محرکهای درونی افزایش قیمت خودرو
دنياي اقتصاد/ افزايش قيمت خودروهاي داخلي اين روزها باز هم به سوژهاي داغ تبديل شده و با وجود انتقادهايي که بابت اين اتفاق به خودروسازان ميشود، مديران صنعت خودرو با دفاع از تصميمات قيمتي خود، عوامل بيروني از جمله تورم و نرخ ارز را دليل بالا رفتن هزينههاي توليد ميدانند.اين در شرايطي است که اگرچه نميتوان نقش اين عوامل را در افزايش هزينه توليد خودروها انکار کرد، با اين حال ضعف مديريتي خودروسازان در کنترل عوامل داخلي بهخصوص در حوزه بهرهوري و سرمايهگذاري و همچنين منابع مالي نيز قابلچشمپوشي نيست. بهعبارت بهتر، مجموع مولفههايي در داخل و خارج از خودروسازي کشور، سبب شدهاند هزينه توليد در اين صنعت بالا بوده و محصولات آن به اصطلاح گران از آب در بيايند. ترديدي نيست که عوامل بيروني شامل تورم و صعود نرخ ارز و برخي محدوديتهاي بينالمللي در کنار مناسب نبودن فضاي کسبوکار، اثري مستقيم و مهم بر بالا رفتن هزينههاي توليد خودرو در کشور داشته و دارند، اما عدم مديريت صحيح مسائل داخلي نيز در رها شدن فنر هزينهها اثري غيرقابل انکار گذاشته و ميگذارند. «ضعف بهرهوري ناشي از وجود نيروي مازاد»، «واگذار نکردن زيرمجموعههاي زيانده و سربار»، «سرمايهگذاريهاي داخلي و خارجي بعضا غيراقتصادي و نشات گرفته از تصميمات سياسي» و همچنين «تامين تسهيلات از منابع به اصطلاحگران»، مجموعه عوامل درون بنگاهي هستند که مديريت صحيح آنها ميتوانست و ميتواند هزينههاي توليد و در نتيجه قيمت تمام شده خودروهاي داخلي را کاهش دهد. در اين بين، بهنظر ميرسد کاهش بهرهوري نقش قابلتوجهي در نزولي شدن هزينههاي توليد خواهد شد، همان طور که در حال حاضر بالا بودن نرخ اين مولفه مهم، بر آتش افزايش قيمت ميدمد. يکي از اصليترين عوامل اثرگذار بر بالا بودن نرخ بهرهوري، وجود نيروي مازاد چند هزار نفري در خودروسازي کشور است. اتفاقا همين دو روز پيش مديرعامل سايپا نيز به اين موضوع اشاره و گفته که شرکت تحت مديريت وي در حال حاضر حدود ۱۱ هزار نفر نيروي انساني مازاد دارد. با در نظر گرفتن اينکه ايران خودرو نيز مانند سايپا شرکتي نيمهدولتي بهشمار ميرود و وسعت و گستردگي بزرگتري دارد، ميتوان حدس زد آبي پوشان جاده مخصوص هم با سندرم نيروي مازاد در ارقامي بزرگتر مواجه هستند. رابطه بهرهوري با نيروي انساني، يک رابطه خطي و مستقيم است، به نحوي که هرچه نيروي انساني کمتري در يک واحد صنعتي به کار گرفته شود، در مقابل نرخ بهرهوري بالا رفته و طبعا هزينههاي توليد کاهش مييابند. با اين حال در خودروسازي ايران بهدليل وجود نيروي انساني بيش از نياز واقعي (مازاد)، نرخ بهرهوري پايين و در نتيجه هزينه توليد بالاست. اثرگذاري نيروي مازاد بر افزايش هزينهها از آن جهت است که اين نيروها حداقل در بخش دستمزد، هزينههاي کلاني بر دوش خودروسازان گذاشته و اين هزينهها نهايتا در قيمت خودروها محاسبه ميشوند؛ بنابراين اگر خودروسازي کشور تا اين حد نيروي مازاد نداشت، بدون شک هزينههاي آن بسيار کمتر از حال بود و در نتيجه قيمت خودرو از اين ناحيه، کنترل ميشد. اين در شرايطي است که خودروسازان کشور بهدليل وابستگي به دولت، چندان امکان تعديل نيرو ندارند و هيچ مديري در صنعت خودرو ايران توان و جسارت و اصلا اجازه چنين کاري را به خود نميبيند. در اين شرايط، حداقل کاري که از مديران خودروسازي انتظار ميرود، عدم جذب نيروي انساني غيرضرور و بازخريد کارکنان اداري و کارگري با شرايط مطلوب و مورد پذيرش است. اما جداي از بحث بهرهوري و نيروي مازاد، وجود يکسري زيرمجموعههاي زيانده در خودروسازي نيز به نوبه خود سبب بالا رفتن افزايش هزينههاي توليد شده است. غولهاي جاده مخصوص در حال حاضر چند شرکت زيرمجموعه استراتژيک و غيراستراتژيک دارند که برخي از آنها بهدليل زيان انباشته بالا و بهرهوري پايين، تاثير منفي زيادي در بيلان مالي خودروسازان گذاشتهاند. بهعبارت بهتر، مجموعه اصلي خودروسازان به خودي خود عملکرد چندان بدي در حوزه مالي نداشتهاند و زيرمجموعههاي آنها يکي از مسببان اصلي زيانده شدنشان به حساب ميآيند. طبعا وقتي شرکتهاي زيرمجموعه داراي بهرهوري نبوده و زيان توليد کنند، دود اين ماجرا در چشم شرکتهاي مادر نيز خواهد رفت. يکي از مثالهاي بارز اين ماجرا، ايران خودروديزل است، زيرمجموعه تجاريساز ايران خودرو که در حال حاضر با توليدي به شدت زير ظرفيت اسمي مشغول به فعاليت است و حتي هاشم يکهزارع، مديرعامل ايران خودرو سه سال پيش به «دنياياقتصاد» گفته بود که هزينههاي اين شرکت از سوي شرکت مادر تامين ميشود. صرف چنين هزينههايي براي زيرمجموعههاي زيانده، در نهايت خود را در قيمت تمام شده خودروها نشان ميدهد و از همين رو فروش زيرمجموعههاي موردنظر ميتواند ضمن برداشتن باري سنگين از دوش خودروسازان، هزينه توليد آنها را نيز پايين بياورد. ديگر مسالهاي که نميتوان اثر آن را بر افزايش هزينههاي توليد و قيمت تمام شده خودروهاي داخلي ناديده گرفت، «سرمايهگذاريهاي داخلي و خارجي بعضا غيراقتصادي و نشات گرفته از تصميمات سياسي» است. هرچند در مقايسه با سالهاي دورتر، خودروسازان سرمايهگذاري کمتري در راستاي ساخت سايتهاي توليدي در شهرستانها و خارج از کشور انجام ميدهند، اما اين روند بهطور کامل قطع نشده و ادامه دارد. نکته ديگر اينجاست که برخي از سرمايهگذاريهاي پيشين، عملا به باري بر دوش صنعت خودرو تبديل و خودروسازان بهدليل مسائل سياسي و اجتماعي، مجبور به سرپا نگه داشتن برخي سايتهاي شهرستاني و خارجي خود هستند و اين موضوع بر هزينههاي غيرمتعارف آنها را ميافزايد. بهنظر ميرسد اگر روند چنين سرمايهگذاريهايي که توجيه اقتصادي و آورده مالي چنداني ندارند، متوقف شوند، از اين ناحيه نيز ميتوان هزينههاي توليد و قيمت تمام شده را کنترل کرد. اما جداي از مسائل مطروحه، «تامين نقدينگي از منابع به اصطلاحگران» نيز ديگر عاملي است که در بالا رفتن هزينه توليد خودروسازان نقش دارد. در حال حاضر خودروسازان بخشي از نقدينگي خود را از سيستم بانکي تامين ميکنند و اين در شرايطي است که اين روش تامين، پرهزينه بوده و بار مالي سنگين نيز روي دوش آنها ميگذارد. اين وام و تسهيلات علاوهبر بهره بالا، معمولا بهدليل تاخير در بازپرداخت، جريمههاي زيادي نيز براي خودروسازان به همراه داشته و گاهي سبب شده تزريق نقدينگي جديد به خزانه آنها از سوي سيستم بانکي، متوقف شود. خودروسازان البته طي دو سه سال گذشته گاهي خود نيز در قامت بانک وارد عمل شده و با در نظر گرفتن طرحهايي پرهزينه و دردسرزا مانند «اتوخدمت» عملا خود را زير بار تعهد مالي سنگين به مشتريان بردند. در اين روش، خودروسازان به مشتريان خود سودي بيش از نرخ متعارف بانکي پرداخت ميکنند که به نوبه خود هزينه مالي آنها را بالا برده است. در مجموع بهنظر ميرسد اگر خودروسازان بتوانند مجموعه عوامل داخلي مذکور را مديريت کنند، کاهش هزينههاي توليد و قيمت تمام شده، اتفاقي محتمل خواهد بود که هم به نفع آنهاست و هم به سود مشتريان. همراهان عزيز، آخرين خبر را بر روي بسترهاي زير دنبال کنيد: آخرين خبر در سروش http://sapp.ir/akharinkhabar آخرين خبر در ايتا https://eitaa.com/joinchat/88211456C878f9966e5 آخرين خبر در آي گپ https://igap.net/akharinkhabar آخرين خبر در ويسپي http://wispi.me/channel/akharinkhabar آخرين خبر در بله https://bale.ai/invite/#/join/MTIwZmMyZT آخرين خبر در گپ https://gap.im/akharinkhabar