«آن مادران، این دختران»؛ جدیدترین کتاب خانم نویسنده پرطرفدار

روزنامه سازندگي/ «آن مادران، اين دختران» آخرين رمان بلقيس سليماني، نويسنده پرکار و پرطرفدار کرماني است. او که پيش از اين، کتاب هايي مثل «مارون»، «سگ سالي»، «روز خرگوش»، «به هادس خوش آمديد» و «من از گوراني ها مي ترسم» را در کارنامه خود دارد، در اين زمان بيشتر به مسائل اجتماعي پرداخته و فضاهاي سياسي و تاريخي را که عمدتا در رمان هاي پيشين اش وجود داشت در اين کتاب وارد نکرده است. مشخصه اصلي اين رمان همانند باقي آثار او پرداختن به مشکلات زنان و موانع آنها در مسير رسيدن به کمال است. مشکلاتي که بيشتر شامل مضاميني چون رنج و ستم و زندگي پر اندوه زن، بارداري، زايمان، مادري و مسائل خاص زنان و انتقاد به فرهنگ مردسالار است. «ثريا» شخصيت اصلي اين رمان است، زني که شوهر خود را از دست داده و خواننده در طول رمان با رنج هايي که براي ادامه زندگي اش مي کشد مواجه مي شود. سختي هايي که اکثر کاراکترهاي اصلي رمان هاي بلقيس سليماني متحمل مي شوند و اگر خواننده کتاب هاي قبلي او را خوانده باشد زياد متعجب نخواهد شد. چرا که او همواره دغدغه هاي زنان را داشته و اين امر براي او شايد اولين اصل در خلق قصه هايش باشد. در تمام طول رمان «آن مادران، اين دختران» ما شاهد امضاهاي مکرر نويسنده هستيم. موتيف هايي که هم در اين رمان و هم آثار پيشين او بارها بيان شده اند و به او کمک کرده اند تا به تاملات و دغدغه هايش عينيت ببخشد و در عين حال خواننده به راحتي به اهميت آن نزد نويسنده و افکار و انديشه هاي او پي ببرد. تصاوير روستايي، توصيف دقيق مسائل مربوط به زن ها، انتخاب هاي چالش برانگيز، رنج، فقر اقتصادي و فرهنگي و پيامدهاي منفي آن بر زندگي و سرنوشت شخصيت ها، مسائل مربوط به فلسفه، ميل به تحصيل و پيشرفت در شخصيت هاي اصلي زن و رها کردن زندگي روستايي و مهاجرت به تهران از درونمايه ها و صحنه هايي است که بيشتر در حوزه مفاهيم باورشناختي و انديشه اي قرار مي گيرند، نه فقط در اين رمان که در بيشتر کارهاي او تکرار مي شوند که گاه نويسنده به عمد براي تاکيد بر انديشه هايش به آن مي پردازد و گاه بدون هيچ تمهيدي به رمان وارد مي شوند و ريشه در زيست نويسنده و لمس برخي از اين موضوعات توسط او دارد. مضاميني که به سبب تکرار مداوم، تداعي گر معنايي خاص نزد مخاطب مي شود و درونمايه داستان را تقويت و جذابيت اش را دو چندان مي کند. ويژگي ديگر اين رمان تقابل ميان نسل هاست که مانند اکثر رمان هاي زن محور حول رابطه مادر و دختر مي چرخد. رابطه اي که رضايتبخش نيست و دختر، رابطه گرم و موثري با مادرش ندارد. ثريا به عنوان زني که از زندگي روستايي خود عبور مي کند، انقلاب و جنگ را پشت سر مي گذارد و در عين حال همسرش را در اتفاقي عجيب از دست مي دهد، ولي باز براي حفظ اصول و استقلالش تلاش مي کند؛ در مقابل، دخترش آنا، کاملا در نقطه مقابل او قرار مي گيرد و به هيچ يک از اصول مادرش پايبند نيست. آنا همه کارهاي ريا را مسخره مي کند و با لحني طنزآلود درباره احساساتش صحبت مي کند و به رغم علاقه اي که به ثريا دارد هر وقت فرصتي دست دهد از رفتارهاي سنتي اش انتقاد مي کند. اين تقابل هاي نسلي اکثرا در حد طرح مفاهيم زندگي روزمره است ولي گاه نويسنده گام را فراتر مي نهد. مفاهيم ارزشي، تفاوت فکري و اختلاف عقيدتي ميان اين دو نسل را بازگو مي کند و اين تقابل به رابطه ثريا با آنا محدود نمي شود و نويسنده اين ضديت را در مادر ثريا با او و آنا هم نشان مي دهد. رابطه اي سرد و بي روح و تحقيرهاي مدام مادر ثريا به خاطر ازدواجش با يک غريبه که در طول زمان فقط نقش يک انتقادگر به خود مي گيرد و هيچ گاه از تصميمات او مثل نگه داشتن جنين اش حمايت نمي کند. ما در اين رمان به هيچ عنوان شاهد ارتباط کلامي موثر و عميق ميان شخصيت ها نيستيم و فقط از طريق روي است که از افکار و احساسات ثريا آگاه مي شويم. مشخصه ديگري که در آثار بلقيس سليماني به شدت برجسته است، اقليم گرايي است. هر نويسنده سواي انگيزه هاي دروني، تحت تاثير محرک هاي بيروني است که ذهن و تخيل او را درگير مي کند. فضاي اجتماعي، سياسي و جغرافيايي که او در آن زندگي مي کند همگي به خاستگاه اقليمي او مربوط است و اين امر همواره سايه اش بر روح داستان او گسترده است. بلقيس سليماني هم از اين قضيه مستثنا نيست. او که خود دوران کودکي و نوجواني اش را در روستا سپري کرده، در داستان هايش توجه خاصي به آداب و رسوم بومي و منطقه اي دارد و در بسياري از تصويرسازي هايش از روستا و از مدل واقعي محل زندگي خود استفاده کرده است. آداب و رسومي که او به تصوير مي کشد نه از نوع ستايش سنت هاست که در ادبيات سليماني جغرافياي مشترک و ساختگي تمام داستان هايش يعني «گوران» چندان ستود ني نيست و در تقابل با پيشرفت و تعالي شخصيت هاست. جايي که شخصيت هاي اکثر رمان هاي بلقيس سليماني آن را ترک مي کنند تا به هدف شان که استقلال و کمال است دست يابندت و گاه دوباره به سمت آن باز مي گردند. از اين نظر مي توان گفت که هدف بلقيس سليماني در استفاده از ويژگي هاي اقليمي در قصه هايش، نه فقط بيان آداب و رسوم که خلق جغرافيايي با ويژگي هاي خاص است که نمادي از جامعه سنتي و ضد مدرنيته است که از رسوم کهنه و تاريخ گذشته خود دست نمي کشد و هر اتفاقي هم که بيفتد بر درستي آن پافشاري مي کند. در رمان «آن مادران، اين دختران»، ثريا هم اهل همين گوران است. روستايي که به تازگي شهر شده و او خيلي سال قبل براي تحصيل آن را ترک کرده است. با مردماني سنتي که هر که غير از خود را «غربتي» مي خوانند. ثريا براي عبور از اين دست سنت ها از گوران به تهران مي آيد ولي باز از آن رهايي ندارد. منطقه اي که انسان هايش راه را بر تغيير بسته اند و هر چقدر هم زمان پيش برود، از موضع هاي متعصبانه و نادرست خود کوتاه نمي آيند. اين رکود فرهنگ يو اخلاقي در گوران بارها توسط نويسنده مطرح مي شو د. براي مثال زماني که ثريا به گوران باز مي گردد، همان شکلي است که قبلا بوده با همان آدم ها و با همان ويژگي ها. حتي بعد از گذشت سال ها و گذر از جواني نگاه گوراني ها به ثريا به عنوان زن مستقل و تحصيل کرده تغيير نکرده است. اين رمان همانطور که جمال ميرصادقي در توصيف رمان هاي اقليمي مي گويد، رماني است که به کيفيت و مختصات جغرافيايي خودساخته خود يعني گوران وفادار است. در اين رمان نويسنده مانند ساير آثار پيشين خود توجه بسياري به توصيفات و خصوصيات بومي و ناحيه اي دارد و پيوسته از صحبت کردن و تکيه کلام ها و اصطلاحات گوراني حرف مي زند و آداب و رسوم شان را در نحوه پذيرايي، عزاداري و عروسي براي خواننده يادآور مي شود. آخرين رمان بلقيس سليماني که با رويکرد واقع گرايانه و نگاهي انتقادي به مسائل و روابط اجتماعي مرتبط با جامعه زنان نوشته شده است، اين بار هم بر جغرافيا و نوع رابطه ميان انسان ها و گذشته دردناک استوار است. نوعي از ادبيات که بلقيس سليماني همواره به آن وفادار است و مخاطبانش هم آن را دوست دارند. ندا کاکاوند همراهان عزيز، آخرين خبر را بر روي بسترهاي زير دنبال کنيد: آخرين خبر در سروش http://sapp.ir/akharinkhabar آخرين خبر در ايتا https://eitaa.com/joinchat/88211456C878f9966e5 آخرين خبر در آي گپ https://igap.net/akharinkhabar آخرين خبر در ويسپي http://wispi.me/channel/akharinkhabar آخرين خبر در بله https://bale.ai/invite/#/join/MTIwZmMyZT آخرين خبر در گپ https://gap.im/akharinkhabar