19 ازدواج عجیب و 16 قتل خانوادگی در شاهنامه
خراسان/ به نظرتان ميشود کتابي را پيدا کرد که هزار و چهل سال از نگارش آن گذشته و هنوز هم تازه و خواندني باشد؟ شايد تعداد چنين کتابهايي به اندازه انگشتان يک دست هم نباشد. «شاهنامه» حکيم ابوالقاسم فردوسي يکي از همين کتابهاي نادر است که پس از گذشت سالها و قرنها، همچنان حرف تازه اي براي گفتن دارد. آن چه ميخوانيد، چند نکته و آمار جالب از زندگي فردوسي و ابيات شاهنامه است. 1- شاهنامه در چند سالگي فردوسي آغاز شد؟ وقتي فردوسي در سال 367 هجري قمري شروع به سرودن شاهنامه کرد، 38 ساله بود. وقتي محمود غزنوي در سال 387 هجري بر تخت پادشاهي نشست، فردوسي 58 سال داشت و 20 سال از شروع شاهنامهسرايياش ميگذشت. بنابراين، اين که گفته ميشود فردوسي به دستور محمود غزنوي شاهنامه را سرود، صحت ندارد. 2- نسخه اوليه و نسخه نهايي فردوسي نسخه اوليه شاهنامه را در سال 384 هجري قمري تمام و تا سال 400 هجري تکميل کرد. 3- تعداد بيتها بر اساس تصحيح استاد خالقي مطلق که معتبرترين و علمي ترين تصحيح شاهنامه است، شاهنامه داراي 49 هزار و 530 بيت است. 4- تعداد شخصيتها در شاهنامه بيش از 300 شخصيت وجود دارد که 48 نفرشان پادشاه هستند. 5- مضمون بخشي از ابيات شاهنامه 10 درصد ابيات پند و اندرز است. 40 درصد ابيات را گفتوگو تشکيل ميدهد و 4 درصد ابيات شاهنامه هم تعبير و تفسيرهاي حکمي خود فردوسي درباره رويدادها و چهرههاست. 6- تعداد داستانها در شاهنامه ميتوان 63 داستان شناسايي کرد که از اين تعداد 21 داستان پرداخت جديتري دارند. 7- نامهها در شاهنامه به 192 نامه برميخوريم که بيش از سه هزار بيت آنها به بيان متن و مضمون نامهها و کمتر از هزار بيت، به بيان مقدمه و مؤخره، مانند فراخواندن دبير، آماده کردن نوشت افزار، مهر کردن و به پيک سپردن و توصيف دبير و پيک و... اختصاص يافته است. از اين تعداد، 10 نامه با مضمون ضرب الاجل يا اتمام حجت(از جمله نامه کسري به قيصر) است. 8- جنگها در شاهنامه 201 جنگ به تصوير کشيده شده که از ميان آنها 84 جنگ با تورانيان، 39 جنگ با ديوان و موجودات ترسناک و غيرانساني مانند اژدها، جادوگر و... ، 14 جنگ با روميان و 10 جنگ با تازيهاست و 32 جنگ هم از نوع داخلي است. 9- قتلهاي ناخوشايند در شاهنامه چهار مورد پدرکشي مانند کشته شدن مرداس به دست ضحاک، شش نمونه فرزندکشي مانند کشته شدن سهراب به دست رستم، شش نمونه برادرکشي مانند کشته شدن رستم و زواره به دست شغاد، يک نمونه نيا کشي مانند کشته شدن افراسياب به دست کيخسرو و يک نمونه همسرکشي از جمله کشته شدن گستهم به دست گرديه به چشم ميخورد. 10- ازدواجهاي عجيب در شاهنامه حدود 19 نمونه ازدواج عجيب، يعني ازدواج با بيگانگان و دشمنِ خودي ميبينيم که از جمله آنها ميتوان به ازدواج پسران فريدون با دختران پادشاه يمن، ازدواج زال با رودابه دختر مهراب کابلي، ازدواج کاووس با سودابه دختر شاه هاماوران و ازدواج اردشير با دختر اردوان اشاره کرد.