پرونده ردصلاحیتشدگان
شرق/متن پيش رو در شرق منتشر شده و انتشار آن به معناي تاييد تمام يا بخشي از آن نيست
ردصلاحيتها در اين دوره از انتخابات رياستجمهوري بسيار کمسابقه است؛ زيرا از هر دو جناح سياسي نامزدهاي متعددي ردصلاحيت شدند؛ با اين تفاوت که از جبهه اصلاحات تمام نامزدهاي اصلي از رقابت بازماندند و از اصولگرايان نامزدهاي اصلي در ميدان باقي ماندند. در مجال پيشرو به بررسي سابقه مهمترين نامزدهاي ردصلاحيتشده پرداخته ميشود.
نامزدهاي ردصلاحيتشده اصلاحطلبان و نزديک به دولت اسحاق جهانگيري
اسحاق جهانگيري فردي است که در ميان نامزدهاي نهاد اجماعساز اصلاحطلبان توانست بعد از محمدجواد ظريف بيشترين رأي را از آن خود کند. او که از ابتداي کار دولت اول روحاني تا کنون قريب به هشت سال است در مسئوليت معاوناولي دولت ايفاي نقش ميکند، نيرويي کاملا اصلاحطلب با گرايش حزبي کارگزاران محسوب ميشود. جهانگيري مهمترين نيروي اصلاحطلب حاضر در دولت بود و هست که خاصه در دور اول دولت توانست فضاي حاکم بر دولت را دستکم از حالوهواي اصولگرايي دور کند. اسحاق جهانگيري در دور دوم دولت به واسطه مشکلاتي که برخي نيروهاي نزديک به روحاني (اعضاي ارشد حزب اعتدال و توسعه) برايش ايجاد کردند، به انزوا رفت و به صورت عملي اين اطرافيان رئيسجمهور بودند که گاهي در مقام معاوناول ايفاي نقش ميکردند. جهانگيري همواره ميگويد که در دولت حاضر شدم زيرا ميدانستم اگر از دولت خارج ميشدم شرايط بر مردم سختتر ميشد. او مدعي است پاي عهدي که با مردم بستم در دولت ماندم. اصلاحطلبان روي جهانگيري حساب ويژهاي باز کرده بودند؛ او هم يک اصلاحطلب کامل بود و هم خطر ردصلاحيتش کم به نظر ميرسد، زيرا جهانگيري سالها از استانداري تا وزارت و دو دوره نمايندگي مجلس و حالا هشت سال معاوناولي را تجربه کرده است و مصداق يک رجل سياسي بود. در هر صورت جهانگيري ردصلاحيت شد تا مهمترين چهره اصلاحطلبان از صحنه انتخابات کنار گذاشته شود.
مصطفي تاجزاده
سيدمصطفي تاجزاده بعد از ظريف و جهانگيري سومين رتبه از نظر رأي اعضا را به خود اختصاص داده بود. تاجزاده که روزگاري وقتي امام خميني را در پاريس ديد تحصيلات خود در آمريکا را رها کرد و به ايران بازگشت و بهعنوان نماينده ويژه گروه فلق در کميته ويژه استقبال از امام انتخاب شد، بعد از انقلاب يکي از اعضاي اصلي سازمان مجاهدين انقلاب اسلامي شد و به مديرکلي مطبوعات و نشريات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي منصوب شد. با آمدن سيدمحمد خاتمي به وزارت ارشاد او جاي خود را به محسن آرمين داد و در سالهاي
۶۳ تا ۶۷ بهعنوان معاون بينالملل خاتمي در وزارت ارشاد فعاليت کرد و پس از استعفاي خاتمي و با آمدن مصطفي ميرسليم به وزارت ارشاد، تاجزاده هم همراه خاتمي به کتابخانه ملي رفت. او در دولت خاتمي بهعنوان معاون سياسي وزارت کشور مشغول شد و بهعنوان رئيس ستاد انتخابات کشور اولين انتخابات شوراهاي اسلامي شهر و روستا را برگزار کرد. تاجزاده بعد از انتخابات سال سال 88 بهعنوان يکي از معترضان به نتيجه انتخابات بازداشت شد و چند سال در حبس به سر برد. تاجزاده همواره صراحت زيادي در بيان مواضعش داشته است و بر اساس تحليلهاي سياسي پيشبيني ميشد صلاحيتش از سوي شوراي نگهبان تأييد نشود.
مسعود پزشکيان
مسعود پزشکيان بهعنوان يک متخصص و جراح قلب که سابقه رياست بر دانشگاه علوم پزشکي تبريز را داشته است، در دولت دوم سيدمحمد خاتمي وزير بهداشت شد. او بعد از آن در چهار دوره هشتم، نهم، دهم و يازدهم مجلس شوراي اسلامي حضور داشته است و در مجلس دهم نايبرئيس مجلس بود. پزشکيان هيچوقت ارتباط بسيار نزديکي با مجموعه اصلاحطلبان نداشته اما به هر حال او يک شخصيت اصلاحطلب محسوب ميشود که اتفاقا پايگاه قومي خوبي در مناطق آذرينشين دارد. در انتخابات امسال اين احتمال داده ميشد که اگر به هر دليلي جهانگيري ردصلاحيت شد، پزشکيان نامزد اصلي اصلاحطلبان باشد که خود او هم نتوانست از سد شوراي نگهبان عبور کند.
محسن هاشميرفسنجاني
محسن هاشمي، فرزند ارشد اکبر هاشميرفسنجاني است که اکنون رياست شوراي شهر تهران را بر عهده دارد. هاشمي در اواخر دولت دوم پدرش يعني از خرداد سال 75 تا 19 مرداد 76 رئيس دفتر رياستجمهوري بود. او در دوران شهرداري قاليباف، مديرعامل متروي تهران بود که در آخر در سال 89 از سِمت خود استعفا داد و قاليباف هم اين استعفا را پذيرفت و او را به مشاوري شهردار تهران منصوب کرد. هاشمي در انتخابات شوراهاي شهر و روستاي سال 96 بهعنوان سرليست اصلاحطلبان نامزد انتخابات شد که توانست با بيشترين آرا وارد شوراي شهر تهران شود. او يکي از اعضاي حزب کارگزاران است و اين حزب بعد از ظريف او را بهعنوان نامزد خود به نهاد اجماعساز معرفي کرده بود. او هم از سوي شوراي نگهبان ردصلاحيت شد.
علي لاريجاني
علي لاريجاني در واقع يک نيروي اصولگراست، اما به دليل آنکه در اين دوره ميتوانست مورد حمايت اصلاحطلبان قرار بگيرد و بههيچوجه هيچ سرمايهاي در ميان نيروهاي اصولگرا نداشت، ذيل نيروهاي اصلاحطلب و نزديک به دولت آورده شد. لاريجاني در تاريخ 40ساله نظام يکي از معدود افرادي است که بيشترين مسئوليتها را در اختيار داشته است؛ از مسئوليتهاي انتخاباتي تا انتصابي. او از سال60 تا 61 رئيس واحد مرکزي خبر بود و از ۱۳۶۱ به عضويت سپاه درآمد، از سال 61 تا 62 معاون امور مجلس وزير کار و امور اجتماعي و در سال 62 نيز براي مدتي معاون حقوقي و امور مجلس وزير پست، تلگراف و تلفن بود و از سال 65 تا 68 معاونت حقوقي و امور مجلس وزارت سپاه پاسداران را بر عهده داشت. لاريجاني از سال 68 تا 71 بهعنوان جانشين رئيس ستاد مشترک سپاه پاسداران فعاليت ميکرد. در دولت هاشميرفسنجاني، وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي بود و براي مدت بيش از يک دهه، در فاصله سالهاي 72 تا 83 رياست سازمان صداوسيما را بر عهده داشت. لاريجاني از سال 84 تا 86 بهعنوان دبير شوراي عالي امنيت ملي فعاليت کرد و در دورههاي هشتم، نهم و دهم مجلس نيز بهعنوان نماينده و رئيس مجلس ايفاي نقش کرد. او در انتخابات مجلس يازدهم ثبتنام نکرد. او بهتازگي از سوي مقام معظم رهبري بهعنوان نماينده ويژه در امور چين منصوب شد، اما شوراي نگهبان او را در انتخابات رياستجمهوري ردصلاحيت کرد.
علي مطهري
علي مطهري، فرزند آيتالله شهيد مرتضي مطهري است که سابقه نمايندگي در مجالس هشتم، نهم و دهم را در کارنامه دارد. مطهري گرچه نيروي اصلاحطلبان محسوب نميشود، اما به دليل آنکه مواضع سياسياش خاصه در حوزه آزادي بيان و انديشه نزديک به اصلاحطلبان است، نزديک به جبهه اصلاحات فرض ميشود. البته خود مطهري باور دارد انديشههاي فرهنگياش نزديک به اصولگرايان است. راست هم ميگويد زيرا او همواره يکي از مهمترين منتقدان کمبودن حجاب خانمهاست تا جايي يک بار قصد استيضاح وزير کشور براي ساپورتپوشيدن خانمها در اماکن عمومي را داشت. مطهري به موازات چنين تفکراتي از مسدودشدن فضاي سياسي انتقادهاي تندي ميکند و يکي از معدود کساني است که همواره در نطقهايش به حصر ميرحسين موسوي، مهدي کروبي و زهرا رهنورد انتقاد داشته است. مطهري در انتخابات مجلس يازدهم ردصلاحيت شد و در انتخابات رياستجمهوري کنوني هم به همين شکل.
محمود صادقي
محمود صادقي که همگان او را با نمايندگي مجلس دهم و مواضع صريحش ميشناسند، فرزند محمدحسين صادقي (از شاگردان امام) است. پدرش در دوره اول مجلس نماينده مردم دورود و ازنا بود که در نهايت در انفجار دفتر حزب جمهوري اسلامي در تيرماه سال 60 به شهادت رسيد. صادقي حقوق خوانده است و در دانشگاه تدريس ميکند و در مجلس يازدهم نماينده مردم تهران بود. مواضع او درباره موضوعات سياسي، قوه قضائيه و... بهسرعت از او چهرهاي شناختهشده ساخت. صادقي مانند مطهري در انتخابات مجلس يازدهم ردصلاحيت شد و متعاقبش در انتخابات رياستجمهوري هم صلاحيتش تأييد نشد.
عباس آخوندي
عباس آخوندي بهعنوان يک چهره اقتصادي اصلاحطلب شناخته ميشود که در زمره معدود نيروهايي است که يک روش اقتصادي روشن براي اداره کشور ارائه ميکند. او باور دارد بايد دولت با يک نظريه مشخص اداره شود و اگر چنين نشود، کشور دچار مشکلاتي اينچنيني ميشود. او استاديار دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران است و پيشتر در فاصله سالهاي 72 تا 76 در کابينه دوم دولت هاشميرفسنجاني و از سال 92 تا 97 در دولتهاي يازدهم و دوازدهم وزير راه و شهرسازي بود. در روز سهشنبه ۱۴مهر 94، جلسه استيضاح آخوندي در مجلس برگزار شد و نهايتا استيضاح او با ۷۲ رأي موافق، ۱۷۵ رأي مخالف و ۵ رأي ممتنع از مجموع ۲۵۲ رأي مأخوذه، رأي نياورد و آخوندي در سمت خود ابقا شد. در يکم اسفند 95 هم بعد از رويکارآمدن مجلس دهم آخوندي مجددا استيضاح و به مجلس فراخوانده شد اما بار ديگر استيضاح او رأي نياورد و در ۲۲ اسفند 96 نيز جلسه استيضاحش برگزار شد که باز هم رأي نياورد. آخوندي سرانجام در تاريخ ۲۸ مهر 97 با انتشار نامه استعفاي قبلي خود بهطور رسمي از وزارت راه و شهرسازي استعفا داد و روحاني هم استعفاي او را پذيرفت. او در انتخابات رياستجمهوري امسال ثبتنام کرد که ردصلاحيت شد.
محمد شريعتمداري
محمد شريعتمداري اکنون وزير تعاون، کار و رفاه اجتماعي است. او پيشتر نيز در دولت دوازدهم وزير صنعت، معدن و تجارت بود. شريعتمداري در دولت اول و دوم سيدمحمد خاتمي وزير بازرگاني بوده است. جالب است که شريعتمداري در حالي وزير دولت اصلاحات بوده است که در انتخابات رياستجمهوري سال 76 از حاميان محمد محمديريشهري به شمار ميآمد. او در سال 96 رياست ستاد انتخاباتي حسن روحاني را بر عهده داشت. روز سهشنبه ششم شهريور ۱۳۹۷ طرح استيضاح شريعتمداري تحويل هيئترئيسه مجلس شد. به گفته حسينعلي حاجيدليگاني، نماينده مجلس، اين طرح استيضاح با بيش از ۷۰ امضا در ۱۵ محور تدوين شده بود که از محورهاي آن ضعف مديريت، عدم کنترل و مديريت بازار و همچنين افزايش بيرويه قيمتها بوده است. او در شامگاه شنبه ۲۸ مهر 97 بهطور ناگهاني پس از ۴۲۶ روز فعاليت از سمت وزارت صنعت، معدن و تجارت استعفا داد؛ ولي فرداي روز استعفا بهعنوان وزير پيشنهادي وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعي از طرف رئيسجمهور براي گرفتن رأي اعتماد به مجلس معرفي شد. شريعتمداري بهعنوان يکي از مهمترين نيروهاي دولت روحاني هم در انتخابات 1400 ردصلاحيت شد.
زهرا شجاعي
زهرا شجاعي در دولت سيدمحمد خاتمي، رياست مرکز امور مشارکت زنان را بر عهده داشت. او در دانشگاه تهران و دانشگاه الزهرا تدريس کرده و مدتي مشاور وزير کشور بوده است. شجاعي به همراه معصومه ابتکار نخستين زنان عضو هيئت دولت ايران پس از انقلاب ۱۳۵۷ هستند. او اکنون دبيرکل مجمع زنان اصلاحطلب است و در انتخابات رياستجمهوري امسال ثبتنام کرد و ميگفت حضورش تشريفاتي نيست؛ اما صلاحيت او هم مانند ديگر زناني همچون اعظم طالقاني که نامزد رياستجمهوري ميشدند، به دليل عدم تعريف روشن از رجل سياسي، تأييد نشد.
محمدجواد حقشناس
محمدجواد حقشناس سابقه فرمانداري مغان، معاونت سياسي استانداري تهران، معاونت سازمان ثبت احوال کشور و رياست ستاد آزادگان استان تهران را در کارنامه شغلي خود دارد. حقشناس در دولت محمد خاتمي مشاور وزير و مدير کل سياسي وزارت کشور و معاون حقوقي، پارلماني و امور استانهاي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي بود و در دوره اصلاحات عضو و دبير کمسيون ماده ۱۰ احزاب و مدتي مشاور رئيس سازمان مديريت و برنامهريزي کشور بوده است. حقشناس به همراه مهدي کروبي از مؤسسان حزب اعتماد ملي بهشمار ميرود و پس از تأسيس حزب اعتماد ملي، عضو شوراي مرکزي، دفتر سياسي، کميته بينالملل و اتاق فکر اين حزب بود و مدتي بعد از سوي مهدي کروبي صاحبامتياز روزنامه بهعنوان مديرمسئول روزنامه اعتماد ملي انتخاب شد. حقشناس اکنون عضو شوراي شهر تهران و رئيس کميسيون فرهنگي و اجتماعي شوراست. او در انتخابات امسال صلاحيتش تأييد نشد.
مصطفي کواکبيان
مصطفي کواکبيان علوم سياسي خوانده و نماينده مجلس در دورههاي هشتم و دهم بوده است. او دبيرکل حزب مردمسالاري و مديرمسئول روزنامه مردمسالاري است. او پيشتر در سال ۱۳۶۳ از سوي دفتر مرکزي حزب جمهوري اسلامي به کشورهاي ايتاليا، لهستان، سوريه و ليبي اعزام شد. کواکبيان در سال 92 و 96 در انتخابات رياستجمهوري نامزد شد اما از سوي شوراي نگهبان ردصلاحيت شد؛ اتفاقي که در اين دوره هم براي او رخ داد.
محسن رهامي
محسن رهامي نماينده دوره اول و دوم مجلس شوراي اسلامي بوده است. او پس از دوره نمايندگياش از سالهاي 67 تا 70 بهعنوان معاون حقوقي و امور مجلس وزارت علوم، تحقيقات و فناوري فعاليت ميکرد. او نايبدبير انجمن اسلامي مدرسين دانشگاهها و عضو شوراي عالي سياستگذاري اصلاحطلبان است. رهامي در انتخابات سال 96 نامزد رياستجمهوري شد که مانند امسال صلاحيتش تأييد نشد.
رسول منتجبنيا
رسول منتجبنيا، عضو سابق شوراي مرکزي مجمع روحانيون مبارز است. او نماينده سه دوره اول مجلس شوراي اسلامي، رئيس کميسيون دفاع مجلس سوم، نماينده امام و رئيس سازمان عقيدتي سياسي شهرباني کل کشور، مشاور رئيسجمهور در دولت خاتمي، قائممقام ستاد قرارگاه خاتم و ستاد کل پدافند، عضو حزب جمهوري اسلامي و نماينده رهبر انقلاب در انجمن اسلامي معلمان بوده است. او در پي اختلافاتي از حزب اعتماد ملي جدا شد و حزب جمهوريت را تشکيل داد و اکنون دبيرکل اين حزب است. منتجبنيا در انتخابات 1400 ثبتنام کرد که رد صلاحيت شد.
مهمترين نامزدهاي رد صلاحيت شده اصولگرايان محمود احمدينژاد
محمود احمدينژاد بيترديد يکي از پرحاشيهترين نيروهاي سياسي از سال 92 و تاکنون است. او که روزگاري در سال 84 از سوي تمام اصولگرايان حمايت ميشد و دولت اولش، دولت خدمتگزار ناميده شد، با آغاز دولت دومش بيش از آنکه با اصلاحطلبان دچار اختلاف باشد، با همجناحيهاي خود دچار چالش شد زيرا احمدينژادِ انقلابي مورد حمايت اصولگرايان آشکارا در مقابل نظرات رهبري ايستاد. احمدينژاد چالشهاي بسياري در دوران رياستجمهوري با همه نيروها داشت تا اينکه با هر کيفيت دوره رياستجمهورياش به پايان رسيد. احمدينژاد بعد از پايان کارش در دولت سعي کرد خود را به عنوان نيروي اپوزيسيون نظام نشان دهد تا حدي که همراه با بقايي و مشايي تحصن کردند و به مقامات نظام هجمه ميآوردند، مشايي حکم قضائي آتش ميزد و همه را به انواع اتهامات متهم ميکردند. احمدينژاد در سال 96 هم در انتخابات رياستجمهوري ثبتنام کرد که رد صلاحيت شد. او در اين دوره هم ثبتنام کرد اما باز هم صلاحيتش تأييد نشد. او پس از ثبتنام در انتخابات گفت اگر صلاحيتم تأييد نشود، در انتخابات شرکت نميکنم، رأي نميدهم حتي به همکاران سابقم در دولت.
عزتالله ضرغامي
عزتالله ضرغامي را همه با عنوان رئيس اسبق صداوسيما ميشناسند؛ فردي که در دوره مسئوليتش به شدت از سوي اصلاحطلبان متهم به يکجانبهگرايي ميشد. خاصه در زمان حوادث بعد از انتخابات 88 اين موضوع مطرح بود که صداوسيماي تحت مديريت ضرغامي عملا به تريبون يک جناح سياسي خاص تبديل شده است. ضرغامي از چند سال پيش سعي کرد که به نيروهاي سياسي مختلف نزديک شود و با برگزاري صبحانه سياسي-فرهنگي با بسياري از چهرهها از جناحهاي مختلف ديدار کرد. ضرغامي ادعا ميکند که ميخواهد فردي فراجناحي باشد اما او هيچگاه فراتر از جبهه اصولگرايي در ميان مردم تعريف نشده است. او از سوي اتحاديه اروپا و وزارت خزانهداري ايالات متحده آمريکا تحريم شده است. ضرغامي در دولت يازدهم و دوازدهم به شدت با روحاني چالش داشت.
سعيد محمد
سعيد محمد در حالي که آخرين سِمتش فرماندهي قرارگاه خاتمالانبياي سپاه بود، اعلام کرد که ميخواهد در انتخابات رياستجمهوري نامزد شود. او در انتخابات رياستجمهوري ثبتنام کرد و بسياري او را پديده انتخابات ميدانستند و بسياري هم نسبت به ورود نظاميها به انتخابات انتقادهاي مهمي مطرح ميکردند. محمد بعد از آنکه معاون سياسي سپاه از تخلف او سخن گفت، درگير حواشي شد البته در نهايت گفته شد که تخلف او همين ورود به عرصه سياسي در عين مسئوليت در سپاه بوده است و تخلف ديگري متوجه او نيست. محمد در آخر رد صلاحيت شد.
حسن سبحاني
حسن سبحاني داراي دکتراي علوم اقتصادي و نماينده دورههاي پنجم، ششم و هفتم مجلس بوده است. سبحاني نماينده مجلس در دورههاي پنجم، ششم و هفتم از طرف مردم دامغان بود. سبحاني بيش از ۸۶۰ پيشنهاد روي طرحها و لوايح مختلف و حدود ۳۳۰ نظر در مخالفت با طرحها و لوايح داشته است. علاوه بر اين حدود ۱۳۰ تذکر به رئيسجمهور و وزيران، بيش از ۲۱۰ تذکر آييننامهاي و حدود ۸۰ اخطار قانون اساسي در آمار عملکرد وي در اين سه دوره به چشم ميخورد. در مجموع او نزديک سه هزار صفحه مذاکره علني در مجلس دارد. او با وجود کنارهگيري از ثبتنام براي انتخابات مجلس نهم در انتخابات مجلس دهم از حوزه تهران ثبتنام کرده و بهطور مستقل در انتخابات حضور يافت اما از راهيابي به مجلس بازماند. سبحاني در سالهاي 92 و 96 در انتخابات رياستجمهوري ثبتنام کرد که مانند سال 1400 رد صلاحيت شد.