شاعرانی که نمیتوانند به مافیای نشر راه یابند
ايسنا/ دبير نخستين جايزه کتاب سال «تارنا» ضمن توضيح درباره روند برگزاري اين جايزه ميگويد: شاعري که در يک شهر دورافتاده زندگي ميکند مشخص است که نميتواند به مافياي نشر تهران راه پيدا کند.
حميد چشمآور، دبير نخستين جايزه کتاب سال «تارنا» از آغاز داوري آثار رسيده به دبيرخانه اين جشنواره خبر داد و اعلام کرد که ۲۵۰ کتاب و در مجموع ۶۲۴۵ قطعه شعر به دبيرخانه اين جشنواره ارسال شده است.
او با اشاره به اينکه در چند سال اخير صنعت نشر با مشکلاتي مانند عدم پرداخت يارانه کاغذ، افزايش هزينههاي چاپ کتاب، کمتر شدن مخاطبان جدي کتاب شعر و... رو به رو شده است گفت: در شرايط موجود شاعران جواني که قصد دارند کتاب اول خود را وارد بازار کنند با مشکلاتي از جمله عدم اعتماد و سرمايهگذاري ناشران تخصصي اين حوزه مواجه هستند. از نگاه من اين ساز و کار که مولف خود سرمايهگذار کتاب خود باشد بسيار اشتباه است اما بايد به ناشر هم کمي حق دهيم چون آنقدر تعداد شاعران کتاب اولي افزايش يافته که گزينش کيفي اين آثار کار بسيار دشواري است و ناشر توان ارزيابي تمام اين مجموعهها را ندارد و توان بررسي تمام آثار شاعران هم در حال حاضر وجود ندارد مگر با برگزاري چنين جشنوارههايي که بشود به ارزيابي درستي از نگاه کيفي رسيد.
دبير نخستين جايزه کتاب سال «تارنا» هدف اصلي اين جايزه را حمايت از شاعران جواني که به دليل دورافتاده بودن از مرکز (تهران و کرج)، عدم حضورشان در انجمنها و تشکلهاي مرکزي، دوري از رسانهها و به دلايل نداشتن ارتباطات لازم، امکان چاپ کتاب با سرمايهگذاري نشرها را ندارند، دانست و بيان کرد: به همين دليل اين جايزه بستري را براي شاعراني مستعد که داراي مجموعهاي منسجم و آماده به چاپ و مستحق اين هستند که آثارشان به شکل درست ديده شود، فراهم ميکند.
او سپس با اشاره به رويکرد جشنوارههاي ادبي گفت: از نگاه من اين رويهاي که در جشنوارههاي کشور مرسوم است کمک چنداني به جريان جدي شعر نميکند و صرفا برگزاري يک مسابقه است و متاسفانه خروجي خاصي ندارد. کمتر مشاهده ميشود که جشنوارههاي اين چنيني باعث شده باشد شاعري که برگزيده شده به بدنه اصلي شعر امروز معرفي شود يا اتفاقي فراتر از برنده شدن وجهي نقدي رخ بدهد.
چشمآور افزود: متاسفانه تمام امکانات، تريبونها، رسانهها و ظرفيتها در تهران و کرج متمرکز شده و شاعراني در استانها و شهرهاي دورافتاده هستند که بسيار شاعران توانمند و قابلي هستند و چون از پايتخت به دورند مجال ديده شدن ندارند. اين شاعرها همان افرادي هستند که بايد در چنين جشنوارههايي ديده شوند. شاعري که در يک شهر دورافتاده زندگي ميکند مشخص است که نميتواند به مافياي نشر تهران راه پيدا کند، معلوم است که هيچ نشري براي او هزينهاي نميکند و چنين شاعراني به اجبار بايد خود هزينه چاپ آثارشان را متقبل شوند و در بهترين حالت در نمايشگاه کتاب آثارش را در يک ناکجاآباد پيشخان رها ميکنند و کوچکترين تبليغي براي او نميکنند و در بدترين قسمت ويترين انتشارات خاک ميخورد. اين يکي از بدترين آفتهاي صنعت نشر ما است که شاعري که هزينه چاپ را خودش ميپردازد آنگونه که بايد کتابش ديده نميشود.
رييس انجمن شعر کرج در ادامه درباره جشنوارههاي ادبي در ايران گفت که در اواخر دهه ۷۰ و اوايل دهه ۸۰ جشنوارهها جايگاه ويژهاي در ادبيات داشتند اما رفتهرفته به دليل اعمال سليقه در بحث داوريها جايگاهشان تنزل پيدا کرد.
او که معتقد است بحث داوري در شعر تماما سليقه نيست بيان کرد: هيئت علمي هر جايزهاي بايد شاخصههايي معين براي داوري داشته باشد. قضاوت سليقهاي در شعر باعث شده که انتخابها در جايزههاي مختلف به شکل عجيبي با هم متفاوت باشد و حتي گاهي ديده ميشود معيارهاي انتخاب در بين دو جشنواره حتي از کمترين توارد نيز برخوردار نيست. گويي که حتي در تعريف استاندارهاي اوليه شعري از جمله اختيارات وزني نيز بين نظر علمي دو جشنواره تمايز وجود دارد. متاسفانه ما در حال حاضر يک فستيوال و جايزهاي ادبي که همه ژانرها و انديشه ها را بدون حب و بغض در بر بگيرد و در کنار هم داوري بشوند و از همه طيفها در آن شرکت کنند و اعتماد همه نگرشها را در بر بگيرد نداريم و جاي چنين جايزهاي در ادبيات ما بسيار خالي است که بتواند ميدان معتبري براي محک جدي شاعران معاصر باشد.
چشمآور افزود: بايد اعتراف کنم جشنوارههايي که نهادهاي رسمي فرهنگي باني آن ها هستند دچار سلب اعتماد دنياي ادبيات شدهاند و تنها طيفهاي محدودي به اين جايزهها اعتماد دارند و همچنان جايزههاي مستقل بار اعتمادسازي شاعران را به دوش ميکشند و در جريان اصيل ادبيات ثابتقدم هستند و بي هيچگونه ملاحظهاي به ارزش گذاري ادبي و علمي آثار ميپردازند.
بنا بر اعلام دبير جشنواره، ليست داوران نخستين جايزه کتاب سال «تارنا» در بخشهاي مختلف به شرح زير است:
شعر کلاسيک:
رشيد کاکاوند، سيد مهدي موسوي، مجيد معارفوند و احسان افشاري
شعر آزاد :
هرمز عليپور ، فخرالدين سعيدي، صابر ساده و داوود سوران
بخش ترانه:
نيلوفر لاريپور، حسن عليشيري، صابر قديمي و هما سعادت
چشمآور در ارتباط با مراسم پاياني اين جايزه يادآور شد: اين مراسم در نيمه دوم مردادماه طي سه شب برنامه به صورت آنلاين در اينستاگرام «تارنا» همراه با پخش زنده از تلويزيونهاي اينترنتي برگزار خواهد شد. شب اول، گفت و گو با داوران بخش کلاسيک و شعرخواني پنج نامزد اين بخش، شب دوم، گفت و گو با داوران بخش آزاد و شعرخواني پنج کانديداي اين بخش و شب سوم به همين شکل با حضور داوران بخش ترانه و شعرخواني برگزيدگان بخش ترانه خواهد بود. اما در مورد مراسم اهداي جوايز به برگزيدگان نهايي به دليل مسائل ايجادشده کنوني و درگيري کشور با ويروس کرونا اگر شرايط مساعد شود نامزدهاي هر بخش به تهران دعوت و طي مراسمي معرفي خواهند شد و از آنها تقدير به عمل خواهد آمد، اما اگر برگزاري حضوري مراسم ميسر نشود طي برنامهاي زنده در شبکههاي اجتماعي اعلام اسامي برگزيدگان انجام خواهد پذيرفت.