راهنمای جامع مراقبت از خودرو
زوميت/ در اين مطلب به مراحل نگهداري خودرو در چهار بخش ميپردازيم که در کاهش هزينهها و افزايش عمر وسيلهي نقليه نقش دارند. انجام دادن بهموقع و صحيح سرويسهاي خودرو نهتنها ارزش وسيلهي نقليه را در طولانيمدت حفظ ميکند بلکه قابليت اطمينان و امنيت آن را هم حفظ ميکند. يک سرويس متداول خودرو شامل کارهايي است که برخي از آنها را نميتوان در منزل انجام داد و لازم است به مکانيک مراجعه شود. با وجود اين شناختن سرويسهاي خودرو و نحوهي انجامگرفتن آنها براي يک راننده ميتواند بسيار مفيد باشد. در ادامه در چهار بخش شامل فيلترها و مايعات، ترمزها و تسمهها، سيستم الکتريکي و قسمت خارجي خودرو به شرح عملياتهاي مورد نياز در سرويس و نگهداري اتومبيل خواهيم پرداخت. ۱. فيلترها و مايعات خودرو بررسي نيازهاي خودرو با رجوع به دفترچهي راهنما بسياري از سرويسهايي که روي خودروها انجام ميشوند، مشترک هستند و در تمام دنيا به يک شکل انجام ميشوند. اما برخي از سرويسها متفاوت است و بايد آن را بسته به نوع، برند و سال ساخت خودرو انجام داد. براي اين منظور بايد دفترچهي راهنماي خودرو را حتما مطالعه کرد. در دفترچهي راهنماي هر خودرويي گفته ميشود که سرويسهاي آن خودرو در چه فواصلي بايد انجام شوند. يکي از سرويسهايي که در هر مدل خودرو تفاوت دارد، زمان تعويض تسمه تايم است. تأخير در تعويض کردن تسمه تايم ميتواند باعث آسيب ديدن موتور خودرو و بهخصوص سرسيلندر شود. اگر به دفترچه راهنماي خودرو دسترسي نداريد، به وبسايت سازنده مراجعه کنيد. بررسي مخازن و اضافه کردن مايعات در صورت نياز زير کاپوت خودرو چندين مخزن پلاستيکي براي مايعات مختلف خودرو مانند روغن ترمز، آب رادياتور، مايع شيشهشور و روغن هيدروليک فرمان وجود دارد. هر يک از اين مخازن دو خط روي بدنهي خود دارند که حد پر و خالي مخزن را نشان ميدهد. اگر راننده در هنگام بازديد مخازن مشاهده کند که مايع مخزني از حد حداقل مجاز پايينتر رفته است، بايد مايع را اضافه کند تا حدي که سطح مايع به خط بالايي يعني حداکثر ميزان برسد. برخي از خودروها نيازمند نوع خاصي از مايع خنککننده يا روغن ترمز هستند. براي دانستن اين اطلاعات بايد حتما به دفترچهي راهنماي خودرو مراجعه کرد. براي پر کردن مايع ابتدا بايد در مخزن را باز کرد، سپس مايع را تا خط Full پر کرد و در مخزن را محکم بست. تعويض روغن موتور بهازاي هر ۵ هزار کيلومتر بهتر است فارغ از نوع خودرو، روغن موتور را هر ۵ هزار کيلومتر يکبار تعويض کنيد. براي اين کار بايد خودرو روي جک يا چاله برده شود و با باز کردن پيچ مشخص، روغن آن را تخليه کرد. سپس بايد فيلتر روغن را جدا کرد. پيش از نصب فيلتر روغن جديد بهتر است کمي روغن را با انگشت به واشر دور آن آغشته کرده و سپس فيلتر جديد را در جاي خود محکم کرد. مرحلهي بعدي بستن پيچ کارتل و سپس پر کردن روغن موتور است. هنگام پر کردن روغن موتور بايد ميزان و نوع روغن را از دفترچهي راهنماي خودرو مطالعه کرد. خودروهاي مختلف ظرفيت روغن موتور متفاوتي دارند؛ در نتيجه حتما بايد ميزان دقيق را از دفترچه چک کرد. تعويض سالانهي فيلتر هوا فيلتر هواي موتور از ورود آلودگيها و خاک به درون موتور جلوگيري ميکند. بيشتر فيلترهاي هوا را بايد سالي يکبار تعويض کرد. برخي فيلترها نيز در بازار وجود دارند که نياز به تعويض آنها نيست و تنها بايد تميز شوند. فيلتر هوا درون بخشي به نام هواکش نصب ميشود. هواکش در خودروهاي مختلف با استفاده از پيچ يا بست کليپسي قابل جداسازي است تا بتوان به فيلتر هوا دسترسي پيدا کرد. پس از جدا کردن فيلتر کهنه، بايد فيلتر جديد را درون هواکش قرار داد و هواکش را بهطور صحيح در جاي خود بست. از بنزين مناسب با نوع خودرو استفاده کنيد عدد اکتان نشاندهندهي مقاومت و پايداري بنزين در برابر فشار است. پيشرانههايي که ضريب تراکم بالايي دارند (مانند پيشرانههاي توربوشارژر يا سوپرشارژر) معمولا به بنزين با اکتان بالا نياز دارند. استفاده از بنزين اکتان پايين در چنين خودروهايي ميتواند باعث خرابي پيشرانه و به وجود آمدن مشکلات متعدد در طول زمان شود. در اکثر خودروهايي که نياز به بنزين اکتان بالا دارند، اين مسئله روي در باک نوشته ميشود. اگر چنين چيزي را در آنجا مشاهده نشود، بايد به دفترچهي راهنماي خودرو رجوع کرد. تعويض فيلتر بنزين بهازاي هر ۶۰ هزار کيلومتر فيلتر بنزين وظيفهي جلوگيري از ورود خاک و ذرات اضافي به سيستم سوخترساني را بر عهده دارد. فيلتر بنزين را ميتوان با دنبال کردن مسير سوخت از سمت باک تا محفظهي موتور پيدا کرد. از نظر ظاهري فيلتر بنزين شبيه يک سيلندر استوانهاي است که يک مجراي ورودي و يک خروجي دارد. هنگام جدا کردن فيلتر بنزين بهتر است يک ظرف زير آن گرفته شود تا اگر بنزين داخل آن شروع به بيرون ريختن کرد، بتوان نشتي را کنترل کرد. براي جدا کردن نگهدارندهي فيلتر بنزين نيز ميتوان از يک پيچگوشتي سادهي دو سو استفاده کرد. هنگام نصب فيلتر بنزين بايد به جهت نصب آن توجه کرد و اين مورد معمولا با يک علامت روي فيلتر نشان داده ميشود. تعويض آب رادياتور يک بار در سال سالي يک بار بايد آب رادياتور يا ضديخ را تخليه کرد. براي اين منظور در بعضي خودروها يک پيچ تخليه زير رادياتور قرار دارد و در ديگر مدلها هم بايد با باز کردن شلنگهاي رادياتور، ضديخ را تخليه کرد. سپس بايد در رادياتور را در بخش بالايي آن باز کرده و ضد خ و آب را اضافه کنيم. در اکثر خودروها ضديخ و آب را بايد با نسبت ۵۰/۵۰ مخلوط کرد ولي براي اطمينان بهتر است دفترچهي راهنماي خودرو چک شود. بررسي دفترچهي راهنما از اين جهت حائز اهميت است که ممکن است سازنده ضديخ خاصي را براي خودرو پيشنهاد کند. حجم مايع مورد نياز نيز در دفترچهي راهنما قيد ميشود. پاک کردن رادياتور از حشرات باقيماندهي حشرات روي رادياتور ميتواند تأثير منفي روي کارايي اين قطعهي مهم داشته باشد. براي حل اين مشکل محلولهاي مخصوصي در بازار وجود دارند که با اسپري کردن آنها روي رادياتور بهراحتي ميتوان حشرات را پاک کرد. اين اسپري بايد ۲ دقيقه روي رادياتور باقي بماند و سپس ميتوان آن را پاک کرد. برخورد اشياي تيز و سخت به رادياتور ميتواند به آن آسيب بزند پس هنگام پاک کردن بايد مراقب بود. ۲. نگهداري از ترمزها، شلنگها و تسمهها لنتهاي ترمز را هر ۳۰ هزار کيلومتر تعويض کنيد بروز مشکل در سيستم ترمز ميتواند بسيار خطرناک باشد به همين علت اگر راننده احساس کند که ترمزها کارايي کافي ندارند، بايد نسبت به تعويض لنتها اقدام کند. اگر مالک بخواهد اين کار را در خانه انجام دهد، بايد خودرو را روي جک ببرد و چرخها را باز کند. مرحلهي بعدي جدا کردن کاليپر ترمز است که اين کار با باز کردن دو پيچ انجام ميشود. سپس ميتوان بهراحتي لنتها را از جاي خود درآورد. براي اينکه بهراحتي بتوان پيستونهاي کاليپر را به عقب هل داد، ميشود از يک گيرهي C شکل يا از يک پيچ گوشتي بهعنوان اهرم استفاده کرد. تعويض تسمههاي خراب در هر سرويس دورهاي لازم است که تسمههاي خودرو بازديد و در صورت نياز تعويض شوند. هنگام قرار دادن تسمهي جديد در جاي خود بايد دقت شود که مسير تسمه به درستي دنبال شده و در جاي صحيح قرار داشته باشد. تعويض شلنگهاي آسيبديده با باز کردن کاپوت بهراحتي ميتوان شلنگهاي پلاستيکي را بازديد کرد. اگر هرگونه پارگي يا ترک روي شلنگ مشاهده شود، بايد آن را تعويض کرد. هنگام جدا کردن شلنگها هم بايد توجه داشت که زير آنها يک ظرف گرفته شود که مايع يا روغن به جاهاي ديگر نريزد. پيش از نصب شلنگ جديد هم بايد قطر و طول آن چک شود. ۳. نگهداري از سيستم برق خودرو قطبهاي باتري را سالي يکبار تميز کنيد قطبهاي باتري گاه سولفاته ميشوند و جرم ميگيرند. اين جرمگيري ميتواند روند ارسال جريان برق را با مشکل مواجه کند. براي پاک کردن اين جرمها ابتدا بايد قطب منفي باتري را آزاد کنيد. قطبهاي باتري با شل کردن پيچ بالاي آنها بهسادگي جدا ميشوند. سپس قطب مثبت را آزاد کنيد. براي زدودن جرم سولفات يک قاشق غذاخوري معادل ۱۳.۸ گرم جوش شيرين را با يک فنجان يا ۲۴۰ ميلي ليتر آب مخلوط کنيد و سپس با يک مسواک قطبهاي باتري را بشوييد. با استفاده از مسواک هم سر باتريها و هم سر فلزي سيمها را تميز کنيد. پيش از نصب دوبارهي سر باتريها، آنها را با دستمال خشک کنيد. سپس ابتدا سر مثبت و بعد سر منفي را در جاي خود نصب و محکم کنيد. بررسي و تعويض لامپها براي بررسي لامپها بايد از يک نفر بخواهيد جلوي خودرو بايستد. سپس اقدام به تست تک تک چراغها کنيد و از همراهتان بخواهيد به عقب خودرو برود تا چراغهاي عقب را هم چک کند. در صورتي که لامپي سوخته باشد، بهسادگي ميتوانيد با باز کردن درپوش پشت چراغ، به بخش لامپها دسترسي پيدا کرده و لامپ را تعويض کنيد. اگر در خودرويي تعويض لامپ بهسادگي ميسر نباشد، بايد به راهنماي خودرو رجوع شود. بررسي فيوزها براي تعويض فيوزهاي سوخته ابتدا بايد دو جعبه فيوز خودرو را پيدا کرد. معمولا يکي از جعبه فيوزها در قسمت سمت چپ پاي راننده و ديگري درون کاپوت قرار دارند. براي اينکه بدانيد کدام فيوز به چه بخشي ارتباط دارد، بايد به دفترچهي راهنما رجوع کنيد. هنگام جايگزين کردن فيوز سوخته هم دقت کنيد که فيوز جديد داراي آمپر يکساني با فيوز قبلي باشد. تعويض شمعها بهازاي هر ۵۰ هزار کيلومتر براي دسترسي به شمعها بايد کاپوت را باز کرده و سپس کوئل را باز کنيد. پس از يافتن شمع بايد با آچار شمع مخصوص اقدام به باز کردن آن کنيد. بايد توجه داشت که شمعهاي نو حتما پيش از نصب بازديد شوند و فاصلهي بين الکترود آنها اندازهگيري شود. فاصلهي بين الکترود شمع را با ابزار اندازهگيري مخصوصي به نام فيلر اندازه ميگيرند و عدد دقيق آن براي هر خودرو در دفترچهي راهنما آمده است. براي نصب شمع، ابتدا بايد آن را با دست در جاي خود قرار داد و تا جاي ممکن سفت کرد، سپس بايد با آچار شمع، آن را محکم کرد. استفاده از اسکنر ODB يا دياگ کردن خودرو اگر چراغ چک موتور خودرو روشن شود، براي دانستن دليل آن به يک دستگاه دياگ يا OBD نياز است. دستگاه دياگ با استفاده از درگاهي که معمولا در پايين فرمان و زير پاي راننده يا درون داشبورد قرار دارد، به خودرو وصل ميشود و ميتواند کد خطاي مربوطه را بخواند. پس از نصب سوکت دياگ بايد کليد خودرو را در حالت On قرار دهيد تا اسکن کردن کد خطا شروع شود. در برخي دستگاههاي دياگ، دستگاه کد خطا را براي شما توضيح ميدهد ولي در برخي دستگاهها تنها يک کد نشان داده ميشود. بايد اين کد را يادداشت کرده و در سايت سازنده يا دفترچهي راهنماي تعميرات مشاهده کنيد. هر يک از کدهاي خطا نشاندهندهي بروز ايراد در يک بخش از خودرو هستند. کار با دستگاه دياگ سخت نيست و هر کسي ميتواند يک اسکنر OBD خريداري کند و با خود به همراه داشته باشد. ۴. قسمتهاي خروجي خودرو تنظيم باد لاستيکها براي دانستن فشار باد مجاز تايرها بايد به ديوارهي تاير نگاه کرد. معمولا سازندگان تاير حداکثر فشار باد مجاز تاير را روي آن با واحد psi مينويسند. اگر نتوانستيد اين عدد را روي تاير پيدا کنيد، معمولا برچسبي درون در يا روي رکاب سمت راننده وجود دارد که اطلاعات فشار باد تاير روي آن نوشته ميشود. براي تنظيم باد تايرها ابتدا بايد درپوش نازل را باز کرد و فشارسنج را روي آن قرار داد. اگر عدد نشاندادهشده روي فشارسنج کمتر از ميزان مجاز باشد، بايد با يک کمپرسور باد تاير را تا ميزان مجاز اضافه کرد. اگر فشار باد لاستيکها کمتر از ميزان مجاز باشد، مصرف سوخت خودرو افزايش پيدا کرده و عمر لاستيکها نيز کاهش پيدا ميکند. جابجايي تايرها هر ۸ هزار کيلومتر يک راننده حتما بايد اطمينان حاصل کند که تايرها در فواصل مشخص و ثابتي جابهجا شوند. تايرها بهصورت ضربدري هم بايد جابهجا شوند که ترتيب آن در شکل بالا کامل نشان داده شده است. دليل اصلي اين کار را بايد در استهلاک متفاوت تايرهاي جلو و عقب عنوان کرد. چون فشار ناشي از ترمزگيري روي چرخهاي جلو بيشتر است در نتيجه، آنها فرسايش بيشتري نسبت به چرخهاي عقب دارند. اگر تايرها جهتدار نباشند، ميتوانيد آنها را بهجز جلو و عقب کردن چپ و راست نيز بکنيد. اما تايرهاي جهتدار را تنها بايد در جهت آجهاي آنها نصب کنيد. تعويض تيغههاي برف پاککن برفپاککنها از مهمترين قطعات ايمني خودرو به شمار ميروند. زمانيکه تيغهي برف پاککنها آسيب ببيند يا شروع به پوسيدن کند، بايد فورا آنها را تعويض کنيد. در بيشتر خودروها جدا کردن تيغه کار سادهاي است. اگر هنگام نصب برف پاککن جديد به مشکل برخورديد، بايد به دفترچهي راهنماي تعميرات خودرو رجوع کنيد. مراقبت از رنگ بدنه شايد بسياري فکر کنند که رنگ بدنه تنها براي زيبايي است اما رنگ نقش حفاظتي از بدنه را نيز بر عهده دارد و از بروز پوسيدگي جلوگيري ميکند. يکي از راههاي مراقبت از رنگ خودرو استفاده از واکس است. بهتر است هر ۶ ماه يکبار بدنه را واکس بزنيد. براي اين کار ابتدا بايد خودرو بهخوبي شسته شود. پس از خشک شدن بدنه بايد واکس را روي بدنه استفاده کرد. پس از خشک شدن واکس بايد با يک پارچه بدنه را پاک کرد.