تازههای نشر/ پاسخهای کوتاه استیون هاوکینگ به سؤالات بزرگ!
مهر/ کتاب «پاسخهاي کوتاه به پرسشهاي بزرگ» نوشته استيون هاوکينگ بهتازگي با ترجمه مزدا موحد توسط نشر نو منتشر و راهي بازار نشر شده است. نسخه اصلي اين کتاب در سال ۲۰۱۸ توسط انتشارات بَنتام در نيويورک چاپ شده است. در نسخه فارسي اين کتاب، توضيح مختصري پيش از متن اصلي درج شده که درباره نظريات جنجالي و مواضع خاصِ استيون هاوکينگ است: «نظرات نويسنده در خصوص مواردي که با باور عمومي ناهمخوان است مورد تائيد ما نيست و صرفا به منظور رعايت امانت در ترجمه بوده است. پيشنهاد ما اين است که علاقهمندان و دانشپژوهان اين اثر را همچون هر اثر ديگري، با بينشي تحليلي و انتقادي بنگرند.» به گفته ناشر انگليسي اين اثر، کتاب پيش رو برگرفته از آرشيو شخصي هاوکينگ و مربوط به زماني است که اين آرشيو هنگام مرگ او در حال تهيه بود. به اين ترتيب «پاسخهاي کوتاه به پرسشهاي بزرگ» با همکاري همکاران دانشگاهي، خانواده و مديران ماترک هاوکينگ تکميل شده است. دانشمندان، فنپيشگان، شخصيتهاي برجسته تجارت، رهبران سياسي و عامه اغلب از او درباره نظراتش درباره پرسشهاي بزرگِ روز ميپرسيدند. هاوکينگ آرشيو خصوصي عظيمي از پاسخهايش نگه داشته بود که در قالب سخنراني، مصاحبه و مقاله تدوين شده بودند. مترجم کتاب نيز در توضيحي که ابتداي آن آورده است، ميگويد: ... در دسته ديگر نظريات که هاوکينگ به آن باور دارد، «زمان» همراه با مهبانگ زاده شده و هيچچيز «پيش از مهبانگ» ممکن نبوده است. در نظر داشته باشيد که هيچيک از نظريات علمي موجود در تکنيگي کارآيند نيستند. ابزار علمي نيز هنوز توان بررسي مهبانگ را ندارد. در نبود شواهد تجربي، بحث کاملا نظري دنبال ميشود. هاوکينگ در کتابي که در دست گرفتهايد نظريه خود را توصيف ميکند، اما خواننده تيزبين بايد همواره به ياد داشته باشد که هنوز توافق جامعي بين همه دانشمندان وجود ندارد و شايد هرگز هم به وجود نيايد. نظريه هاوکينگ به گفته مترجم اين کتاب، مثل هر نظريه علمي ديگر، ممکن است با کشف شواهد جديد تغيير کند يا حتي ابطال شود. همچنين اين نظريه لزوما نافي آموزههاي ديني نيست. پرسشهايي درباره چيستي و آغاز و سرانجام وجود دارد که براي پاسخ دادن به آنها، بايد به ديگر حوزههاي معارف بشري، از جمله دين نيز مراجعه کرد. اين کتاب ۱۰ فصل و عنوان اصلي دارد که بهترتيب عبارتاند از: «آيا خدائي هست؟»، «چگونه همهچيز شروع شد؟»، «آيا در کيهان حيات هوشمند ديگري هم هست؟»، «آيا ميتوانيم آينده را پيشبيني کنيم؟»، «داخل يک سياهچاله چيست؟»، «آيا سفر در زمان ممکن است؟»، «آيا زندگي ما در زمين ادامه خواهد يافت؟»، «آيا بايد براي سکونت به فضا برويم؟»، «آيا هوش مصنوعي بر ما چيره خواهد شد؟» و «چگونه ميتوانيم آينده را شکل دهيم؟». پيش از اين فصول يا پاسخهاي هاوکينگ هم دو مقدمه يکي به قلم ادي ردمين و ديگري نوشته پروفسور کيپ اس. تورن درج شده است. در قسمتي از اين کتاب ميخوانيم: مدتزمان تکامل در دوره انتقال بروني، مدتزمان جمعآوري اطلاعات است. اين قبلا صدها يا حتي هزارها سال بود. اما اين مدت در حال حاضر به پنجاه سال يا کمتر کاهش يافته است. از سوي ديگر، مغزهايي که با آنها اين اطلاعات را پردازش ميکنيم با زمانبندي دارويني تکامل يافتهاند؛ صدها هزار سال. اين دارد مشکلزا ميشود. در قرن هجدهم ميگفتند مردي هست که تمامي کتابهايي را که نوشته شده است خوانده. اما امروز اگر روزي يک کتاب بخوانيد دهها هزار سال طول ميکشد تا کتابهاي يک کتابخانه ملي را بخوانيد. در همان حال کلي کتاب ديگر هم منتشر شده است. معنايش اين است که هيچ فردي نميتواند بر چيزي وراي گوشهاي خاص از دانش بشر اشراف يابد. افراد بايد در حوزههاي محدودتر و باز هم محدودتر متخصص شوند. اين احتمالا در آينده محدوديتي بزرگ خواهد شد. بيترديد نميتوانيم مدتي طولاني را با اين رشد تصاعدي اطلاعات در سيصد سال اخير، ادامه دهيم. محدوديت و خطري بزرگتر که نسلهاي آتي با آن مواجه خواهند شد اين است که ما هنوز همان غرايزي را داريم که در دوران غارنشيني داشيم؛ بهخصوص غرايز تهاجمي. تهاجم، بهشکلِ تحت سلطه قرار دادن يا کشتن مردان ديگر و بردن زنان و غذايشان، بيترديد تاکنون از جهت تنازع بقا مفيده بوده است. اما حالا ممکن است کل بشريت و مقدار زيادي از حياتِ ديگرِ اين سياره را نابود کند. جنگ هستهاي هنوز هم محتملترين خطر است ولي خطرهاي ديگري هم وجود دارد؛ مثلا رهاسازي يک ويروس تراريخته. يا اينکه اثر گلخانهاي ناپايدار شود. ديگر فرصت نداريم منتظر اين باشيم که تکامل دارويني ما را باهوشتر و نيکسرشتتر بکند. اما داريم وارد مرحلهاي ميشويم که شايد بتوان تکاملِ خودطراحيشده ناميد؛ يعني که بتوانيم دياناي خود را تغيير دهيم و بهبود ببخشيم. در حال حاضر، نقشه دياناي را تهيه کردهايم؛ يعني «کتاب حيات» را خواندهايم، پس ميتوانيم آن را تصحيح کنيم. در آغاز، اين تصحيحها مختص به ايرادهاي ژنتيک خواهد بود؛ مثل فيبروز سيستيک و ديستروفي ماهيچهاي؛ مشکلاتي که با ژني واحد کنترل ميشوند و به همين دليل شناسايي و تصحيح آنها نسبتا ساده است. مشخصات ديگر، مثل هوش، احتمالا با تعداد زيادي از ژنها کنترل ميشوند و پيدا کردن آنها و سر درآوردن از تعامل آنها سختتر خواهد بود. با اين همه، من اطمينان دارم که در همين قرن افرادي روش تغيير هوش و غرايزي مثل تهاجم را پيدا خواهند کرد. اين کتاب با ۱۹۲ صفحه، شمارگان هزار و ۱۰۰ نسخه و قيمت ۲۲ هزار تومان منتشر شده است.