زنان اصولگرا رویای ریاستجمهوری ندارند؟
شرق/متن پيش رو در شرق منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست
زنان ايراني پشت درهاي بسته پاستور ماندهاند و سالهاي طولاني جنسيت يا عدم سياستورزي آنها، مانع از تأييد صلاحيت در شوراي نگهبان شده است. هرچند با توجه به نامزدهاي مردي که در دورههاي مختلف تأييد صلاحيت شدهاند، زناني که رجل سياسي باشند، کم نيستند.
در همين رابطه سخنگوي شوراي نگهبان در آخرين نشست خبري خود تأکيد داشته زنان هرگز به دليل زنبودن رد صلاحيت نشدهاند و ميتوانند نامزد انتخابات شوند، اما در آن نشست به نکته مهم ديگري هم اشاره کرده است که همان عدم تغيير تفسير فقهاي شوراي نگهبان از رجل سياسي است. همين توضيح تکميلي وضعيت زنان در انتخابات ۱۴۰۰ را مشخص ميکند و حال اگر نه به دليل زنبودن بلکه احتمالا با بهانه رجلنبودن رد صلاحيت خواهند شد.
يکي از مشکلات براي مطالبهگري در حوزه زنان، عدم همراهي زنان در مسند قدرت است. کدخدايي پيش از اين، مشکل زنان را فرهنگي و عدم حمايت آنها از يکديگر عنوان کرده بود که با انتقاداتي هم مواجه شد؛ اما مسئله مهمي که در ميان نقدها ناديده انگاشته شده، دقيقا نقش حمايت زنان از يکديگر است.
درحاليکه چند ماه مانده به انتخابات موضوع حضور نامزدهاي زن در رسانهها مطرح شده و سخنگوي شوراي نگهبان از حق قانوني زنان براي ثبتنام گفته است و بسياري از فعالان حوزه زنان از نامزدي زنان در ۱۴۰۰ حمايت کرده و خواستار اجرائيشدن آن شدهاند، خبري از نمايندگان زن مجلس يازدهم نيست. البته در اين مدتي که مجلس جديد شروع به کار کرده، نمايندگان زن نقشي کمرنگ در بهارستان ايفا کردهاند و گويي بودن در مقام نمايندگي مردم چندان هم برايشان اهميت نداشته است.
البته در رابطه با ممنوعکردن فعاليت در فضاي مجازي و استفاده از گوشيهاي اندرويد براي فرزانشان سخن گفتهاند، اما در رابطه با وظيفه خود در مسير حمايت از حقوق زنان سکوت اختيار کردهاند. به گفته فريده غيرت، زنان مجلس بايد براي داشتن رئيسجمهور زن مطالبهگري کنند. البته برخي از نمايندگان سابق مجلس در اين رابطه مواضع خود را مطرح کردهاند و در حقيقت زنان جريان اصلاحطلبي اين مطالبه را زنده نگه داشتهاند، اما زنان اصولگرا با اينکه به مدت سه سال تجربه وزارت را در کارنامه حزبي خود دارند، همچنان خارج از گود، بيتفاوت به حق زنان براي حضور در رقابتهاي انتخاباتي ۱۴۰۰ سکوت اختيار کردهاند.
شايد هم مانند سخن ناصر ايماني اصولگرا که معتقد است تا وقتي کانديداي مرد و کاربلد در جريان اصولگرايي است چرا بايد زنان را نامزد انتخابات رياستجمهوري کنند، زنان اصولگرا هم معتقدند در حد و اندازه رياستجمهوري نيستند يا مردان از آنها برتر هستند و نبايد وارد اين مباحث شوند.
از طرفي هم مرتضي طلايي اصولگرا درحاليکه به عنوان يک شهروند از بابت حضور مردم در انتخابات ابراز نگراني کرده، در واکنش به حضور نامزدهاي زن در انتخابات ۱۴۰۰ گفته است: اگر مشکل قانوني آن حل شود، اصولگرايان ميتوانند کانديداي زن هم معرفي کنند. اصولگرايان ظرفيتهاي خوبي در حوزه بانوان دارند که ميتوانند معرفي کنند، اما ابتدا بايد مسئله قانوني آن حل شود.
اينجاست که به ريشه فرهنگي و البته سياسي معضل نامزدي زنان برخورد ميکنيم. مردان اصولگرا، چه موافق و چه مخالف، حداقل به اظهارنظر پرداختهاند، اما زنان فعال در اين عرصه تقريبا واکنشي نشان ندادهاند بهجز الهام امينزاده.
او که در کارنامه خود تجربه حضور در معاونت امور حقوقي دولت روحاني را دارد، به عنوان يک چهره زن اصولگرا درباره نگاه جريانات سياسي اصولگرا و اصلاحطلب به کانديداتوري زنان در انتخابات رياستجمهوري ۱۴۰۰ گفته است: به نظر ميرسد مطرحشدن کانديداتوري زنان در انتخابات رياستجمهوري براي بيشترشدن رقابتهاي سياسي است. به انتخابات رياستجمهوري نگاه جنسيتي داريم؛ اما اگر دراينباره شايستهسالاري مدنظر قرار گيرد، بايد گفت يکي از مهمترين نيازهاي امروز کشور ما همين موضوع است.
در همين رابطه، طيبه سياوشي، نماينده سابق مجلس و اصلاحطلب، با بيان اينکه موانع فرهنگي براي حضور زنان در انتخابات را حاکميت بايد از بين ببرد، گفت: علاوه بر موانع فرهنگي که سخنگوي شوراي نگهبان اعلام کرده، موانع سياسي، اجتماعي و اقتصادي نيز براي حضور زنان در انتخابات وجود دارد. اين نماينده سابق مجلس اظهار کرد: امروز سخنگوي شوراي نگهبان اعلام کرده زنان ميتوانند کانديدا شوند، اما ايشان اشاره ميکنند که موانع فرهنگي وجود دارد. به نظر ميرسد اين موانع فرهنگي را حاکميت بايد از بين ببرد؛ يعني آموزشها، پستها و سمتها در جهت عدالت جنسيتي باشد. متأسفانه در کشور ما تعداد زنان ايراني واجد شرايط به دليل همين موانع موجود که صرفا هم موانع فرهنگي نبوده بلکه موانع سياسي، اجتماعي و اقتصادي نيز هست، بسيار کم است و افراد بسياري نتوانستهاند اين صفت را احراز کنند. وي ادامه داد: کساني که شرايط رجل سياسي را دارند، از مراحل اجازه همسر و مسائل اينچنيني عبور و اين مراحل را رد کردهاند؛ بنابراين اين اشخاص ميتوانند نقش مهم تصميمسازي و تصميمگيري را در کشور ايفا کنند.
پروانه سلحشوري، نماينده اصلاحطلب سابق مجلس نيز با تأکيد بر اين نکته بعيد ميداند شوراي نگهبان يک نامزد زن اصلاحطلب را تأييد صلاحيت کند. او توضيح داده است: البته اگر يک جريان سياسي همچون اصلاحطلبان بتوانند يک کانديداي زن داشته باشند، قطعا مؤثرتر و بهتر خواهد بود؛ بنابراين اينکه اصلاحطلبان به عنوان يک جريان اصيل سياسي بخواهند با يک کانديداي زن به انتخابات ورود کنند، گامي رو به جلو است. همچنين فکر ميکنم که اين اقدام براي اصلاحطلبان هم اقدام خوبي است. همانطور که به نظر ميرسد شوراي نگهبان تمايل به برگزاري انتخابات رقابتي ندارد؛ بنابراين اين اقدام براي اصلاحطلبان مفيد خواهد بود. درباره اصولگرايان ترافيک آقايان بسيار سنگين است و فعلا چون خيالشان از تأييد صلاحيت آسوده است، رقابت و تخريبهاي درونجرياني در حال رخدادن است؛ تا حدي که براي حذف يکديگر، پيشنهادهايي هم در مجلس مطرح کردهاند. درعينحال بدنه اجتماعي حامي و پايگاه رأي آنها احتمالا کمتر از رأيدادن به يک کانديداي زن استقبال ميکند.فريد غيرت، حقوقدان نيز در پاسخ به اين سؤال که «چه بسترهايي فراهم شود که پس از سالهاي متوالي عرصه رقابت انتخابات رياستجمهوري براي زنان هم هموار باشد؟» گفته است: تغيير تنها در ديدگاه ميسر ميشود. ما در هر تغييري در قوانين و نحوه اجرا با اين مشکلات روبهرو بوده و ديدهايم که جامعه آقايان و حتي بسياري از خانمها پذيراي تغيير و تفسير جديد نيستند و اين مسائل با فشار و زحمت زيادي به جامعه قبولانده شده است. در اين امر هم مسئله همين است. تا اينجا داوطلب زن کم بود يا نبوده است، ولي اميدواريم باشد و اصرار داشته باشند و اين تغيير را ايجاد کنند. اين تغيير طبيعي است و خواست برخي از آقايان است و اين قانون در انحصار آنها نيست.
وي همچنين گفته است: طبيعي است که تشويق به شرکت در انتخابات و قصد بالابردن آرا، يک برنامه انتخاباتي است و نميتوان از آن فارغ شد و به آن توجه نکرد، ولي براي محققکردن حضور زنان در کانديداتوري بايد تلاشهايي بيشتر و گستردهتر از اين انجام شود. زماني طولاني گذشته است و هنوز برخي حضور زنان را جدي تلقي نميکنند و چون يک شوخي طنز يا تلاشي براي گرمکردن بازار انتخابات است و مدت کوتاهي از آن بهره ميبرند. در نهايت بايد جديتر با اين مسئله برخورد کرد.
بههرحال باب گفتوگو در رابطه با نامزدي زنان در انتخابات۱۴۰۰ باز شده و شايد بعد از چهار دهه همانطور که سخنگوي شوراي نگهبان گفته، زنان بتوانند نامزد انتخابات شوند و در آينده نهچندان دور در صورت تأييد شوراي نگهبان و کسب آراي حداکثري رأيدهندگان، شاهد خانم رئيسجمهور هم باشيم؛ اما لازمه اين مهم حضور فعال زنان در عرصه سياستورزي و ايفاي نقشهاي مهم و کليدي در مناصب عاليرتبه است که بيش از آنکه به همراهي مردان براي قرارگرفتن در اين مناصب نياز باشد، به همراهي زنان و تلاش خود آنها مربوط است تا مردان توان ناديدهگرفتن زنان قدرتمند را نداشته باشند.