آنچه کودکان را پای کتاب‌های داستان میخکوب می‌کند

ایسنا/ ادبیات کودک و نوجوان در ایران هنوز راه زیادی برای طی کردن دارد، راهی که باید متناسب با نسل امروز و براساس نیازها و علائق آنان باشد، این دنیای بزرگ برای تربیت درست کودکان نیاز به قصه‌های اصیل متناسب با فرهنگمان دارد.
سالروز درگذشت مهدی آذر یزدی در تقویم رسمی کشور به عنوان روز ملی ادبیات کودک و نوجوان نامگذاری شده است. این ادبیات هنوز در ایران جوان است، اما اگر به فرهنگ و دین خود بنگریم، می‌بینیم که زیاد هم جوان نیست و پیشینه‌ای طولانی دارد، اما هنور راه زیادی در پیش است.
اکنون که در دنیای مجازی غرق شده‌ایم، شاید این دنیا بر روی زندگی و نحوه تربیت کودکانمان نیز تاثیر گذاشته است، اکنون بیشتر مادران از نرم‌افزارهای موبایلی برای ارائه مطالب به کودکان خود بهره می‌برند اما این دنیا نباید بگذارد از کتاب خواندن برای کودکانمان دور شویم.

خواندن نمایشنامه، اجرای آن و خواندن قصه‌های کهن که با فرهنگ ایرانی، اسلامی متناسب است، می‌تواند در تربیت کودکان بسیار اثرگذار باشد، امری که شاید برای کودکان نسل امروز بیگانه باشد.
اکنون بیشتر پدران و مادران به علت مشغله زیاد از خواندن کتاب برای فرزندان خود دور شده‌اند و کودکان نیز بیشتر اوقات خود را در فضای مجازی و سر در گوشی می‌گذرانند، در این فضا محتواهایی خارج از سن خود دریافت می‌کنند و از تربیت اصلی خود دور می‌شوند.

اگر بگوییم ایرانیان از قدیم به امر تربیت کودک توجه ویژه‌ای قائل بوده‌اند و آن‌ را یکی از وظایف مهم والدین می‌دانسته‌اند، اما با وجود این سابقه شاید هنوز به فصل مشترکی درباره کودک و نوجوان نرسیده‌ایم، همانگونه که در ساخت فیلم‌هایی متناسب این سن نیز هنوز رشد لازم را نکرده‌ایم.

خلاء محتواهای کودکانه در فضای مجازی
احمدی، یکی از مادران در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: همواره برای فرزندان خردسالم دنبال این هستم که به سمت کتاب‌هایی بروم که با ادبیات ایرانی ـ اسلامی و فرهنگ زندگی ما متناسب است.
وی افزود: کتاب‌های متناسب با فرهنگ ایرانی به راحتی در بازار موجود است، اما در حوزه فضای مجازی، محتواهای ایرانی ـ اسلامی زیادی وجود ندارد.
وی بیان کرد: فضای مجازی با وجود اینکه بسیار گسترده شده، اما در حوزه محتواهای کودک متناسب با فرهنگ ایرانی فضا و تنوع زیادی وجود ندارد.
این مادر اظهار کرد: برای کودکانم گاهی اوقات از نرم‌افزارهای قصه موبایلی بهره می‌برم، اما تنوع زیادی در این حوزه وجود ندارد.
احمدی ادامه داد: به نظر من، فضای مجازی نتوانسته در حوزه داستان‌های کودکانه موفق باشد چرا که همواره ما می‌ترسیم کودکان و نوجوانان خود را در این فضا تنها بگذاریم در حال که اگر محتواهای مفید متناسب در آن وجود داشته باشد، دیگر این ترس وجود نخواهد داشت.

کودکان به جذابیت داستان‌ها نیاز دارند
خسروی، یکی دیگر از مادران نیز به ایسنا گفت: سعی می‌کنم هرشب برای کودکانم کتاب داستان بخوانم، اما گاهی اوقات داستان‌ها از محتوای متناسب برخوردار نیستند.
وی افزود: برای کودکانم بیشتر از کتب با فرهنگ ایرانی بهره می‌برم، اما بیشتر کتاب‌ها جذابیت لازم تصویری و متنی را برای کودک ندارند.
این مادر با بیان اینکه پایان بیشتر این داستان‌ها جذابیت، گیرایی و پندآموزی لازم را برای کودکان ندارند، افزود: امیدواریم نویسندگان جذابیت و تناسب سنی را برای کودکان درنظر گیرند.

ویژگی‌های تالیف برای کودکان چیست؟
فاطمه حسینی‌فر، کارشناسی ارشد روان شناسی تربیتی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: اکنون تنوع زیادی در بازار کتاب کودک وجود دارد و نویسنده‌های بسیاری در این حوزه فعال هستند.
این مشاور کودک با بیان اینکه در حوزه معارف دینی و اسلامی کتب زیادی در حوزه کودک و نوجوان وجود دارد که قوی یا ضعیف هستند، بیان کرد: داستان‌ها تا حدی مهم هستند که قرآن که معجزه الهی است، در قالب قصه‌ها بیان شده و به احسن القصص معروف است.
حسینی فر ادامه داد: متاسفانه بازنویسی‌های قوی از داستان‌های قرآنی بسیار کم وجود دارد و در این حوزه اگر بازنویسی‌های قوی متناسب با کودک امروز وجود داشته و در اختیار کودکان و خانواده‌ها قرار گیرد، بازخورد خوبی خواهد داشت.

این کارشناس قصه و بازی ادامه داد: به طور مثال کتاب آقای مهدی آذر یزدی که بازنویسی داستان‌های قرآن را انجام داده‌اند، بسیار می‌تواند برای کودکان مفید باشد.
وی با اشاره به ویژگی‌های ادبیات کودک و نوجوان، افزود: در ابتدا هرگونه مکتوباتی که برای کودک و نوجوان تالیف می‌شود باید از مولفه‌هایی متناسب با نسل امروز برخوردار باشد.
این مشاور کودک بیان کرد: این تالیفات باید متناسب با سن و شرایط محیطی کودکان و نوجوانان باشد؛ به عنوان مثال قصه‌هایی شاید در برهه‌ای از زمان متناسب با کودکان آن زمان بوده، اما مناسب کودکان امروز نیست چرا که کودکان این نسل، تفکر و نیازهای متفاوتی با نسل‌های پیشین خود دارند.
حسینی فر ادامه داد: تجربه و دانش نشان داده وقتی فردی از کودکی با قصه‌های اصیل پرورش می‌یابد از مهارت‌های اجتماعی و گفتاری بیشتری برخوردار است، از این رو انتخاب قصه‌های به جا و مناسب و ارائه آن به کودکان رسالت مهمی به دوش اولیای تربیتی است.
وی افزود: هر چند در دنیا با قصه‌ها و افسانه‌های اصیل بسیاری مواجه هستیم، اما به نظر می‌رسد در کنار آن‌ها انتخاب قصه‌هایی که با فرهنگ ایرانی- اسلامی همخوانی داشته باشد در اولویت است.

از کرونا برای انس با کتاب بهره ببریم
این کارشناس ارشد روان شناسی تربیتی تصریح کرد: در شرایط کرونا که خانواده‌ها بیشتر اوقات خود را در منزل می‌گذرانند، ممکن است این شرایط باعث خسته شدن کودکان شود، اما فرصت خوبی برای انس با کتاب است.
حسینی فر یادآور شد: والدین می‌توانند از این فرصت بهره برده و آن را مدیریت کنند و در این شرایط که مجبور به حضور طولانی مدت در خانه هستند، کتاب‌های جذاب برای کودکان خود بخوانند.
وی خاطرنشان کرد: والدین لازم است خواندن کتاب را با بازی توام کنند چراکه به این شیوه مطالب بیشتر در ذهن کودک خواهد ماند.

کودکان، قشر مهمی از جامعه هستند، چراکه انسان‌های فردای جامعه به تربیت امروز آنان بستگی دارد، ما می‌توانیم با بهره گیری از اصول درست تربیتی و استفاده از کتب متناسب با فرهنگ زندگی خود از آنان انسان‌هایی متمدن بسازیم یا با بی توجهی، خشم و دنیایی از ناملایمات را در وجود آنان برای بزرگسالی ذخیره کنیم. انتخاب با خود ماست.