اند که پکن به دنبال اعمال نفوذ يا مداخله در انتخابات آمريکاست. با اين حال، بسياري از همين مقام‌ها اين ايده را پذيرفته‌اند که چين به احتمال زياد با محيط سياسي دشوارتري در ايالات‌متحده مواجه مي‌شود، صرف‌نظر از اينکه چه‌کسي برنده شود. رهبري پکن اکنون دريافته که هم دموکرات‌ها و هم جمهوري‌خواهان هدف‌شان محدوديت بيشتر چين است. به گفته تحليلگران، اين امر چالشي در برابر جاه‌طلبي‌هاي رهبر چين براي توسعه قدرت اقتصادي و ژئوپليتيک به‌وجود مي‌آورد.

«مايرز- هرناندز» در ادامه گزارش خود مي‌نويسند: بايدن براي رهبران چين از جمله «شي» غريبه نيست. او به‌عنوان سناتور نقش مهمي در دستيابي چين در سال ۲۰۰۱ به سازمان تجارت‌جهاني ايفا کرد؛ مساله‌اي که ترامپ بارها از آن براي حمله به بايدن استفاده کرده است. نظام رهبري چين، به بايدن از طريق تجربه‌اش در دولت اوباما مي‌نگرد آنگاه که روابط دو کشور در دوران سلف «شي» يعني هوجين تائو هم با محدوديت‌هايي مواجه شد. اين مناقشات بر محور جاسوسي سايبري و ساخت و سازهاي نظامي در درياي چين جنوبي متمرکز بود. اوباما اميدوار بود که در حوزه‌هاي ديگر به پيشرفت‌هايي دست يابد از جمله مباحث مربوط به تغييرات آب و هوايي و محدود‌کردن جاه‌طلبي‌هاي هسته‌اي کره‌شمالي و برخي مسائل منطقه‌اي که چين هم به‌نوعي در آن ذي‌نفع است. اوباما به بايدن - معاون رياست‌جمهوري- نقش «ارتقابخشي» به «شي» را داد که در آن زمان اصطلاحا «رهبر در انتظار» چين بود. بايدن در سال ۲۰۱۳ طي ديداري از چين با «شي» همکاري کرد تا تنش‌هاي نظامي دو کشور فروکش کند و به او در مورد اخراج روزنامه‌نگاران آمريکايي مستقر در پکن هشدار داد. «شي» که در «سالن بزرگ خلق» در پکن ايستاده بود، بايدن را «دوست قديمي‌ام» ناميد. با اين حال، لحن بايدن در کارزار انتخاباتي‌اش تغيير چشمگيري کرده است و وعده سختگيري در برابر چين را داده است. اين در حالي است که ظاهرا در دو حزب تغييراتي نسبت به چين در سال‌هاي اخير مشاهده شده است. هفته گذشته او چين را «رقيب جدي» اما نه «مخالف جدي» ناميد؛ عبارتي که براي توصيف روسيه هم به‌کار گرفته است.

به نوشته گزارشگران نيويورک‌‌تايمز، طي مناظرات دموکرات‌ها در ماه فوريه، بايدن گفت که به عنوان معاون رئيس‌جمهور زمان زيادي را با «شي» نسبت به ديگر رهبران دنيا سپري کرده تا جايي‌که در صورت انتخاب، به ماهيت دروني اين مرد پي برده است. او در مناظره گفت: «او آدمي است که يک رگه کوچک دموکراتيک هم در وجودش نيست. اين آدم يک اوباش است.» مقام‌هاي چيني به لفاظي‌ها عليه خود در فصل انتخابات در آمريکا عادت کرده‌اند. «وي ژونگ‌يو»، استاد مرکز مطالعات آمريکايي در دانشگاه فودان، معتقد است: «در فضاي فعلي، هرکسي که رويکرد ضعيف‌تري در قبال چين داشته باشد، بازنده است يا امتياز بيشتري از دست مي‌دهد، بنابراين براي رأي بيشتر بايد تا مي‌توانند به چين بتازند.» با اين حال، مقام‌هاي چيني نگرانند که لفاظي بايدن فقط يک «بلوف» نباشد. آنها بيم دارند که اگر او انتخاب شود، با شدت بيشتري نسبت به ترامپ، چين را بر سر مسائل حقوق‌بشري مجازات کند؛ هرچند دولت ترامپ هم تحريم‌هايي عليه برخي مقام‌ها و شرکت‌هاي چيني اعمال کرده‌است. بايدن سرکوب مسلمانان اويغور را «نسل‌کشي» ناميده و وعده ديدار با دالايي‌لاما را داده است.

«مايرز- هرناندز»، گزارشگران نيويورک‌‌تايمز افزودند، جان بولتون، مشاور امنيت ملي سابق ترامپ، گفته بود او که به‌ندرت در مورد مسائل حقوق‌بشري صحبت مي‌کند، حمايت خود از سرکوب مسلمانان در سين‌کيانگ را در ديدارهاي خصوصي با «شي» بيان کرده بود. ترامپ هنوز با دالايي‌لاما ديدار نکرده است. برخي کارشناسان در پکن نگران وعده بايدن براي پيش‌نويس توافقنامه تجاري جديد براي خنثا کردن نفوذ اقتصادي چين در آسيا و جاهاي ديگر هستند. آنها همچنين نگران هستند که او بهتر از دولت ترامپ مي‌تواند به دفاع از ارزش‌هاي دموکراتيک جهاني بپردازد و به اين ترتيب پکن را منزوي يا محدود سازد. «شي يينگ‌هونگ»، استاد روابط بين‌الملل در دانشگاه رنمين در پکن، مي‌گويد: «مي‌دانم که بايدن بهتر است». او افزود که بايدن ممکن است احساس فشار بيشتري براي اقدام قهرآميزتر نسبت به چين داشته باشد و اين خطر تقابل نظامي را افزايش مي‌دهد؛ چيزي که ترامپ مايل به انجام آن نبود. در چين، ترامپ به‌خاطر رويکرد بين‌‌المللي‌اش گزينه‌اي مطلوب تلقي مي‌شود هرچند باعث وخيم شدن رابطه با چين در دوره پاندمي کرونا شده است.

گزارشگران نيويورک‌تايمز بر اين باورند که حزب کمونيست بيشترين نفع را از هرج و مرج و شکاف در آمريکا طي دوره ترامپ برده است. اين امر باعث شده ارگان‌هاي تبليغاتي توانمندي نظام اقتدارگراي چين را در مهار ويروس کرونا برجسته‌تر سازند. «کوين راد»، نخست‌وزير سابق استراليا، مي‌گويد: «از نقطه‌نظر حزب کمونيست، ترامپ نمادي است از عملکرد بد دموکراسي.» معناي سخن او اين است که چيني‌ها مي‌توانند دموکراسي (لااقل دموکراسي مد‌‌نظر آمريکا ) را زيرسوال ببرند و ترامپ را نمونه‌اي از عملکرد بد دموکراسي بدانند. به گفته نخست‌وزير سابق استراليا، وقتي پاي حفظ متحدان آمريکا در آسيا و فراتر از آن به‌ميان مي‌آيد، رهبران چين، ترامپ را به‌مثابه «نيروي واقعا منفي» مي‌نگرند. ترامپ که در ديدار با «شي» - به گفته بولتون- نسبت به سرکوب مسلمانان چراغ‌‌سبز نشان داده بود، اکنون مي‌گويد چيني‌ها خواهان باختن او در انتخابات هستند و دليل اين هم فشار تجاري او بر چين است.