جوان نوشت: امریکا در تدارک تجزیه عراق؛ حملات تروریستی داعش طرح بایدن را احیا کرد
جوان/ يادداشت پيش رو در جوان منتشر شده و انتشار آن در اخرين خبر الزاما به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست «من ميخواهم شفاف بگويم. بحران عراق صرفا يا حتي به طور اساسي يک بحران نظامي نيست. نيروهاي امريکايي طي يک دهه گذشته جانفشاني فوق العادهاي انجام دادهاند تا عراقيها فرصت داشتن آينده خودشان را داشته باشند. متأسفانه رهبران عراقي قادر به غلبه بر اين چالش ها نبودهاند و اغلب، سوء تفاهم و اختلافات قومي در تلاطم بوده است. بنابر اين، هرگونه اقدامي که ما براي فراهم کردن کمک به نيروهاي امنيتي عراق انجام دهيم، بايد با تلاشهاي جدي و صادقانه عراقيها براي کنار گذاشتن اختلافات قومي و تقويت ثبات و حسابرسي منافع مشروع همه جوامع عراقي همراه شود. . . عراقيها براي اينکه کشور را با يکديگر حفظ نمايند، بايد تمايل خودشان را براي تصميم گيريهاي سخت و مصالحه از جانب مردم عراق آماده کنند. در چنين تلاشي است که آنها از حمايت ايالات متحده، دوستان و هم پيمانانش برخوردار خواهند بود. » اين جملات جمعه شب اوباما در ميان خبرنگاران و شرط و شروطي است که رئيسجمهور امريکا براي حمايت امنيتي از دولت عراق پيش کشيده است. چه تصميم دشواري است که رهبران عراق بايد از جانب مردم شان بگيرند تا از حمايت امنيتي دولت امريکا برخوردار باشند؟ رويدادهاي اخير عراق ميتواند براي منطقه خاورميانه، تاريخي و خطرناک باشد و مرزهاي شکل گرفته بر اساس قرارداد 1916 سايکس- پيکو را تغيير دهد، در حالي که داعش سه روز قبل يک تپه مرزي عراق و سوريه را به صورت نمادين با بولدوزر از بين برد تا مرگ اين قرارداد را اعلام کند، در شمال عراق کردها با تسلط بر بعضي مناطق مهم و نفت خيز که در طول چند سال اخير بر سر آنها با دولت مرکزي چالش داشتند، از فرصت به دست آمده استفاده ميکنند تا برنده بزرگ اين بحران باشند؛ مسئلهاي که با مخالفت جدي همسايههاي منطقه مواجه خواهد شد. شش روز پس از سقوط شهر موصل مرکز استان نينوا با زمينهسازيهاي قبلي و به دست يک گروه تندرو تروريستي موسوم به «دولت اسلامي عراق و شام» (داعش)، تحولات ميداني اين کشور هر لحظه شتاب پرسرعت ميگيرد. در حالي که منابع رسانهاي از بسيج تودههاي انبوه مردم در پي حکم جهاد آيت الله سيستاني خبر ميدهند، نيروهاي دولتي حملات خود عليه شبه نظاميان داعش را تشديد کردهاند. تلويزيون العراقيه از کشته شدن 200 فرد مسلح از عناصر گروه تروريستي در يکي از باغهاي منطقه بيجي در جنوب شهر تکريت واقع در استان صلاح الدين عراق خبر دادند، احمد عبد الله الجبوري استاندار صلاح الدين شنبه آزادسازي منطقه المعتصم و باز شدن جاده بغداد را اعلام کرد. الجبوري در اين باره گفت که نيروهاي امنيتي به فرماندهي سرگرد «فاضل الجبوري» و مساعدت عشاير البو فراج و الجبور و اهالي شهرک توانستند منطقه المعتصم در استان صلاح الدين را آزاد کنند. خبرگزاري السومريه نيوز عراق گزارش داد نيروهاي امنيتي موفق شدهاند با کمک عشاير، شهر «الضلوعيه» در شمال بغداد را از عناصر گروه تروريستي پس بگيرند. اين خبرگزاري ضمن اعلام اين خبر از قول يک منبع امنيتي افزود نيروهاي مورد نظر راهي شهر «بيجي» شدند تا گروههاي مسلح را از آن منطقه بيرون برانند. اما در بحبوحه اين ناآراميها، نيروهاي کرد کنترل شهر کرکوک و يک ميدان بزرگ نفتي را در خارج از منطقه خودمختار کردستان به کنترل خود در آوردند. پس از يک دهه اختلاف دولت مرکزي با کردها بر سر شهر نفتخيز کرکوک، منابع رسانهاي گزارش دادند در پي حمله گروهداعش به شمال عراق فقط چند ساعت طول کشيد تا بر اين شهر مسلط شوند و نيروهاي کرد به ارتش عراق دستور دادهاند از منطقه خارج شوند. کرکوک واقع در 290 کيلومتري شمال بغداد است و ساکنان آن متشکل از کردها، سنيها و شيعيان ميشود. يک نماينده مجلس عراق اين اقدام کردها را محکوم کرد و آن را توطئهاي با همکاري بعضي دولتهاي خارجي عنوان کرد که ميتواند به ايجاد مشکلاتي منجر شود. طرح تجزيه عراق! در پي اين تحولات بعضي رسانههاي امريکايي از طرح تجزيه عراق سخن گفته و آن را بهترين راه براي پايان دادن به بحران اين کشور عنوان کردند. نشريه نيشن با يادآوري اظهارات جو بايدن معاون رئيسجمهور امريکا که در سال 2007 ايراد کرده بود، مينويسد: «بحران فعلي نشان ميدهد، پيشنهاد بايدن بهترين گزينه براي عراق است.» بايدن در اين سخنراني مدعي شده بود تنها راه حل پايدار براي ايجاد امنيت تقسيم عراق به سه منطقه کرد، سني و شيعه است. اين نشريه در ادامه به نقل از خليل زلماي سفير سابق امريکا در عراق بين سالهاي 2005 تا 2007 ميآورد: «اگر در اينجا يک توافق سياسي وجود ندارد، اگر داعش بر مناطق سني نشين مسلط شده و اگر مالکي بر نخست وزيري خود اصرار دارد، پس شما ميتوانيد يک سنايوري احتمالي را مشاهده کنيد که در حال رخ دادن است، کردها قبلاً مناطقي را به کنترل خود در آوردهاند، داعش به دنبال ايجاد خلافت اسلامي در منطقه است و گزارش شده بعضي از نيروهاي بعثي صدام حسين نيز به آن ملحق شدهاند. » اين نشريه گزارش داده است مالکي که روز پنجشنبه با بايدن گفتوگو کرده است، با اين طرح مخالفت کرده است. سايت پولتيکو نيز نوشت:«اين هفته به قضاوت بايدن در مورد عراق، جنبهاي متفاوت بخشيد و حوادث اخير عراق درخواست توجه دوباره به پيش بيني يک دهه پيش او را مطرح کرد. . . به عبارت ديگر، هر چند ممکن است بايدن به خاطر برخي درخواست هايش در زمينه سياست خارجي ضربه خورده باشد، ولي قضاوت او در مورد ظرفيت ماندن عراق به عنوان يک کشور، اکنون عاقبت انديشانه به نظر ميرسد.» همين ديدگاه طي يکي دو روز گذشته در برخي رسانههاي امريکايي ديگر نيز تکرار شده است. نامو عبد الله در تحليلي براي الجزيره امريکا با عنوان «براي نجات عراريال، آن را تقسيم کنيد» همين ديدگاه را با زبان و ادبياتي متفاوت تکرار ميکند. با اين حال جرج کيوس، تحليلگر موسسه بروکينگز به واشنگتن پست گفته، بعيد است که کردها به دنبال استقلال رسمي از عراق باشند، چراکه اين اقدام ميتواند با مخالف قوي ترکيه و ايران مواجه خواهد شد. از طرف ديگر باراک اوباما رئيسجمهوري امريکا روز جمعه در واشنگتن گسيل نيروهاي زميني به عراق را منتفي دانست. اوباما پيشروي جهادگرايان سني داعش را يک «بيدارباش» خواند و تأکيد کرد که عراق به پشتيباني بيشتري نيازمند است. وي همزمان از مسئولان سياسي در عراق خواست که بر اختلافات مذهبي و قومي ميان خود غلبه کنند و با رهبران سياسي وارد مذاکره شود که تحليلگران منظور اوباما از وارد مذاکره شدن با رهبران سياسي را دادن امتياز به کردها عنوان کردند. اوباما در عين حال گفت: در نهايت بر عهده عراقيها است که مشکلات خود را حل کنند. وي افزود: امريکا به سادگي خود را درگير اقدام نظامي در عراق نميکند مگر اينکه دولت عراق کاهش تنشهاي فرقهاي را تضمين کند. جنگ عربستان عليه ايران در خاک عراق فارين پاليسي گزارش داد، اين حمله به مثابه ضربهاي به دولت نوري المالکي و روياي چندين ساله پادشاهي عربستان سعودي است چراکه اين کشور مالکي را متحد ايران ميداند و به همين خاطر از اعزام سفير به بغداد تاکنون خودداري کرده و ساير کشورهاي عضو شوراي همکاري خليج فارس را تشويق به اتخاذ اقدام مشابه ميکند. در ادامه اين تحليل آمده است پس از ناکامي عربستان در ساقط کردن بشار اسد در سوريه، بحران عراق فرصتي جديد براي رياض فراهم آورده است تا ضربه استراتژيکي به ايران وارد کند.