سرگذشت «هارلی دیویدسون» در ایران

پرشين خودرو/ تقريبا هر چيزي روي زمين الگويي دارد. از دريبل زيداني در فوتبال گرفته تا ساخت موتورسيکلت‌هايي که به آنها طرح هارلي ديويدسون مي‌گويند. وجه اشتراک بين زيدان و هارلي ديويدسون هم اولين بودنشان است. زيرا اولين کسي که چنين دريبلي با استفاده از چرخش بدن و دو پا زد، زين الدين زيدان بود و حالا هر کسي در دنياي فوتبال از اين دريبل استفاده کند، مي‌گويند دريبل زيداني زد. اولين کمپاني موتورسيکلت‌سازي هم که با اين شکل و شمايل اقدام به ساخت موتورسيکلت کرد هارلي ديويدسون نام دارد و حالا هر برند موتورسيکلتي با استايل کلاسيک هارلي مي‌سازد، مي‌گويند طرح هارلي است. البته در ضميمه هفتگي دنياي ماشين بيش از اين کاري با فوتبال نداريم، اما کارمان با هارلي تازه شروع شده است! تاريخچه روزي روزگاري در سال 1903 برادران ديويدسون و دوست صميمي‌شان آقاي هارلي، تصميم گرفتند يک دوچرخه را موتوردار کنند! يعني در واقع يک موتور 116 سي‌سي را روي يک دوچرخه سوار کنند. از آن تصميم حالا بيش از 113 سال گذشته است و کمپاني هارلي ديويدسون دهه‌هاست که يکي از تاثيرگذار‌ترين، سود آور‌ترين و پيشگامان دنياي موتورسيکلت در جهان است. هارلي تا سال 1940 موتورسيکلت‌هايي مي‌ساخت که از نظر طراحي شباهت‌هايي با ديگر موتورسيکلت‌هاي توليد شده در جهان داشتند، هر‌چند محصولات ساخت هارلي مشخصات مخصوص به خود را حفظ کردند اما در واقع از سال 1940 بود که يک انقلاب در طراحي محصولات هارلي به وجود آمد. در اين سال ابعاد موتورسيکلت‌ها و البته حجم پيشرانه‌ها بزرگ‌تر از قبل شد. اولين محصول اين انقلاب موتورسيکلتي با کد FL بود. اين موتورسيکلت اولين سري از محصولات جديد هارلي بود که با کدهاي مختلفي تا سال 1948 در خط توليد قرار داشت. يکي از رسوم کمپاني هارلي در نامگذاري محصولاتش اين بود که اگر آپشن يا قطعه خاصي به يک محصول اضافه مي‌شد، آن محصول پسوندي در نامش به ثبت مي‌رسيد که ارتباط مستقيم با قطعه يا آپشن جديد داشت. به‌طور مثلا وقتي سري FLH داراي استارت الکتريکي شد، اين سري با کد الکترا گلايد معرفي شد. با ورود به سال 1949 هارلي سري FL را ارتقا داد و علاوه بر استفاده از پيشرانه‌اي به روز شده، در سيستم تعليق نيز از فنرهاي هيدروليکي استفاده کرد و به همين دليل اين سري را با نام Hydra-Glide نيز مي‌شناسند. سال 1953 فرا رسيد. در واقع اين سال تولد 50 سالگي کمپاني هارلي ديويدسون بود. پس مديران کمپاني تصميم گرفتند نمونه‌اي ويژه از سري FL را بسازند که يادآور نيم قرن توليد موتورسيکلت‌هاي اين کمپاني باشد. از اين رو سري FL با تجهيزات و رنگ بندي خاصي به توليد رسيد. به گزارش پرشين خودرو در سال 1958 مهندسان هارلي تصميم گرفتند سيستم تعليق را بازنگري کنند تا سواري و هندلينگ سري FL کمي بهتر شود. به همين دليل در هر سمت از سيستم تعليق عقب يک کمک فنر نرم اضافه شد که تا بتواند ضربات را بهتر جذب و دفع کند. اين سري را با نام Duo-Glide مي‌شناسند. هر چند در دهه 60 هارلي ديويدسون در اوج سود‌دهي و فروش قرار داشت، اما از به روز کردن محصولاتش غافل نبود. زيرا رقيبان اروپايي مثل بنلي، تريومف، ماچلش، BSA و ... تحقيقات گسترده‌اي را آغاز کرده بودند تا بتوانند در بازار آمريکا بر هارلي پيروز شوند. هارلي نيز در سال 1965 اقدام به نصب استارت الکترونيکي روي سري FL کرد، هرچند استفاده از استارت الکترونيکي امروز امري عادي در دنياي موتورسيکلت است(البته نه در توليدات بي‌کيفيت داخلي) اما در اواسط دهه 60 اين تکنولوژي براي خودش اسم و رسمي داشت. مدل‌هايي که به اين استارت مجهز شدند به Electra-Glide معروف هستند. جالب است بدانيد که ساخت سري FL حتي هنوز هم ادامه دارد و هارلي سعي کرده استايل اصلي اين موتورسيکلت را حفظ کند. هارلي ديويدسون در ايران هارلي ديويدسون يکي از اصلي‌ترين موتورسيکلت‌هايي است که در ايران به‌عنوان وسيله نقليه سازماني ادارات، ارگان‌ها و پليس مورد استفاده قرار گرفت. هر چند اين برند در ايران داراي نمايندگي رسمي بود. به عبارتي اگر شما قصد خريد يک هارلي را داشتيد، مي‌توانستيد به نمايندگي مجاز آن مراجعه کنيد و حتي آپشن‌ها و قطعات افترمارکتي که دوست داشتيد را هم براي هارلي خود سفارش دهيد، اما عمده هارلي ديويدسون‌هايي که به ايران راه يافتند همان‌هايي هستند که به سفارش نيروهاي نظامي چون پليس راهنمايي و رانندگي وارد کشور شدند. جالب است بدانيد که اين موتورسيکلت‌ها حتي تا اواخر دهه 60 شمسي در خدمت پليس قرار داشت و در انبارها قطعات يدکي بسياري از هارلي‌ها موجود بود. اما در اين سال‌ها ارگان‌ها اقدام به برگزاري مزايده فروش اين موتورسيکلت‌ها کردند و متاسفانه صدها دستگاه هارلي ديويدسون که مي‌توانست به‌عنوان موتورسيکلت کلاسيک در اختيار علاقه مندان قرار بگيرد، با همت بعضي از متخصصان اين حوزه راهي کشورهاي خارجي از جمله اروپا شدند. از آنجا که موتورسيکلت‌هاي هارلي موجود در ايران از انواع سفارش پليس بودند و به همين دليل نوشته Police Specile در صفحه کيلومتر آنها وجود داشت، داراي متريال ساخت بهتري نسبت به نمونه‌هاي معمولي هستند. از اين‌رو نمونه‌هاي سفارش ايران از ارزش مادي و معنوي بيشتري نسبت به ساخته‌هاي معمولي از همين سري دارد. در همه دوراني که پليس راهنمايي و رانندگي و حتي تيم‌هاي اسکورت سران قبل از انقلاب از اين موتورسيکلت استفاده مي‌کردند، حتي يک مورد رسمي از فوت موتورسوار با اين شاهکارهاي دوچرخ گزارش نشده است. ضمن اينکه قدرت اين موتورسيکلت و البته مهارت پليس هارلي سوار ايران باعث شده بود مجرمان نتوانند از چنگ پليس فرار کنند. هارلي دولوکس! ميهمان ما يک هارلي سري FL مدل 1976 است. البته اين موتورسيکلت آنقدر وسايل افترمارک دارد که بيشتر شبيه به يک خودرو کوچک شده که تنها دو چرخ دارد! نگارنده هارلي ديگري در ايران سراغ ندارم که مثل اين موتورسيکلت داراي همه آپشن‌ها و قطعات افتر مارکت باشد. هارلي ديويدسون از جمله موتورسيکلت‌سازاني است که در استفاده از فلز کروم دست پرتواني دارد. به همين دليل بخش‌هاي مختلفي از ساخته‌هاي اين کمپاني حتي به‌صورت استاندارد روکشي از کروم با کيفيت و صيقلي دارند. در نماي کناري اين موتورسيکلت، لوله‌اگزوز‌هاي بلند و کشيده آن با روکشي از کروم جلب توجه مي‌کنند. عقاب يا همان Eagle يکي از نمادهايي است که در آمريکا بسيار مورد توجه قرار دارد. حتي کمپاني جيپ ورژني از مدل معروف رنگيدش را با نام Golden Eagle توليد کرد. در قطعات افتر مارک يا حتي استاندارد هارلي ديودسون هم عقاب نمادي پر کاربرد است. از اين رو روي سطح بدنه گيرباکس نقش عقابي در حال پرواز ديده مي‌شود که يک ريسمان با نوشته هارلي‌ديويدسون را حمل مي‌کند. همچنين فنر و کمک فنر هيدروليکي هم روکشي کرومي دارند. در بخش عقب دو باکس همرنگ بدنه قرار دارند که به وسيله گاردهاي کناري محافظت مي‌شوند. اين گاردها در واقع همان گاردهاي محافظ هستند که سطح پشت صندلي و دور بخش عقب موتورسيکلت را پوشش مي‌دهند. در دهه 80 و اواخر دهه 70 سپر بسياري از خودروها داراي پوششي از فلز و لاستيک‌هاي ضربه گير بود. چيزي شبيه اين سپر‌ها را مي‌توانيد در اين موتورسيکلت هم ببينيد. به خصوص اين قطعات همچون سپر در لبه گلگيرها نصب شده‌اند. دزدگير فابريک هارلي درست در جايي قرار دارد که پلاک نصب شده است. اين دزدگير به کمک جيوه مايعي که درون مخزنش قرار دارد کار مي‌کند. به اين ترتيب که وقتي موتورسيکلت را در حالت جک قرار مي‌دهيد و دزدگير را فعال مي‌کنيد، هر تکان و تغيير وضعيتي مي‌تواند سطح جيوه را متلاطم کرده و دزدگير را به صدا درآورد. صندلي که چرمي سفيدرنگ و زيبا دارد به همراه قسمت‌هاي چرمي دسته‌هاي فرمان و جاپايي‌ها به‌صورت افترمارکت روي موتورسيکلت نصب شده‌اند. يکي از جالب‌ترين نکات در مورد اين موتورسيکلت و بسياري از توليدات هارلي ديويدسون در دوران گذشته، جاپايي‌هاي ضد لرزش آن است. اين جاپايي‌ها به‌صورت دو تکه ساخته شده‌اند و بين آنها قطعات لاستيکي و فنري نصب شده تا لرزش را به پاها منتقل نکنند. نشانگرهاي کيلومتر و سرعت در وسط باک قرار دارند. ضمن اينکه براي سوخت‌گيري هم مي‌توان از دو مجراي روي باک استفاده کرد. در کناره‌هاي موتورسيکلت گاردهاي محافظ قرار دارند که در صورت برهم خوردن تعادل موتورسيکلت از برخورد پاها با زمين جلوگيري مي‌کنند. ترمزها در هر دو محور ديسکي هستند و روکشي از کروم دارند. نجواي خاص هارلي پيشرانه اين موتورسيکلت از نوع دو سيلندر است که با زاويه 45 درجه نسبت به هم در طول موتورسيکلت قرار دارد. حجم هر يک از سيلندرها حدود 600 سي سي است و اين يعني حجم موتور مجموعا به 1200 سي سي مي‌رسد. اين پيشرانه در دور موتور 5150 دور بر دقيقه به 60 اسب بخار نيرو دست پيدا مي‌کند. گيرباکس نيز چهار دنده روبه جلو دارد. اگر با صداي پيشرانه هارلي ديويدسون آشنايي نداشته باشيد، احتمالا وقتي پيشرانه روشن مي‌شود تصور مي‌کنيد با اشکال رو به رو است و در حال خاموش شدن است. اما تصور شما صحيح نيست، زيرا صداي پيشرانه هارلي ديويدسون به دليل نسبت تراکم پايين کمي بم و کند به گوش مي‌رسد. در مسيرهاي پر پيچ و خم، هدايت هارلي نياز به مهارت دارد. زيرا اين موتورسيکلت کمي سنگين وزن است. اما به دليل بزرگي لاستيک‌ها و مرکز ثقل وزني پايين، از ثبات خوبي روي جاده برخوردار است. با اين حال يک هارلي سوار خوب مي‌داند که فرمان اين موتورسيکلت کمي سنگين است و اصطلاحا با تنظيم گاز و حرکات بدن بايد آن را کنترل کند. رضا صفاري مالک اين موتورسيکلت که يکي از باتجربه‌هاي حوزه خودرو و موتورسيکلت‌هاي کلاسيک است در مورد اين موضوع مي‌گويد: راندن هارلي به دليل شکل قرارگيري راکب و دوشاخه جلو نياز به حرکات بدن دارد. به دليل اينکه فرمان هارلي زياد دور نمي‌گيرد و لاستيک آن بزرگ است. بايد اين موتورسيکلت را هم با بدن و هم با فشار روي دسته‌هاي فرمان هدايت کرد. او اضافه مي‌کند: اتفاقا برخلاف تصور عموم و به‌رغم وزن بالاي اين موتورسيکلت، نياز نيست موتورسوار سنگين وزن باشد و درشت اندام، فقط کافي است اصطلاحا قلق راندن آن را ياد بگيريد. اما در نهايت بايد بگويم که موتورسيکلت‌هاي زيادي شبيه به هارلي ساخته شده است، اما فقط هارلي است که حس سواري هارلي را دارد. سخن پاياني حال که اين گزارش را مطالعه کرديد حتما ديگر چشمتان موتورسيکلت‌هاي طرح هارلي را نمي‌گيرد. دست کم مي‌دانيد که بين يک هارلي واقعي و يک موتورسيکلت طرح هارلي تفاوت‌هاي زيادي وجود دارد. در چند سال اخير چيني‌ها هم وارد طرح هارلي‌سازي شده‌اند. به گزارش دنياي ماشين، برخي از نمونه‌هاي آن هم وارد ايران شده است. اما تنها کافي است چند دقيقه روي زين آن نشسته و با آن برانيد تا متوجه شويد که تنها با يک اسباب بازي موتوردار رو به رو هستيد. پس توصيه مي‌کنيم اگر شما هم مثل ما نمي‌توانيد هارلي اصل بخريد، از خير طرح هارلي‌ها بگذريد يا دست کم وقتي سوار آن هستيد ديگر قيافه يک «هارلي رايدر» را به خود نگيريد! با کانال تلگرامي «آخرين خبر» همراه شويد