آیا بایدن فرصتی برای ایران خواهد بود؟
شرق/متن پيش رو در شرق منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست
نشست «انتخابات آمريکا و پيامدهاي آن در ايران» به صورت ترکيبي حضوري و آنلاين در دفتر حزب اتحاد ملت در تهران برگزار شد. در اين نشست، عماد خاتمي، عضو شوراي مرکزي حزب اتحاد ملت، غلامعلي خوشرو، سفير سابق ايران در سازمان ملل و محسن ميردامادي، معاون سياسي حزب اتحاد ملت، به بررسي انتخابات رياستجمهوري آمريکا و تبعات احتمالي آن بر انتخابات ايران پرداختند. عماد خاتمي در اين نشست به تشريح ساختار انتخابات آمريکا پرداخت و وضعيت رقابت را براساس ترکيب آراي ايالتي تبيين کرد. خاتمي در توضيحات خود اشاره کرد که به دليل سيستم خاص ايالات متحده و آراي الکترال، در تاريخ آمريکا چند بار برنده انتخابات رياستجمهوري، برنده آراي عمومي نبوده است. در هفت انتخابات اخير رياستجمهوري آمريکا، جمهوريخواهان سه بار برنده شدهاند، درحاليکه تنها يک بار اکثريت آراي مردمي را داشتهاند. عضو شوراي مرکزي حزب اتحاد ملت با بررسي نظرسنجيها وضعيت بايدن را در رقابت بهتر توصيف کرد و با اشاره به عوامل شکست هيلاري کلينتون در سال ۲۰۱۶ و بالابودن آراي مردد تا روز آخر که در نهايت به نفع ترامپ چرخيدند، تأکيد کرد همچنان شانس صحيحبودن ارزيابي نظرسنجيها از غلطدرآمدن آنها بيشتر است، چون نهادهاي برگزارکننده هم از لحاظ اعتباري و هم از لحاظ مالي براي دقت کار خود اهميت قائل هستند و بههميندليل دقت خود را افزايش ميدهند. خاتمي سپس درباره وضعيت رقابت کنگره گفت نتيجه اين انتخابات چندان براي ما ايرانيها اهميت ندارد و بيشتر رياستجمهوري مهم است، درعينحال از نگاه او دموکراتها شانس خيلي بالايي دارند که اکثريت مجلس سنا را از جمهوريخواهان بگيرند و در مجلس نمايندگان هم اکثريت خود را حفظ خواهند کرد. غلامعلي خوشرو در اين نشست درباره برجام گفت ايران مذاکره طولانيمدت در ۱۲ سال داشت و در نهايت به تفاهمي رسيد؛ اما يک انتخابات در آمريکا برگزار شد و دونالد ترامپ، با اين دليل اصلي که برجام حاصل کار باراک اوباما بود، به مخالفت با اين توافق پرداخت. «ما درگير فردي شديم که مسائل شخصي و داخلي برايش مهمتر بود». خوشرو تأکيد کرد که يکجانبهگرايي و اقدامات مربوط به شخص ترامپ از همهچيز بارزتر است. او حتي در صحنه داخلي هم چندينبار مقامات خود را تغيير ميدهد، چون سياستهاي استثنائي است و متعارف نيست. او سپس به خروج آمريکا در دوران ترامپ از برجام پرداخت و گفت تصور ترامپ اين بود که اين منجر ميشود ايرانيها با او مذاکره کنند. او از کتاب بولتون مثال آورد که در آن ترامپ «هر وقت تصميم حادي عليه ايران ميگيرد، از بولتون ميپرسد که حالا ايرانيها ميآيند پاي ميز مذاکره؟
يعني روش خيلي کسبوکاري و سادهلوحانه براي روابط با کشورها. هيچکس با چنين رويکردي وارد مذاکره نميشود». اين ديپلمات سابق ماندن ايران در برجام را «با صبر و حوصله و درعينحال با نارضايتي» توصيف کرد و گفت ايران کار چندجانبهاي را دنبال کرد اما آمريکا حتي در مقابل شوراي امنيت هم قرار گرفت. خوشرو در رابطه با احتمال تغيير رئيسجمهور آمريکا توضيح داد: «اگر شرايط در آمريکا عوض شود، طبيعتا اوضاع فرق ميکند و شرايطي که منجر به تصويب برجام شد، عليالاصول بايد برگردد. آقاي بايدن و تيمي که دارند با او کار ميکنند، همانهايي هستند که در برجام هم بودهاند. من فکر نميکنم لازم باشد مذاکرهاي براي اين کار انجام شود. کسي که يکجانبه از خيلي تعهدات بينالمللي خارج شده، بايد برگردد. البته طبيعتا طرفهايي که خسارت ديدهاند، حرفهاي خودشان را دارند». او با اشاره به مذاکرات طولاني برجام با چندين کشور و تصويب قطعنامههاي مربوط به آن در شوراي امنيت سازمان ملل ادامه داد: «ما نياز به همکاري بينالمللي داريم [ولي] اين کار انجام شده است. من فکر نميکنم در آينده نزديک دوباره قابل تصور باشد که روزها و هفتهها وزراي خارجه چين، آمريکا، روسيه، فرانسه، آلمان و انگليس دور هم جمع شوند و بخواهند روي اين پرونده کار کنند. اين پروندهاي استثنائي بود که در مذاکرات حرفهاي و طولاني به نتيجه رسيد». خوشرو درباره مذاکره با ترامپ افزود: «اول ميگفت اول آمريکا، بعد شد فقط آمريکا و بعد شد فقط ترامپ. با اين آدم مذاکرهکردن نتيجهاي ندارد و ميتواند خيلي خسارتبار باشد. الان هم که در وضعيت بحراني قرار دارد». اين ديپلمات در انتها تأکيد کرد مشکل ايران با آمريکا از ديروز و امروز شروع نشده است و به اين راحتي هم حلشدني نيست: «دموکراتها روي يک مسئله با ما به تفاهم رسيدهاند، وگرنه آمريکاييها ميخواهند خسارتهايي را که در منطقه ديدهاند با فشار بر ما جبران کنند. اميدوارم با برگشتن عقلانيت در آمريکا مسئله به يک حلوفصلي برسد». محسن ميردامادي گفت: «متأسفانه طوري رفتار شده که به نقطهاي رسيدهايم که زماني به دنبال استقلال از اثرگذاري کشورهاي خارجي بوديم، حالا به جايي رسيدهايم که انتخابات آمريکا ميتواند اينطور توجهها را به خود جلب کند و تأثيرگذار باشد. اين پديده خوبي نيست ولي بههرحال هست و اهميتش هم کم نيست».
ميردامادي ادامه داد: «برخي تصور ميکنند که اگر بايدن در اين انتخابات پيروز شود، همه مسائل ما با آمريکا يا خيلي از اين مسائل، مسائل اقتصادي، فشارها و تحريمها حل خواهد شد. من فکر نميکنم اينطور باشد و با بردن بايدن برگرديم به دوران اوباما... من برداشتم اين نيست که اگر بايدن هم بيايد، همه مسائل برطرف خواهد شد و ما دوران خوبي با بايدن خواهيم داشت. آنها هم با ما سر مسائل منطقهاي، موشکي و مسائل ديگر مشکل خواهند داشت». وي اشاره کرد رؤساي جمهور دموکرات با اروپاييها روابط و هماهنگي بهتري دارند و وقتي بايدن بيايد، آمريکاييها و اروپاييها بر سر مسائل اختلافي با ايران با يکديگر همصدا خواهند شد. فشارهاي مسئله هستهاي و برجام کم خواهد شد، ولي مسائل ديگري هستند که جايگزين شوند». او گفت با آمدن بايدن دوره کوتاهي گشايش خواهيم داشت.
معاون سياست حزب اتحاد ملت ضمن اشاره به اينکه ترامپ رئيسجمهوري استثنائي در تاريخ آمريکا و با همه درگير است، افزود: «سياست ما در منطقه طوري است که به کشورهاي مخالف خودمان فرصت داديم که بيشتر روي سياستهاي آمريکا تأثير بگذارند و اسرائيل و عربستان در تشديد اختلاف بين آمريکا و ايران نقش مهمي داشتند».
ميردامادي همچنين با اشاره به قدمت مشکلات بين ايران و آمريکا اشاره کرد و درباره حمايت آمريکا از رژيم گذشته در شرايط انقلاب گفت: «ولي بعد از آن ما فرصتهاي متعددي داشتيم که با حفظ کرامت و عزت خودمان، روابط را به مسيري ببريم که کمتر دچار مشکل شويم، براي مردم نتوانستيم از اين فرصت استفاده کنيم». او ماجراي مکفارلين در دوران رياستجمهوري رونالد ريگان، دوران همزماني رياستجمهوري سيدمحمد خاتمي در ايران و بيل کلينتون در آمريکا و نيز دوران برجام و پس از برجام در زمان اوباما را از اين فرصتهاي ازدسترفته دانست: «اگر اين روندي را که ما در گذشته داشتيم، ادامه دهيم، حتي اگر رئيسجمهوري در آمريکا بيايد که مجددا فرصتي به وجود بياورد، ما باز هم طبق تجربيات گذشته از آن فرصت استفاده نميکنيم و از آن عبور ميکنيم. بسياري مواقع فرصتي که از آن استفاده نميکنيم، به تهديد هم تبديل ميشود». او گفت اگر بتوانيم از فرصت گشايش اوليه دوران بايدن استفاده کنيم و مسائل را مديريت کنيم که تنش مسائل ديگر را هم کاهش دهد، ميتوانيم کاري کنيم اين اوضاع ادامه يابد. ميردامادي تأکيد کرد مقابله با نظام بينالملل، هرچند نظام مطلوبي نيست، تنها باعث ميشود مردم متضرر شوند. معاون سياسي حزب اتحاد ملت تأکيد کردند اصلاحطلبان همواره حامي تنشزدايي و رويکرد تعاملي با دنيا بودهاند.