تسنيم/ سرنوشت نسخهاي کمنظير از ديوان حافظ که اخيراً کشف شده، جالب و خواندني است؛ نسخهاي که پس از سالها پيگيري پليس آلمان، در آپارتماني در آمستردام هلند کشف شده است.
يک کارآگاه هلندي با نام آرتور برند، ملقب به «اينديانا جونز دنياي هنر» ماه گذشته نسخهاي از ديوان حافظ را که گفته ميشود ارزشي يک ميليون يورو دارد، کشف کرده است. اين نسخه پيش از اين در مجموعه فردي به نام قاضي در مونيخ نگهداري ميشد، اما در سال ۲۰۰۷ پس از مرگ اين مجموعهدار، اين نسخه به همراه ديگر نسخههاي موجود در اين گنجينه شخصي، به سرقت رفت؛ اين در حالي بود که قاضي پيش از فوت، تعدادي از نسخههاي موجود در مجموعه خود را به ايران اهدا کرده بود.
سرنوشت خواندني از ميراث حافظ
پليس آلمان در سال ۲۰۱۱، بسياري از اين آثار از جمله ۱۷۴ جلد از اين آثار را در خانه سارق که يکي از دوستان قاضي بود يافت، اما مهمترين قطعه اين مجموعه که ديوان حافظ بود، پيدا نشد.
پليس آلمان در سال ۲۰۱۶ با توجه به اهميت اين نسخه خطي، پاداش ۵۵ هزار دلاري براي پيدا شدن اين نسخه در نظر گرفت، اما نتيجه خاصي تا سال ۲۰۱۸ حاصل نشد. در همين زمان فردي با برند تماس ميگيرد و از او ميخواهد که در رابطه با اين پروند خيلي فوري با او ملاقات کند. مرد تماس گيرنده در اين جلسه به برند ميگويد که کتاب مفقودالاثر را ديده است. برند در نهايت توانست با انجام پيگيريهايي، خريدار را در آمستردام شناسايي کند. طبق ادعاي برند، خريدار از اينکه مطلع شده بود نسخهاي خريده، نسخهاي سرقت شده است که پليس آلمان نيز در پي آن است، مضطرب شده بود. برند در نهايت توانست او را ترغيب کند که کتاب را از طريق يک واسطه به دستش برساند تا او آن را به پليس تحويل دهد.
برند سال گذشته نيز توانست يکي از نقاشيهاي پيکاسو را به ارزش ۳۰ ميليون دلار در يکي از قايقهاي بادباني شيوخ سعودي در نزديکي رودخانه فرانسه کشف کند.
ناياب و ارزشمند
گفته ميشود نسخه خطي پيدا شده، مربوط به سالهاي ۱۴۶۲-۱۴۶۳ است؛ يعني حدود ۷۴ سال پس از درگذشت حافظ کتابت شده است. طبق گزارش فرانس ۲۴، اين نسخه را ميتوان يکي از قديميترين نسخههاي ديوان حافظ به شمار آورد که ارزش آن حدود يکميليون يورو تخمين زده شده است. اين نسخه که از قرن پانزدهم ميلادي به يادگار مانده، يک برگ طلاي نقاشي شده دارد و اندازه آن ۲۱ در ۱۳ سانتيمتر اعلام شده است. در اين نسخه در ۱۵۹ صفحه، اشعار پادشاه غزل فارسي کتابت شده است.
اين کارآگاه معتقد است که کشف بزرگي انجام شده زيرا از حافظ ميراث مکتوبي به دست ما نرسيده است، ما هرآنچه از او در دست داريم، ميراث شفاهي است که سالها پس از مرگ او ثبت شده است. در اين ميان، نسخههايي که به زمان درگذشت شاعر نزديکتر است، ارزش بيشتري دارند.
آيا نسخه تازهکشف شده به ايران بازميگردد؟
برخي از کارشناسان معتقند که اين نسخه ميتواند براي پژوهشگران در حوزه شعر حافظ از نظر تاريخي و ادبي بسيار ارزشمند و کارآمد باشد. به گفته اين کارشناسان؛ نسخه کشف شده، قديميترين نسخه موجود نيست، اما ميتوان آن را يکي از انگشتشمار نسخههاي قديمي موجود در اين زمينه به شمار آورد؛ به همين دليل نسخه کشف شده از ارزش بالايي برخوردار است.
طبق برخي روايتها، مرحوم قاضي قبل از فوت، دو نسخه از مجموعه خود را به دولت ايران اهدا کرده بود. حالا با کشف اين نسخه، اين پرسش مطرح ميشود که آيا امکان دارد اين نسخه نيز به کشور منتقل شود؟
بازار