«هنر خودشناسی» از زبان شوپنهاور

خبرگزاري کتاب ايران/ کتاب «هنر خودشناسي» چهارمين مجلد هنرهاي معروف شوپنهاور است در باب هنر شناخت خويشتن يا معرفت نفس. اين کتاب در ميان آثار شوپنهاور جايگاه ويژه‌اي دارد و هم از ديدگاه موضوع و درونمايه و سبک نگارش، دفتري يگانه و منحصر به فرد است، هم به خاطر ماجراهاي شگفتي که در پس‌زمينه تدوين آن قرار دارد. تدوين اين اثر به اهتمام شوپنهاورشناسان آن هم سال‌ها پس از مرگ فيلسوف خود ماجرايي است. به کوتاه سخن آنکه فيلسوف آلماني قصد داشت کتابي خاص و خودماني درباره خودش بنويسد و در آن هم به سبک زندگي خودش بپردازد هم به سير تحولش در اشاره به تجربه‌هاي شخصي خود از مراوده با آدميان، با جامعه زمانه خود و با آثار بزرگاني که پيش‌تر از وي در باب معرفت نفس آثاري نگاسته بودند و از هوراس و سنکا و جوردانو بروتو گرفته تا لاروشفوکو بالتاسار گراسيان، گوته و ديگران. شوپنهاور در اين اثر، ضمن اشاره دقيق به تجربه‌هاي شخصي خود در زمينه‌هاي گوناگون، کتاب را با ضمير اول شخص مفرد مي‌نويسد و مي‌کوشد در روند شکل‌گيري آن، به گونه‌اي خودشناسي ويژه برسد. فيلسوف شهير آلماني با رک‌گويي هميشگي و به دور از پرده‌پوشي بيشتر جاها از تجربه‌هاي خود و تحليلش از وقايع و افکار مي‌نويسد و هرجا درمي‌يابد همان معنا در آثار ديگران پيشتر به باريک‌بيني و ايجاز بيان شده، دقيقا خود آن نقل قول را به زبان اصلي مي‌آورد. گزين‌گويه‌ها و گفتاوردهاي اين کتاب از زبان‌هاي لاتين، يوناني، فرانسوي، ايتاليايي، اسپانيايي، انگليسي و ... بيشتر به زبان اصلي آمده و بعدها شوپنهاورشناسان و مصححان برخي از آن‌ها را ترجمه کرده‌اند و داخل گيومه آورده‌اند. برخي اصطلاحات لاتيني هم ترجمه نشده که عبدالهي آن‌ها را هم به فارسي برگردانده و در موارد لزوم عين اصطلاح را نيز در پانوشت آورده يا توضيح داده است. خود شوپنهاور نيز مي‌دانسته که هنر خودشناسي به احتمال بسيار، پس از مرگش منتشر خواهد شد يا حتي مي‌خواسته چنين شود و از اين رو در تدوين آن شتاب به خرج نداده و در طول زندگي مدام سطرها و برگ‌هايي بر آن مي‌افزوده اما پيوسته و در تمام مراحل تدوين آن را به جز از چند دوست بسيار صميمي و آن هم فقط با ذکر نيت خود از نگارش آن نه خواندنش از ديد ديگران پنهان مي‌داشته است. از اين رو کتاب در ميان شوپنهاورشناسان به کتاب پنهان يا دفتر رازآلود معروف است. فرانکو وولپي شوپنهاورشناس و گردآورنده مجموعه کتاب‌هاي «هنر رفتار با زنان»، «هنر خوشبختي»، «هنز رنجاندن» و ... در مقدمه‌اش بر کتاب نيز تاکيد مي‌کند: «شناخت شوپنهاور از افلاطون تا کانت، انس و الفتش با منابع کلاسيک عهد باستان، مشخصا با مولفان «مراقبت از خويش» نظير سنکا، اپيکتت و مارک اورل، پژوهش‌هاي هر روزه‌اش در امور اخلاقي و اخلاقيت دوران نو از مونتني گرفته تا بالتازار گراسيان، وي را به اين موضوع نزديک و مانوس کرد. به خوبي آشکار است که وي خود را به اين محدود نمي‌کند که به خودشناسي همچون موضوعي انتزاعي، نگرشي نظري بيندازد، بلکه اين را به مثابه اصل حکمت عملي زندگي جدي مي‌گيرد و در عمل به آن مي‌پردازد.» درواقع شوپنهاور به مرور زمان، در همانندي با خودنگري‌هاي مارک اورول، که عبارت يوناني‌اش مي‌شود «تا اس هيتون» تاملات، مکاشفات و پاره‌فکرهاي «معطوف به خود» را تحت عنوان «ائيس هيتون» يا «خودشناسي» جمع‌آوري کرد و اين نام را برايش برگزيد. بعدها از ميان همين‌ها، يک «کتابچه نهان رازآميز» شخصي سامان داد که پس از مرگ وي گم شد که اينجا و در اين کتاب با ساختاري احتمالا مشابه بازسازي شده است. خلاصه آنکه در اين کتابچه مي‌توان اصول بنيادين فلسفه زندگي شوپنهاور را بازشناخت، اصولي چون خودبسندگي، خودنگري، خويشتن‌دوستي، تنهايي، اشرافيت هوش، مردم‌گريزي سليم، امساک و خودداري در مراوده با جنس مخالف و ساير معاني ديگر. بنياد تمام اين اصول همانا باور خدشه‌ناپذير و ماناي وي به اين نکته است که جهان ما گونه‌اي جهان بدبينانه است و در انواع ترديدها و ناامني‌هاي فراروي زندگي، هميشه بهتر و اولاتر آن است که برون‌شدگي از شوم‌ترين وقايع و امور بيابيم تا اينکه دل به فريب سراب خوش‌ جلوه جهاني خوشبينانه بدهيم. کتاب «هنر خودشناسي» با ترجمه علي عبداللهي در ۹۶ صفحه و شمارگان ۱۲۰۰ نسخه و به قيمت ۱۷۸۰۰ تومان از سوي نشر مرکز منتشر شده است. ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد