سفر پومپئو به خاورمیانه؛ اقدام ضد ایران، اقدام ضد بایدن
ديپلماسي ايراني/متن پيش رو در ديپلماسي ايراني منتشر شده و انتشار آن در اخرين خبر به معناي تاييد تمام يا بخشي از آن نيست
فرانچسکو فونتماگي-آسيا تايمز/ مايک پومپئو، ديپلمات ارشد آمريکايي، از تور ديرهنگام خود در خاورميانه براي تقويت کارزار «اعمال فشار حداکثر فشاري» واشنگتن عليه تهران استفاده کرده است و ظاهرا اميدوار است که رئيس جمهوري منتخب جو بايدن نتواند به سادگي اين کارزار را برچيند. در حالي که دوره دونالد ترامپ به پايان خود نزديک مي شود، وزير خارجه ايالات متحده مهار جمهوري اسلامي را محور اصلي سفر خود قرار داده است. او حتي در مصاحبه با روزنامه اي از رد احتمال حمله نظامي به ايران خودداري کرد. رسانه هاي اسرائيلي هم خبر دادند که در پايان سفر پومپئو، بنيامين نتانياهو، نخست وزير اسرائيل، با محمد بن سلمان، وليعهد عربستان سعودي، گفت و گوي مخفيانه داشتند. هر دوي آنها دشمنان قسم خورده ايران به شمار مي روند.
در حالي که بايدن از بازگشت به ديپلماسي با جمهوري اسلامي خبر داده، پومپئو در سفر به اسرائيل و امارات و عربستان سعودي که همه از جنگ طلبان عليه ايران به شمار مي روند، تاکيد کرده که ايران مهم ترين تهديد منطقه است. يک مقام ارشد آمريکايي که در اين سفر همراه پومپئو بود، گفت: «اين دولت تا 20 ژانويه روي کار است و به پيشبرد سياست هاي خود ادامه خواهد داد. اميدوارم اين اهرمي فشاري که دولت (ترامپ) به سختي براي به دست آوردن آن تلاش کرده، براي هدف خوب وادار کردن ايران به رفتار کردن به مثابه يک کشور عادي استفاده شود.»
ترامپ که تا همين اواخر از پذيرش شکست خود در رقابت انتخاباتي ايالات متحده خودداري مي کرد، بيش از دو سال پيش و قبل از اجراي مجدد تحريم هاي فلج کننده عليه ايران از توافق هسته اي سال 2015 ميان ايران و قدرت هاي جهاني به طور يکجانبه خارج شد.
پومپئو در قدس اشغالي در بيانيه اي گفت که واشنگتن سياست «اعمال فشار حداکثري» خود با هدف منزوي کردن ايران را ادامه خواهد داد؛ او همچنين اين سياست را بسيار موثر توصيف کرد و هشدار داد که آمريکا مي تواند در «هفته ها و ماه ها»ي آتي تحريم هاي جديدي عليه ايران اعمال کند.
«حسن نيت»
پس از انتشار خبر نيويورک تايمز مبني بر اينکه ترامپ گزينه حمله به تاسيسات هسته اي ايران را روي ميز داشته، روزنامه «نشنال» در توقف پومپئو در ابوظبي درباره اين مساله سوال کرد. پومپئو اينطور پاسخ داد که رئيس جمهوري ايالات متحده همواره «حق انجام آنچه لازم است» براي اطمينان از امنيت آمريکايي ها را دارد.
منتقدان سياست خارجي ترامپ او را متهم کرده اند که تنش ها را به نقطه اي بدون بازگشت براي بايدن افزايش مي دهد تا مانع از شروع مجدد مذاکرات با تهران توسط دولت او شود. انتظار مي رود بايدن که در زمان موافقت تهران با برجام معاون رئيس جمهوري باراک اوباما بود، براي احياي اين توافق تلاش کند که اين يعني او در يک مسير برخورد بالقوه با عربستان سعودي، رقيب سرسخت ايران در منطقه، قرار مي گيرد.
رياض چندين سال است که رهبري ائتلافي نظامي در حمايت از مداخله در يمن عليه حوثي ها که به ايران نزديک هستند را بر عهده دارد؛ جنگي که سازمان ملل هشدار داده مي تواند اين کشور فقير را به آستانه قحطي برساند. پومپئو در واکنش به گزارش ها مبني بر احتمال اينکه دولت ترامپ در خروج از کاخ سفيد حوثي ها را به عنوان يک گروه تروريستي معرفي مي کند، اظهارنظر نکرد و گفت: «اميدواريم حوثي ها با مارتين گريفيت، نماينده سازمان ملل متحد، در راستاي يافتن يک راه حل سياسي براي جنگ در يمن با حسن نيت مذاکره کنند.»
بايدن در رويکردي کاملا متفاوت از ابراز وفاداري دولت ترامپ در ميانه نگراني ها درباره جنگ يمن و سابقه حقوق بشري عربستان، متعهد شده در مقابل سعودي ها اقدام کند. در همين حال، عربستان گفته انتظار ندارد در دولت جديد بايدن در روابط خود با آمريکا تغيير اساسي را شاهد باشد.
سفر پومپئو در مراحل اوليه آن در اروپا و ترکيه يک تور مرموز و بي جهت گيري خاص انگاشته مي شد و او ا پيش از چهارمين توقف در قدس اشغالي چيزي براي گفتن به رسانه ها نداشت؛ اما در اسرائيل، پومپئو از استراتژي حمايت بي وقفه ترامپ از اسرائيل و اعمال فشار حداکثري بر ايران سخن گفت. در توري که عمدتا آخرين سفر پومپئو در مقام ارشد وزارت خارجه دولت ترامپ انگاشته مي شود، پومپئو تابوها را شکست و از شهرک سازي هاي اسرائيلي در کرانه باختري هم ديدن کرد و اجماع بين المللي مبني بر غيرقانوني بودن اين ساخت و سازهاي اسرائيلي در سرزمين هاي اشغالي فلسطين را به چالش کشيد. پومپئو همچنين اولين وزير امور خارجه آمريکا شد که از بلندي هاي جولان اشغالي که ترامپ الحاق آن از سوريه به اسرائيل را به رسميت شناخته، ديدن کرد.
بن رادز، دستيار ارشد رئيس جمهوري پيشين باراک اوباما و از منتقدان پومپئو، گفت به نظر مي رسد وزير امور خارجه علاوه بر «پيچيده کردن رياست جمهوري بايدن» بر «منافع سياسي شخصي» متمرکز شده است. او به گمانه زني گسترده مبني بر تمايل پومپئو به نامزدي براي رياست جمهوري در انتخابات سال 2024 اشاره داشت.
نتانياهو ضمن استقبال گرم از پومپئو، با آينده نگري تماسي با بايدن گرفت و بعدتر از داشتن مکالمه اي «صميمي» با او سخن گفت.