۹۹ سالگی نویسنده عجیب و غریب «چارلی و کارخانه شکلات سازی»
مجله ادبي آوانگارد/ ۱۳سپتامبر امسال نودونهمين سالگرد تولد Roald Dahl نويسنده فقيد ادبيات کودک ولزيست. احتمالا براي ما معروفترين و بيادماندنيترين کارش «چارلي و کارخانه شکلاتسازي» بود که در ۲ نسخه ساخته شد. آخرين نسخه آن حدود دو سال پيش توسط «تيم برتون» و با بازي «جاني دپ» اکران جهاني موفقي را پشت سر گذراند و در تلوزيون دولتي ايران هم پخش شد. اما خيلي از کساني که نشستند و اين فيلم را ديدند نميدانستند که نويسنده آن چه کسيست. اين داستان براي اولين بار حدود نيم قرن پيش منتشر شد و يک دنباله از آن نيز در سال ۱۹۷۳ با عنوان «چارلي و آسانسور شيشهاي» منتشر شد. فيلمي که تيمبرتون با عنوان «چارلي و کارخانه شکلات سازي» و با بازي هنرپيشه محبوبش جاني دپ ساخت در واقع تلفيقي از اين دو اثر ولد دال بود. اثر اول دال در زمان انتشارش حاشيههاي زياد مبني بر رويکرد نژادپرستانه وي در انتخاب کودکان راهيافته به کارخانه ويليوانکا را، ايجاد کرد. هرچند که دال هرگز اين اتهامات را نپذيرفت. ولد دال (Roald Dahl) در سال ۱۹۱۶ لانداف گلامورگان کشور ولز به دنيا آمد. وي که والدينش نروژيالاصل بودند، در ۴ سالگي، خواهر بزرگ و پدرش را از دست داد و مادرش مسئوليت بزرگ کردن او را به عهده گرفت. رولد دال داستاننويس و فيلمنامهنويس اهل بريتانيا است و در دهه ۱۹۴۰ به اوج شهرت رسيد. رولد از مادرش به عنوان تکيهگاهي واقعي که همواره در هر وضعيتي پشتيبان فرزندانش بود، ياد ميکند. وي عاشق داستان و کتاب بود. ترولها و ديگر موجودات اسطورهاي نروژي در قصههايي که مادرش براي او و خواهرانش ميگفت، تجربيات ناخوشايند دوران تحصيل، زندگي در افريقا براي کار در شرکت نفتي شل و پيوستن به نيروي هوايي سلطنتي در جنگ جهاني دوم همگي مواد خام داستانهايش بودند. رولد دال در جنگ جهاني دوم به نيروي هوايي انگلستان در نايروبي پيوست و مدتي در يونان و سوريه خلبان جنگي بود. در سال ۱۹۴۲ به واشينگتن رفت و نويسندگي را شروع کرد. اولين داستانهايش را بر اساس تجربههايش در جنگ در نشريات آمريکايي به چاپ رساند. اما خيلي زود به نوشتن براي کودکان گرايش يافت. آثار او اثر زيادي بر نويسندگان انگليسيزبان پس از خود گذاشت. او در سال ۱۹۸۳ برنده جايزه ويت برد شد. مجله تايمز نيز رولد دال را «يکي از پرخوانندهترين و تأثيرگذارترين نويسندگان نسل ما» ناميده است. مهمترين آثار او چارلي و کارخانه شکلاتسازي، جيمز و هلوي غول پيکر، ماتيلدا و داستانهاي چشمنداشتني است. بيشتر آثار او به فيلم درآمده است. او افزون بر داستان، ۳ مجموعه شعر به نام هاي شعرهاي دل به همزن، حيوانات پليد و شعرهاي دست اول نيز براي کودکان سروده است. فيلم ها و انيميشن هاي ساخته شده از داستانهاي او با استقبال کودکان در سراسر دنيا روبه رو شده است. شخصيتهاي کودک داستانهاي رولد دال با شرارتهاي آدم بزرگهايي که از کودکان نفرت دارند و با آنها بدرفتاري ميکنند، در کشمکشاند و دست کم يک آدم بزرگ خوب با آدم بد داستان مبارزه ميکند. داستانهاي او بيشتر داراي طنزسياه (طنزتلخ) و ماجراهاي ترسناک و خشونتي آزار دهندهاند. بيشتر آثار رولد دال را کوئنتين بليک تصويرگري کرده است. دال همچنين چهار زندگينامه خود نوشت دارد: پسر قصه هاي دوران کودکي، پرواز، سفر تک نفره و سال من. رولد دال که به عنوان يکي از نويسندگان پرفروش دنيا به حساب ميآيد، نوامبر سال ۱۹۹۰ در سن ۷۴ سالگي درگذشت. به افتخار وي گالري کودکان رولد دال در موزه اشرافي باکينگ شاير نزديک ايلسبري افتتاح شده است. همچنين در سال ۲۰۰۲، يکي از ميدانها کارديف به نام او نامگذاري شد و فراخواني براي ساخت مجسمهاش براي نصب در شهر داده شد. در سال ۲۰۰۸ نيز، خيريه بوک تراست به کمک مايکل روزن جايزه ساليانه رولد دال را براي نويسندگان داستانهاي خندهدار کودکان برگزار کرد. ۱۳ سپتامبر، روز تولد رول دال به نام او نامگذاري شده و هر سال به پاس خدماتش در زمينه ادبيات کودکان در اين روز جشن گرفته ميشود. برخي از آثار رولد دال در زمينه داستان براي کودکان: گرملينها، ۱۹۴۳ جيمز و هلوي غول پيکر (۱۹۶۱) چارلي و کارخانه شکلات سازي (۱۹۶۴) انگشت جادويي (۱۹۶۶) آقاي فاکس شگفتانگيز (۱۹۷۰) چارلي و آسانسور شيشهاي بزرگ (۱۹۷۳) دني، قهرمان جهان (۱۹۷۵) داستان شگفت انگيز هنري شوگر و شش داستان ديگر (۱۹۷۷) کروکوديل عظيم (۱۹۷۸) سرزنشها (۱۹۸۰) داروي معجزه گر (۱۹۸۱) جادوگران (۱۹۸۳) من و زرافه و پلي (۱۹۸۵) ماتيلدا (۱۹۸۸) اسيو تروت (۱۹۸۹) مينپينها (۱۹۹۱) کشيش نيبلزويک (۱۹۹۱) شعر کودکان ترانههاي آشوبگر (۱۹۸۲) حيوانات کثيف (۱۹۸۳) شورباي ترانهها (۱۹۸۹) داستانهاي بزرگسالان: رمانها: گاهي هرگز: قصهاي براي سوپرمن (۱۹۴۸) عمو اسوالد من (۱۹۷۹) مجموعه داستانهاي کوتاه: ده داستان آگهيها و پرواز (۱۹۴۹) کسي مثل تو (۱۹۵۳) ببوس ببوس (۱۹۶۰) بيست و نه بوسه از طرف رولد دال (۱۹۶۹) داستانهاي چشمنداشتني (۱۹۷۹) داستانهاي چشمنداشتني ديگر (۱۹۸۰) بهترين داستانهاي رولد دال (۱۹۷۸) داستانهاي ارواح (۱۹۸۳) ميني بوس رولد دال (۱۹۸۶) آه، راز شيرين زندگي ام (۱۹۸۹) مجموعه داستانهاي کوتاه رولد دال (۱۹۹۱) غيرداستاني: گنج ميلدنهال پسر، داستانهايي از کودکي تنها رفتن سرخک، بيماري خطرناک خاطرات در جيپسي هاوس راهنماي ايمني راه آهن سال من نمايشنامهها: عسلها (۱۹۵۵) ويلي وانکا (۲۰۰۷) فيلمنامهها: ۳۶ ساعت (۱۹۶۵) فقط دو بار زندگي ميکني (۱۹۶۷) چيتي چيتي بنگ بنگ (۱۹۶۸) شبکاو (۱۹۷۱)