تقویم 1397 برای اهل قلم چطور ورق خورد؟
خبرگزاري کتاب ايران/ بررسي مهمترين اخبار 12 ماه حوزه نشر کتاب در سال 1397 در يک نگاه کوتاه نشان ميدهد اهالي قلم از فعالان حوزه سياستگذاري تا بدنه نشر سال پرخبر و جنجالي را پشت سر گذاشتند. با وجود همه مسائل و يا مصائبي که سال گذشته کل کشور را درگير کرده بود، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي و همچنين معاونت امور فرهنگي موفق شدند با برنامهريزي سال را به پايان برسانند. چشم «مازياريها» به گذر فرهنگ و هنر روشن شد نورزو1397 به نيمه نرسيده بود که با حضور سيدعباس صالحي؛ وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي نخستين گذرفرهنگ و هنر در شهر بادگيرها، يزد افتتاح شد. احياي شهرسازيِ «فرهنگمدار» خارج شدن از فضاي بسته فرهنگي و هنري و رفتن به سمت اجتماعي شدن از اهداف اصلي طراحي و ايجاد گذرگاههاي فرهنگي است. کتابفروشي، تئاتر خياباني، نمايشگاه هنرهاي تجسمي و برنامههايي نظير نقد کتاب ازجمله برنامههايي پيشبيني شده براي اين گذرگاههاست. نخستين گذرفرهنگ و هنر کشور در يزد در خيابان مازاريها، منطقه 2 شهراري يزد ايجاد شده است. توسعه اين گذرگاهها در سراسر کشور از رويکردهاي محوري وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي است. پرداخت تسهيلات به اهل قلم بعد از تعطيلات نورز سال 1397، نيکنام حسينيپور,؛ مديرعامل موسسه خانه کتاب، در نشست خبري عيدانه کتاب از پرداخت تسهيلات ۱۰ تا ۱۵ ميليون توماني به اهل قلم خبر داد. اين تسهيلات از بين حدود ۴۰۰ نفر از اهال قلم که اواخر سال 1396 براي دريافت واک ثبت نام کرده بودند به 250 نفر تعلق گرفت. ارديبهشت کتاب97؛ گام سيويکم سيويکمين دوره نمايشگاه بينالمللي کتاب تهران سال 1397 بعد از جنجالهاي فراوان بالاخره به ميزباني مصلي برگزار شد. اخبار بزرگترين رويداد فرهنگي کشور در دوره سي وششم مثل هر سال داغ و پرمخاطب بود. سيويکمين دوره نمايشگاه کتاب تهران در حالي دوباره از شهر آفتاب به مصلي بازگشت که بخش عمده وعده مسئولان براي افزايش فضاي مسقف تحقق پيدا کرد؛ بنابراين در مصلي 70 درصد ناشران در فضاي مسقف و فقط 30 درصد زير چادرها جانمايي شدند. براساس محاسبه گردش مالي پُزهاي بانک شهر بهعنوان بانک عامل نمايشگاه، رقم فروش آخرين روز به 92 ميليارد و 100 ميليون تومان رسيد. 60 درصد گردش مالي از طريق پُزهاي بانک عامل انجام شد. با اين حساب و محاسبه همه اين تراکنشها، ميزان فروش نمايشگاه کتاب 130 ميليارد تومان تخمين زده شد. در اين دوره همچنين 39 ميليارد و 500 ميليون تومان بن خريد کتاب تخصيص پيدا کرد. هفتادمين نمايشگاه بينالمللي کتاب فرانکفورت و برپايي پنجمين غرفه ملي هفتادمين دوره نمايشگاه بينالمللي کتاب فرانکفورت، ۱۸ مهرماه برابر با ۱۰ اکتبر با حضور بيش از 7000 ناشر برگزار شد. در غرفه جمهوري اسلامي ايران نيز کتابهاي ۱۷۸ ناشر شامل ۱۰۷ ناشر عضو تشکلهاي نشر و همچنين ۴۶ ناشر از سوي سه آژانس ادبي و همچنين ۲۳ ناشر که بهطور مستقيم در اين دوره حضور داشتند به نمايش گذاشته شده بود. غرفه جمهوري اسلامي ايران در اين دوره از نمايشگاه بينالمللي کتاب فرانکفورت، ۲۲ متر کوچکتر و ۲۲ تا ۲۳ درصد در هزينه ساخت غرفه صرفهجويي شده بود. امضاي بيش از 200 پيشنويس قرارداد مبادله رايت در فرانکفورت از نتايج حضور ايران در بزرگترين رويداد کتاب محور دنيا بود. خداحافظي سيدآبادي از دفتر مطالعات و برنامهريزي فرهنگي 8 مهرماه، با حکم محسن جوادي؛ معاون فرهنگي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي ابراهيم حيدري؛ بهعنوان مديرکل جديد دفتر مطالعات و برنامهريزي فرهنگي منصوب شد. مهمترين برنامههاي اين دفتر برگزاري چهار رويداد ترويجي در حوزه کتاب و کتابخواني شامل، انتخاب و معرفي پايتخت کتاب ايران، جام باشگاههاي کتابخواني، تقدير از مروجان کتابخواني و جشنواره روستاها و عشاير دوستدار کتاب است. هفته کتاب 26 ساله شد/«حال خوش خواندن» موسسه خانه کتاب، مجري برگزاري هفته کتاب جمهوري اسلامي ايران است. يکي از مهمترين رويکردهاي موسسه در اين دوره، جذب مشارکت نهادها و سازمانهاي مختلف براي طراحي و ارائه برنامههاي مختلف به اين مناسبت فرهنگي و ملي است. مستندسازي تجربيات با محوريت گفتوگو با دبيران دورههاي پيشين هفته کتاب و رونمايي از «برگنامه ۲۵ دوره هفته کتاب»، اعلام خبر افتتاح 12 شعبه استاني خبرگزاري کتاب ايران، آغاز برگزاري برنامههاي «عصر کتاب» در استانهاي مختلف، مشارکت 40 سازمان و 22 استان در برنامههاي هفته کتاب ازجمله مهمترين اهدافي است که موسسه درجريان مديريت اين رويداد به آنها دست پيدا کرد. تقارن «پاييزه کتاب» با هفته کتاب نيز موجب شد تا اين رويداد ملي، رنگ و بوي ديگري پيدا کند. «آب انبارخان»؛ گذر فرهنگ و هنر کاشان دومين گذر فرهنگ و هنر کشور سال گذشته در چهارمين پايتخت کتاب ايران، کاشان با حضور وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي افتتاح شد. اين گذر در محله قديمي کاشان با نام «آب انبارخان» با اعتبار 31 ميليارد ريال ايجاد شده است. مسجد آقا بزرگ، کوچه آشتيکنان، گذرهاي آب انبارخان و درباغ، باباولي و گذر پانخل تا ميدان کمالالملک ازجمله در مسيرهاي گذر فرهنگ و هنر کاشان است. گذرهاي فرهنگ و هنر با مشارکت و همکاري اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامي و شهرداري ايجاد ميشود. مقرر شده تا 9 شهر ايران صاحب گذر فرهنگ و هنر شوند. کتابگردي 97 هم همه آمدند پنجمين دوره کتابگردي، با دعوت عمومي احمدمسجد جامعي، برگزار شد. بسياري ازجمله وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي به دعوت اين عضو شواري شهر پاسخ مثبت دادند. يکي از مهمترين رويدادهاي قابلتوجه روز کتابگردي سال 97 افتتاح کتابفروشي و همچنين تاکيد اهل قلم بر احياء کتابفروشِيهاي قديمي بود. توسعه خبرگزاري کتاب ايران سال 1397 با توجه به رويکرد کلان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي و شعار «ايران فقط تهران نيست» موسسه خانه کتاب توسعه خبرگزاري کتاب ايران، يکي از واحدهاي زيرمجموعه خود در استانهاي ديگر را در دستور کار قرار داد. سال 1397 با همراهي ادارهها کل فرهنگ ارشاد اسلامي شعبه ايبنا در 16 استان افتتاح شد. شهرامنيا رفت، آشنا آمد 13 آذر خبر استعفاي اميرمسعود شهرامنيا؛ مديرعامل موسسه خانه کتاب، تاييد شد. يک روز بعد از تاييد اين خبر، محسن جوادي؛ معاون امورفرهنگي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي قادر آشنا را بهعنوان سرپرست اين موسسه منصوب کرد. قرعه پايتختي کتاب ايران به نام «شهربادگيرها» افتاد پنجمين دوره رويداد انتخاب و معرفي پايتخت کتاب ايران، چهارم اسفندماه با حضور اسحاق جهانگيري؛ معاون اول رئيس جمهوري و سيدعباس صالحي؛ مزير فرهنگ و ارشاد اسلامي در سازمان اسناد و کتابخانه ملي برگزار شد. بعد از بررسي طرحها و ايدههاي مختلف فرهنگي شهرهاي مختلف کشور شهر يزد از بين 20 نامزد بهعنوان پنجمني پايتخت کتاب ايران معرفي شد. ازجمله مهمترين برنامههاي اين شهر براي يکسال آينده، افتتاح کتابخانه مرکزي يزد، افزايش مشارکت نهادها، سازمانها و صاحبان صنايع در بخش خصوصي در حوزه ترويج کتاب و کتابخواني است. سرانجام يک لايحه 20ساله در دستان نمايندگان مجلس کليات لايحه قانون حمايت از حقوق مالکيت ادبي و هنري بعد از دو دهه 7 بهمنماه در کميسيون قضايي و حقوقي مجلس شوراي اسلامي به تصويب رسيد. نخستينبار اين خبر را محمود صادقي؛ عضو کميسيون قضائي مجلس شوراي اسلامي با انتشار پيام در صفحه شخصي خود اطلاعرساني کرد. اين لايحه يک گام به تبديل شد به قانون در پيش دارد و بايد در صحن علمي مجلس شوراي اسلامي به تصويب برسد. کاهش بودجه 98 وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي/افزايش بودجه کتاب با آغاز فصل تدوين بودجه سالانه، پيشبينيها درباره کاهش جدي بودجه درست از آب درآمد. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي نيز بايد با کاهش 72ميليارد توماني برنامههاي خود در سال 98 را تنظيم کند. بررسيها نشان ميدهد. با وجود کاهش کلي بودجه بخش نشر، کتاب و مطبوعات که 135هزار ميليون ريال است و از 2455000ميليون ريال به 2320000ميليون ريال در بودجه سال 98 رسيده، شاهد افزايش بودجه در بخش کتاب خواهيم بود. اين ميزان رشد، معادل 1/1درصد است. بودجه «برنامه توسعه نشر و ترويج کتابخواني» مبلغ 430هزار و 800ميليون ريال درنظر گرفته شده است. ماجراي يک استعفا شايعه استعفاي سيدعباس صالحي؛ وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي يکي از اخبار داغ سال 1397 است. نخستين بار اين شايعه از سوي يکي از رسانههاي خبري منتشر شد اما بعد از چند ساعت به شدت از سوي رئيس مرکز روابط عمومي و اطلاعرساني وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي تکذيب شد. اين ماجرا اما همچنان نقل مجالس فرهنگي و سياسي بود تا اينکه محمود واعظي؛ رئيس دفتر رئيس جمهوري در حاشيه جلسه هيات دولت ارسال استعفانامه از سيوي صالحي براي کنارهگيري را رد کرد. پيش از اين نيز خود صالحي، به شايعه استعفاي خود واکنش نشان داده و صحت اين موضوع را رد کرده بود. از رد تا تاييد يک شايعه در کتابخانه ملي/انتصاب معاون جديد اشرف بروجردي اواسط ديماه اخباري درباره برکناري غلامرضا اميرخاني، بر روي تلکس خبرگزاريها منتشر شد اين خبر بلافاصله تکذيب شد اما رد اين شايعه چندان طولي نکشيد و چند روز بعد فريبرز خسروي؛ بهعنوان معاون جديد اشرف بروجردي در کتابخانه ملي منتشر شد. فريبرز خسروي، پيش از اين معاون پژوهش و منابع ديجيتال سازمان اسناد و کتابخانه ملي ايران بود. عيدانه، تابستانه و پاييزه کتاب 97 ازجمله مهمترين برنامههاي موسسه خانه کتاب برگزاري طرحهاي حمايتي با هدف ترويج فرهنگ کتابوکتابخواني برمحور حمايت از کتابفروشيهاست. سومين دوره «عيدانه کتاب» از 22 اسفندماه 1396 تا 15 فروردينماه سال 1397 برگزار شد. در اين دوره سقف خريد 100 هزار تومان تعيين شده بود. 793 کتابفروشي در اين دوره مشارکت داشتند و مبلغ 20 ميليون ريال بهعنوان پايه يارانه پيشبيني شده و قابل تمديد بود. در اين دوره 12 ميليارد و ۷۰۰ ميليون تومان کتاب از سوي حدود ۲۰۰ هزار نفر خريداري شد. اجراي طرح تابستانه کتاب سال 1397 با شعار «دانشگستري با حمايت از تاليف ايراني» با تغييراتي همراه بود. مهمترين رويکرد موسسه خانه کتاب در برگزاري اين دوره توجه و تمرکز به مناطق کمبرخوردار و محروم کشور بود؛ علاوهبراين نخستينبار ايده افزايش تخفيف براي کتابهاي تاليفي ايراني طرح شد. بنابراين مقرر شد براي کتابهاي ترجمه 15 و براي کتابهاي تاليفي 25 درصد تخفيف در نظر گرفته شود. يکي ديگر از دلايل تعيين اين ميزان تخفيف تحقق شعار «حمايت از کالاي ايراني» بود. در تابستانه کتاب 715 کتابفروشي مشارکت کردند در اين دوره ۶۲ ميليارد و ۴۹۱ ميليون و ۸۸۴ هزار و ۶۲۱ ريال کتاب فروخته شد؛ علاوهبراين ۹۵۰ ميليون ريال يارانه به خريداران کتاب اختصاص پيدا کرد. پاييزه کتاب نيز با شعار «حال خوش خواندن با پاييزه کتاب» از ۲۴ آبان در استانها و از ۲۶ آبان در تهران برگزار شد. در اين دوره ۶۵۸ کتابفروشي سراسر کشور مشارکت کردند. ۳۳۸ هزار و ۹۷ نسخه کتاب به مبلغ ۸۰ميليارد و ۷۶۶ميليون و ۸۴۰ هزار و ۷۱۱ ريال نيز به فروش رسيد. تغيير رئيس باغ کتاب چهار ديماه سال 1397 سعيد اوحدي؛ رئيس سازمان فرهنگي هنري شهرداري تهران محسن جلالي فراهاني را بهعنوان مديرعامل جديد موسسه نشر شهر و باغ کتاب تهران منصوب کرد. پيشتر، سيدمجيد حسيني، مديريت موسسه نشر شهر و باغ کتاب تهران را بر عهده داشت. نهاد کتابخانههاي عمومي کشور تاسيس دو کتابخانه مرکزي در شهرهاي بجنورد و مشهد، برگزاري نخستين دوره جشنواره قصهگويي در هشت منطقه کشوري و برگزاري چهارمين «دوسالانه بينالمللي کارتون کتاب» با مشارکت 733 هنرمند از 73 کشور و داوري ۲ هزار و ۴۹ اثر ارسالي مهمترين رويدادهاي اين نهاد در سال 1397 بود. پانزدهمين سالگرد تاسيس نهاد کتابخانههاي عمومي کشور اسفندماه در باغ کتاب برگزار شد.