افت تولید خودروهای تجاری در ۶ ماه اول سال جاری چشمگیر است
دنياي اقتصاد/ وضعيت توليد تجاريسازان کشور به هيچ وجه مساعد نيست، اين مساله تبديل به بار مضاعفي بر دوش شرکتهاي اصلي شده است. در حال حاضر ايرانخودرو و سايپا با زيان انباشته هنگفتي روبهرو هستند که بخشي از اين زيان به دليل وضعيت آشفته تجاريسازان زير مجموعه اين شرکتها است. آنچه مشخص است تجاريسازان در زمان طلايي برجام نيز نتوانستند طبق انتظاراتي که فضاي حاصل از توافق جامع هستهاي براي شرکتهاي خودروساز ايجاد کرده بود، در انعقاد قراردادهاي خارجي موفق عمل کنند. به اين ترتيب نبايد انتظار تغيير و تحولات جدي آن هم در اوجگيري تحريمها از شرکتهاي ياد شده، داشت. همانطور که عنوان شد دو شرکت ايرانخودرو و سايپا سال هاست که بار هزينهاي دو شرکت تجاريساز خود را بردوش ميکشند بهطوريکه هاشم يکهزارع، مديرعامل پيشين ايرانخودرو سه سال پيش در مجمع سالانه ايرانخودرو با اشاره به زيان انباشته اين شرکت يکي از دلايل اصلي در اين زمينه را چالش توليد خودروهاي تجاري طي سالهاي گذشته عنوان کرده بود. وي حتي در اظهار نظري ديگر، بر واگذاري شرکت تجاري تحت تابعه اش تاکيد کرده بود. حال با توجه به فراگيري تحريمها و تاثيرگذاري آن بر خودروسازي کشور، هم اکنون دو شرکت ايرانخودروديزل و سايپا ديزل در شرايط سختي بهسر ميبرند اين در شرايطي است که هم اکنون دو شرکت ياد شده ظرفيت خالي براي توليد خودروهاي تجاري دارند. پيش از اين نيز با مطرح شدن ابرپروژه اسقاط خودروهاي سنگين، فعاليت مجدد اين دو شرکت و همچنين استفاده از ظرفيت خالي آنها براي جايگزيني محصولات سنگين فرسوده پيش بيني شده بود حال آنکه تحريمها مانعي براي تحقق اهداف در نظر گرفته شده بود. حال اين سوال مطرح است که آيا وضعيت تجاريسازان هميشه همينطور بوده؟ در اين زمينه برخي از تجاريسازان مدعي هستند در دوران رونق خود نه تنها بار خاطر شرکتهاي مادر نبودند که يار شاطر بودند، حتي آنها معتقدند تجاريسازان در دوره رونق خود به شرکتهاي مادر نقدينگي تزريق ميکردند. با تمام اين احوال آمار و ارقامي که از سوي اين شرکتها در ارتباط با وضعيت توليد منتشر ميشود گوياي وضعيت نامساعد آنها است. چنانچه تغييري در روند توليد اين شرکتها ايجاد نشود، مشخص نيست تا چه زماني منبع زيان انباشته خودروسازان خواهند بود. در اين زمينه به نظر ميرسد که مسوولان صنعتي کشور اگر نسخه نهضت داخليسازي را براي سواريسازان ميپيچند بايد براي تجاريسازان نيز فکري کنند.در اين زمينه خيلي از دست اندرکاران توليد محصولات تجاري به ادامه توليد به شرط حضور شرکاي بينالمللي تاکيد ميکنند. حال آنکه در شرايط کنوني به نظر ميرسد اين امر محقق نخواهد شد. آمار توليد و چالش پيشرو حال به وضعيت توليد دو شرکت تجاريساز کشور ميپردازيم. براساس گزارش ۶ ماههاي که توسط ايرانخودرو ديزل و سايپا ديزل به سازمان بورس ارائه شده است. اين دو شرکت با افت توليد چشمگيري نسبت به سال گذشته مواجه شدهاند. براساس اين گزارش سايپا ديزل در ۶ ماهه ابتداي سال جاري تنها توانسته ۲۰۰ دستگاه از محصولات خود را در خطوط توليد نهايي کند. اين ميزان توليد چنانچه با آمار ۶ ماهه سال گذشته مقايسه شود، افت توليد ۹۰ درصدي را نشان ميدهد. تجاريساز زير مجموعه شرکت خودروسازي سايپا توانسته بود در ۶ ماه نخست سال گذشته ۲ هزار و ۱۶ دستگاه از انواع محصولات خود را توليد کند. در شرايطي اين خودروساز در سال ۹۷ توانسته بود از ظرفيت توليد خود استفاده ببرد که شاهد هستيم در سال ۹۸، از ميان ۷ محصول حاضر در سبد محصولات خود تنها توليد دو محصول را در دستور کار قرار داده است. حال به سراغ وضعيت توليد در شرکت ايرانخودرو ديزل ميرويم. زيرمجموعه تجاريساز ايرانخودرو در مدت زمان ۶ ماههاي که از سال ۹۸ گذشته توانسته ۵۷۷ دستگاه از انواع خودروهاي تجاري حاضر در سبد محصولات خود را توليد کند. اين در حالي است که در مدت مشابه سال گذشته آبي پوشان پايتخت توانسته بودند ۹۵۱ دستگاه از محصولات سنگين خود را در خطوط توليد تکميل کنند. بنابراين مقايسه اين دو آمار توليد به ما نشان ميدهد که زير مجموعه تجاريساز ايرانخودرو با افت توليد ۳/ ۳۹ درصدي در اين بخش روبهرو بوده است. البته اين نکته نيز بايد مورد توجه قرار بگيرد که در آمار ارائه شده توسط ايرانخودرو ديزل به سازمان بورس شاهد هستيم که توليد آمبولانس، ون و وانت نيز آمده است. با اضافه کردن آمار اين نوع خودرو، جمع توليد محصولات ايرانخودرو ديزل در ۶ ماه ابتدايي سال جاري به هزار و ۸۷۰ دستگاه ميرسد. اين در حالي است که ايرانخودرو ديزل با احتساب آمبولانس، ون و وانت در ۶ ماه ابتدايي ۹۷ توانسته بود ۴ هزار و ۲۵۳ دستگاه از محصولات خود را توليد کند. بنابراين افت توليد اين تجاريساز به ۵۶ درصد ميرسد. راهکار برونرفت از وضعيت فعلي اما مسير برونرفت از مشکلات تحريم در شرکتهاي تجاريساز چيست ؟ در اين زمينه حسن کريميسنجري کارشناس خودرو به «دنياياقتصاد» ميگويد شرکتهاي تجاريساز در شرايط فعلي با سه چالش روبهرو هستند. چالش اول مدنظر اين کارشناس افت فضاي کسبوکار در دوران تحريم است. آن طور که کريميسنجري ميگويد وضعيت حاکم بر اقتصاد کشور در دوران تحريم سبب شده تا کليه فعاليتهاي عمراني اعم از راهسازي، فعاليتهاي معدني، ساختمانسازي و همچنين صادرات و واردات به کما برود. اين مساله سبب ميشود خودروهاي تجاري کمتر مورد استفاده قرار گيرند و همين اتفاق روي وضعيت توليد و فروش تجاريسازان اثرگذار است. مساله ديگر که کريميسنجري به آن اشاره ميکند افزايش نرخ ارز است. اين افزايش نيز به نوعي رهاورد تحريمهاست و سبب ميشود قيمت تمامشده محصولات توليدي در خطوط توليد شرکتهاي تجاريساز افزايش يابد. اين در حالي است که به دليل کاهش فعاليت عملا بازار از متقاضي براي اين خودروها خالي است. از ديگر سو در حالي شاهد افزايش قيمت هستيم که دست خريداران از دريافت هرگونه تسهيلاتي در اين زمينه کوتاه است. در همه جاي دنيا چرخ شرکتهاي تجاريساز به کمک تسهيلات دهي به خريداران از طريق شبکه بانکي يا خود شرکتهاي تجاريساز ميچرخد. چالش توليد سومين چالش تجاريسازان است. همچنين چالش توليد به دليل خروج شرکاي خارجي و وابستگي به آنها اتفاق افتاده است. کريميسنجري ميگويد در حال حاضر پيدا کردن شرکاي تجاري جديد با توجه به تنگتر شدن حلقه تحريمها تا حدودي غيرممکن به نظر ميرسد. بنابراين براي گذر از شرايط تحريمي شرکتهاي تجاريساز فعال بايد به سمت طراحي يک پلتفرم مشترک حرکت کنند. اين کارشناس در پاسخ به اين سوال که آيا امکان طراحي پلتفرم در داخل کشور وجود دارد، ميگويد براي طراحي پلتفرم نياز به طراحي قواي محرکه داريم. در حال حاضر توليد موتور ۴۵۷ با عمق داخليسازي بالا در داخل کشور امکانپذير است. اين کارشناس ادامه ميدهد همچنين ميتوانيم گيربکس ZF را با توجه به تجربهاي که در داخل شرکتهاي تجاريساز وجود دارد، به توليد انبوه برسانيم. اين کارشناس تصريح ميکند شرکتهاي اکسلساز فعال در کشور وجود دارند که در شرايط فعلي ميتوانند به کمک تجاريسازان بيايند. کريميسنجري تاکيد ميکند طراحي پلتفرم مشترک علاوه بر اينکه سبب حل معضل شرکتهاي تجاريساز در خطوط توليد ميشود، قيمت تمامشده را به ميزان قابل ملاحظهاي نيز کاهش ميدهد. اين کارشناس معتقد است کليد حل چالش تجاريسازان در شرايط فعلي اجماع براي توليد پلتفرم مشترک است. البته کريميسنجري معتقد است تجاريسازان در بعد مديريت و بازاريابي نيز مشکلات عديدهاي دارند که وزارت صمت بهعنوان متولي کلان صنعت خودرو بايد فکري به حال اين دو چالش نيز بکند. در اين بين محمدرضا آقايي رئيس هياتمديره شرکت سايپا ديزل نيز در ارتباط با راهکار شرکتهاي تجاري ساز براي برونرفت از وضعيت فعلي به خبرنگار ما ميگويد راهکار اول پيدا کردن شرکاي جديد و همچنين تحکيم روابط با شرکايي است که پيشتر با تجاريسازان داخلي همکاري ميکردند. وي تاکيد ميکند که اين راهکار ميتواند بهعنوان راهکاري کوتاهمدت مدنظر مديران تجاري ساز قرار گيرد. آن طور که آقايي ميگويد در راستاي اين راهکار ميتوان راهکار دوم را نيز تعريف کرد. راهکار دوم افزايش عمق داخليسازي محصولات تجاري است. البته داخليسازي براي تجاريها با توجه به تيراژ کمي که اين خودروها دارند، تبديل به پاشنه آشيل آنها براي داخليسازي محسوب ميشود. رئيس هياتمديره سايپا ديزل در ادامه اظهارات خود به نقش نقدينگي براي به جريان انداختن راهکار اول تاکيد ميکند و ميگويد در حال حاضر تجاريسازان از وضعيت مناسب نقدينگي برخوردار نيستند. همين مساله سبب شده آنها در ترخيص قطعات مانده در گمرک با چالشهايي روبهرو شوند همچنين براي سفارشگذاريهاي جديد نيز دستشان بسته باشد. چالش نقدينگي در شرايطي گريبان تجاريسازان را گرفته است که آنها بدهيهاي سنگيني نيز به سيستم بانکي کشور دارند. آقايي معتقد است بايد يک عزم ملي بهوجود آيد و چالشهاي موجود در خطوط توليد تجاريسازان در سطوح بالاتر مورد بررسي و تعيين تکليف قرار بگيرد.