یک رمان عاشقانه و یک زندگی نامه شگفت انگیز برای روزهای تعطیل

برترين ها/ در اين مطلب از سري «کتاب بخوانيم» ۲ اثر داستاني داريم: يک رمان عاشقانه و پرفروش قرن بيست و يکمي براي جوانان، و يک زندگي‌نامه شگفت‌انگيز از کودکي نابينا که چهره و استادي بين‌المللي شد. در بخش ادبيِ غير داستاني ۲ کتاب معرفي مي‌کنيم: يک مجموعه شعر از نويسنده و شاعري در تبعيد، به همراه يک رساله مفيد و مختصر درباره انواع مقاله و روش‌هاي نگارش آن. يک کتاب خواندني در حوزه جامعه شناسي و اسطوره با محوريت «جادو» نيز براي بخش غيرادبي اين شماره انتخاب کرده‌ايم. با ما همراه باشيد. «آن روزها» اثر طه حسين «طه حسين» (۱۹۷۳-۱۸۸۹) نويسنده و متفکر مصري بود که در شش سالگي به دليل فقر و عدم درمان بهداشتيِ عفونت چشم، نابينا شد. وي کودکي بسيار مستعد بود که پس از گذراندن دروس مکتب‌خانه در روستاي محل تولدش، براي ادامه تحصيل در علوم ادبي و اسلامي به «دانشگاه الازهر» در قاهره رفت. وي با وجود همه تنگنا‌هاي مالي و جسمي، به تحصيل در علوم حوزوي و ادبيات عرب مشغول شد و شاگردي برجسته بود، هرچند اساتيد وي او را جدي نمي‌گرفتند و بعضا به دليل نابينايي تمسخرش مي‌نمودند. طه حسين تا مقطع دکترا ادامه تحصيل داد و سپس به دانشگاه سوربون پاريس رفت و به تحصيل در حوزه فلسفه و تاريخ در محضر اساتيد بزرگ آن دوران ادامه داد و چهره‌اي جهاني شد. از وي بيش از هفتاد اثر مختلف باقي مانده است که به زبان‌هاي بسياري ترجمه شده است. «آن روزها» يا الايام، داستان زندگي سختِ طه حسين از کودکي تا پايان تحصيلات در دانشگاه الازهر را شامل ميشود. خوش بيني و اميد کودک قهرمان داستان، بسيار الهام بخش و بي‌نظير است، صداقت و صراحت در سرتاسر اين زندگي نامه‌ي شفاهي به چشم ميخورد. طه حسين تمامي دوران تحصيلي خود را به صورت شنيداري طي کرد و اين مساله، جذابيتِ کتاب و روايت را دوچندان نموده است. کودک نابينا و قهرمان داستان از بسياري اطرافيان خود، ابعاد زندگي را بهتر و عميق‌تر درک نموده است و با زشتي‌ها و زيبايي‌هاي وجودِ انساني روبرو شده است. به گفته و اعتراف بسياري از اديبان و شرق‌شناسان، اين کتاب يکي از برجسته‌ترين و مهم‌ترين اسناد تاريخي درباره عواطف و احساساتِ انسان شرقي و اهالي خاورميانه در قرن بيستم مي‌باشد. اين کتاب شگفت انگيز و تاريخي، روايت مبارزه‌ي بي امان يک کودک محروم و با استعداد با تنبلي و جهلِ اطرافيان است، کودکي غمگين که تمامي موانع را در يک جامعه بسته و سنتي پشت سر ميگذارد و به بالاترين مدارج علمي دست مي‌يابد. جهل و تعصبِ خشک اطرافيان و استادان در سرتاسر کتاب موج مي‌زند، با اين وجود نحوه روايت و زبان جادويي نويسنده که به دليل نابينا بودن، داستان را به صورت شفاهي بيان نموده است، به همراه ترجمه روان باعث شده است که با يک زندگينامه طناز و جذاب مواجه باشيم که در جا‌هايي بسيار سرخوشانه و مفرح ميشود و لطافت و زيبايي آن مخاطب را با حيرت روبرو مي‌سازد. کتاب «آن روزها» اثر جاودان «طه حسين» در سال ۱۳۴۸ توسط «حسين خديوجم» به فارسي برگردانده و توسط «شرکت سهامي کتاب‌هاي جيبي» منتشر شد. هرچند اين کتاب در سال‌هاي ۹۳-۹۴ توسط انتشارات سروش و «علمي فرهنگي» تجديد چاپ شد، اما احتمالا امروزه بايد در بازار کتاب‌هاي دست دوم آن را جست و جو نمود. رمان «همه چيز همه چيز» اثر نيکولا يون نيکولا يون، نويسنده‌ي جامائيکايي-آمريکايي است که در بروکلين نيويورک پرورش يافت و رشد کرد. وي در دانشگاه کورنل، مهندسي خواند و به موازات آن، دوره‌هاي نويسندگي خلاق را گذراند که مهم‌ترين آن‌ها در کالج امرسون بود. تولد اولين دخترِ يون، الهام بخش او در نگارش اولين رمانش يعني «همه چيز همه چيز» بود که در سال ۲۰۱۵ منتشر شد و ۴۰ هفته در صدر ليست «پرفروش ترين‌هاي نيويورک تايمز» در حوزه رمان‌هاي جوانان قرار داشت. وي در سال ۲۰۱۶ دومين کتاب خود را با نام «خورشيد، هنوز يک ستاره است» منتشر نمود و باز هم به موفقيت و جوايز بسياري دست يافت. يون به عنوان يک مادر در دوران بارداري و پس از تولد دخترش، نگران مراقبت از وي در برابر دنيا و خطرات آن بود. نطفه‌ي کتاب او در همينجا شکل گرفت و داستان خلاقانه وي را ترسيم کرد. داستان درباره‌ي دختري هجده ساله و تنها به نام مَدي است که به دليل بيماري «نقص ايمني شديد» تحت درمان و مراقبت دائمي قرار دارد و نمي‌تواند خانه را ترک کند يا با ديگران و هر چيزِ غيربهداشتي ارتباط داشته باشد. جهان در نگاه مديِ نوجوان، فقط از مادر، پرستار و کتاب هايش تشکيل شده تا اينکه روزي از پنجره اتاق شاهد اسباب کشي يک خانواده جديد در همسايگي منزلشان است. اُلي، پسر اين خانواده جديد به مرور رابطه‌ي دوستانه‌اي با مدي شکل ميدهد و بزرگترين خطري که مدي تا به حال با آن مواجه شده است، به وجود مي‌آيد... نيکولا يون با استفاده از ساختار رمان‌هاي کلاسيک مشهور، تکنيک و قدرت نويسندگي خلاق، آن چنان روايت ناب و جذابي از عشق نوجوانانه در يک ريتم پيچيده با بيماري و مفهوم خانواده ارائه مي‌دهد که کمتر معادل و نمونه‌اي مانند آن ميتوان در ادبيات مدرن و عاشقانه پيدا کرد. «کشف و جست و جوي دنياي بيرون و انتظار معجزه» به خوبي با مفهوم «بيماري و زندگي يکنواخت و روزمره» در هم تنيده شده‌اند. در عين حال کتاب جملات جذاب و پاراگراف‌هاي خواندني بسياري دارد که مخاطب نوجوان و جوان را در عين جذب، به فکر و رويا فرو مي‌برد. چاپ ششم رمان عاشقانه «همه چيز همه چيز» اثر «نيکولا يون» با ترجمه «نازيلا محبي» در سال ۱۳۹۷ منتشر شد. «نشر نون» اين کتاب را در ۲۸۸ صفحه و با قيمت ۳۹.۰۰۰ تومان عرضه نموده است. برشي از متن کتاب: «در اتاق سفيدم، روي ديوار‌هاي سفيد اتاقم، بر روي قفسه‌هاي کتاب سفيد براقم، فقط جلد‌هاي کتاب است که به محيط رنگ مي‌دهد. همه کتاب‌ها جلد سخت کاملا نو دارند (هيچ کتابي با جلد مقوايي دست دوم و آلوده به ميکروب ندارم). کتاب‌ها بعد از ضدعفوني شدن و پيچيده شدن در لفاف پلاستيکي که بدون دخالت دست در خلأ رويشان کشيده شده، به دستم مي‌رسند. دلم مي‌خواهد دستگاهي را که اين کار را انجام مي‌دهد، ببينم» «نظريه عمومي جادو» اثر مارسل موس «مارسل موس» - Marcel Mauss (۱۹۵۰-۱۸۷۲)، جامعه‌شناس و انسان‌شناس فرانسوي بود که با پژوهش‌ها و آثار گرانبهايش، مرز‌هاي جامعه‌شناسي و انسان‌شناسي را جا به جا کرد و گسترش داد. وي خواهرزاده‌ي «اميل دورکيم»، جامعه شناس مشهور بود که بعضا به عنوان پدر علم جامعه شناسي پس از «آگوست کنت» شناخته ميشود؛ موس بسيار از دورکيم تاثير گرفت. موس، بيشتر به دليل تمرکزش بر جنبه‌هاي پيچيده‌تر و ناشناخته‌تر انسان مانند مفاهيم «جادو و هديه و پيش‌کش» در فرهنگ‌ها و قوميت‌هاي مختلف جهان شناخته مي‌شود. کتاب «نظريه عمومي جادو» يکي از مهم‌ترين آثار وي مي‌باشد، از مارسل موس، «رساله پيشکش» نيز به فارسي ترجمه شده است که به تاريخ قوم نگاري اختصاص دارد. جادو در طول تاريخ بشر همواره موضوعي جذاب و در عين حال مبهم و پر رمز و راز بوده و طيف گسترده‌اي از مطالعات فيلسوفان و کيمياگران را در حوزه نظري به خود اختصاص داده است. مطالعات علمي و تاريخي جديد درباره جادو با «برادران گريم» آغاز شد و موس تکميل کننده و ادامه دهنده راه آن‌ها بود. موس، جادو را در جايي ميان دين و علم قرار مي‌دهد و جايگاه خاص و يگانه‌اي براي آن قائل ميشود. نويسنده معتقد است که جادو همچنان در ذهن انسان مدرن وجود دارد و پديده تکامل نتوانسته است اين بخش از وجود انسان را از ميان بردارد. اين کتاب در عين اينکه اثري است خواندني براي عامه مخاطباني که به آيين‌ها و رسوم باستاني علاقمندند، امروزه بسياري از پژوهشگران در حوزه‌هاي مختلف از کتاب «نظريه عمومي جادو» بهره برده و به آن ارجاع مي‌دهند. نظريه جادو، نه تنها تصاوير شگفت‌انگيز و ناشناخته‌اي از جادو در انسان اوليه (هومو ساپينس) و فرهنگ‌هاي باستاني گوناگون ارائه مي‌دهد، بلکه تحليل‌هاي بديع نويسنده، آن را به يک اثر کلاسيک و مهم تبديل مي‌نمايد که بسياري از زبان‌شناسان، روان‌شناسان، و مورخان دين و عرفان به آن ارجاع مي‌دهند و پژوهشگران هنر از داده‌هاي آن استفاده مي‌کنند. گرچه متن فارسي کتاب براي مخاطب عام تا حدودي تحت‌الفظي و قابل فهم ترجمه شده است، اما به دليل ترجمه از طريق يک زبان واسط يعني انگليسي (به جاي متن اصلي فرانسوي) و عدم درک مترجم از عبارات و واژه‌هاي مهم لاتين – يوناني که عينا آورده شده اند، ترجمه اين کتاب مهم تا حد زيادي براي متخصصان ارزش پژوهشي خود را از دست داده است. همچنين درباره بسياري از نام‌ها و اصطلاحات هيچ توضيح و پاورقي افزوده نشده است که موجب سردرگمي مخاطب عام مي‌گردد. «نظريه عمومي جادو» اثر «مارسل موس» با ترجمه حسين ترکمن نژاد در سال ۱۳۹۷ توسط نشر مرکز در ۱۹۶ صفحه منتشر شد و با قيمت ۳۲۹۰۰ تومان در دسترس علاقمندان مي‌باشد. رساله «البته واضح و مبرهن است که...» اثر ضياء موحد «ضياء موحد» متولد ۱۳۲۱، اديب، استاد فلسفه و عضو «انجمن حکمت و فلسفه ايران» است. وي آثار متنوعي در حوزه فلسفه، منطق، نقد ادبي و شعر به رشته تحرير درآورده است. يک از مهم‌ترين آثار او در حوزه نقد ادبي، رساله‌اي است با عنوان «البته واضح و مبرهن است که ...» که به طور خلاصه و بسيار مفيدي همه فنون و روش‌هايي را که براي مقاله نويسي نياز داريد، در اختيار شما قرار مي‌دهد. اين کتاب به دو بخش اصلي تقسيم شده است. در بخش اول، نويسنده به تعريف مقاله و انواع مختلف آن مي‌پردازد، سپس ساختار کلي و استاندارد يک مقاله را در قالب «مقدمه، بدنه و نتيجه» توضيح ميدهد. روش‌هاي مقاله نويسي و مراحل مختلف آن، از «انتخاب موضوع و جمع آوري داده» تا «کتاب شناسي» از مهم‌ترين و مفيدترين بخش‌هاي کتاب ميباشد. در ادامه، نکات خلاصه و تازه‌اي درباره هريک از اجزا مقاله ذکر ميشود. بخش دوم کتاب به سطح بالاتري ارتقاء مي‌يابد و به برررسي انواع مقاله در سطح پژوهشي و دانشگاهي ميپردازد. خلاصه و جامعيت، روش و سير آموزش، فصل بندي منطقي، مثال‌هاي متنوع و استفاده از منابع متنوع قديمي و جديد، از مهم‌ترين ويژگي‌هاي رساله ضياء موحد در باب مقاله نويسي است که آن را تا حد زيادي با نمونه‌هاي مشابه خود در بازار کتاب متفاوت کرده است. اين کتاب ميتواند براي اعضاء تحريريه، ستون نويس ها، روزنامه نگاران و نويسندگان آزاد بسيار مثمر ثمر باشد، در عين حال براي دانشجوياني که هيچ آشنايي با مباني مقاله نويسي ندارند نيز بسيار راهگشا خواهد بود. چاپ جديد رساله «البته واضح و مبرهن است که...» با عنوان فرعي «رساله‌اي در باب مقاله نويسي» اثر «ضياء موحد» در سال ۱۳۹۸ توسط انتشارات نيلوفر در ۲۲۴ صفحه منتشر شد و با قيمت ۲۷.۵۰۰ تومان در دسترس علاقمندان مي‌باشد. مجموعه شعر «ميخ ها» اثر آگوتا کريستوف آگوتا کريستوف - Agota Kristof (۲۰۱۱-۱۹۳۵)، شاعر و رمان‌نويس زنِ مجار بود که پس از تبعيد اجباري و فرار از کمونيسم، به سوييس مهاجرت نمود. وي به دليل زندگي در بخش فرانسوي زبان سوييس، ناچار شد فرانسوي ياد بگيرد و از دهه ۷۰ ميلادي آثارش را به زبان فرانسوي منتشر مي‌کرد. کريستوف فعاليت ادبي را با نوشتن شعر و نمايش‌نامه آغاز کرد. سه‌گانه «دوقلوها» او را به شهرت بين المللي رساند و يکي از پرفروش‌ترين کتاب‌هاي جهان بود که «جايزه ادبي کتاب اروپا» را نيز براي وي به ارمغان آورد. موضوع اصلي داستان‌ها و اشعار او «عشق، تنهايي و تبعيد» است که همگي برگرفته از زندگي شخصي و پررنج خود وي ميباشد. کريستوفِ جوان در ابتداي مهاجرت به سوييس در حالي که در يک کارخانه شغل دون پايه‌اي داشت، همزمان شعر مي‌سرود. وي هرگز رنج و درد‌هاي کمونيسم و تنهايي را فراموش نمي‌کرد و همه اين مضامين را به نوعي در شعر‌هاي خود منعکس مي‌نمود. وي تا دهه ۸۰ گمنام بود و آثارش جدي گرفته نمي‌شدند، اما در ۳ دهه پاياني عمرش به دليل نوشتن به زبان فرانسه، آثار پرفروشي داشت و برنده جوايز معتبري شد. کريستوف در نهايت پس از چند سال بيماري و انزوا، در سال ۲۰۱۱ درگذشت. «اصغر نوري»، مترجم آثار آگوتا کريستوف در ايران، به تازگي مجموعه شعري از اين نويسنده مجار ترجمه و منتشر نموده است. ۵۷ شعر مجاري، بخش اول و اصلي اين مجموعه شعر را تشکيل داده اند و در بخش دوم ۸ شعر فرانسوي آمده است. اشعار اين مجموعه، تکه پاره‌هايي تيز و برنده از خاطرات يک زنِ در تبعيد و رنج هستند که با ريتم موسيقايي و لحني صريح سروده شده اند. «طبيعت و عشق، مرگ و تنهايي انسان» مضامين اصلي اين قطعات را تشکيل مي‌دهند. کريستوف در اشعارش نيز مانند داستان‌هايش، کمتر از صنايع ادبي و لفاظي بهره مي‌ُبَرد و بسيار ساده و بي تکلف، اما صريح و بي پرده مينوشت، حتي درجا‌هايي خشونت و تلخي کلامش آزاردهنده ميشود. وي راوي «يتيم بودن، فقر و بي پناهي» است هرچند «معصوميت، طنازي و کودکانگي» در لابه‌لاي اشعارش به چشم ميخورد و فارغ از زمان و مکان، براي هر مخاطبي قابل لمس مي‌باشد. کودکيِ خود شاعر، همچنين نوزادِ در بغل در هنگامه‌ي فرار از وطن، بر اشعار اين مجموعه بسيار موثر بوده است. مجموعه شعر «ميخ‌ها» اثر آگوتا کريستوف با ترجمه «اصغر نوري» در ۱۶۲ صفحه و با قيمت ۲۶.۰۰۰ تومان در تابستان ۱۳۹۸ توسط انتشارات مرواريد راهي بازار کتاب شد. بخشي از يکي از اشعار اين مجموعه: «بچه که مي‌خوابد مي‌روند/ دوست‌شان دارد، بيدار مي‌شود. / از اتاقي به اتاق ديگر مي‌رود... کمي مي‌ترسد، دوباره مي‌خوابد، / دلش مي‌خواهد کسي را صدا بزند/، اما خانه خالي است مي‌داند، سکوت مي‌کند.» بهنام منقولي ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد