سیستم ضد لغزش در خودرو چیست؟
تسنيم/ سيستم ضد لغزش در هنگام شتاب گيري يا همان (ASR) مخفف کلمات لاتين Acceleration Skid Regulation ميباشد و يکي از کاربردي ترين سيستم هاي ايمني محسوب ميگردد که بودنش در هر خودوريي الزامي است. (ASR)سيستمي است که از هرزگردي چرخهاي محرک در هنگام گاز دادن از حالت سکون و يا در عين حرکت جلو گيري مينمايد. به عبارت ساده تر هنگامي که خودرو در حال حرکت است و يا از حالت سکون حرکت ميکند در صورتي که به خودرو گاز داده شود و گشتاور ارسالي از موتور به چرخ ها بيشتر از نيروي اصطکاک لاستيک با سطح زمين باشد باعث خواهد شد که چرخ هاي خودرو به جاي انتقال خودرو به جلو به دور خود چرخيده و به اصطلاح هرزگردي کند. اين وضعيت در شرايطي که سطح جاده به دلايلي نظير يخ زدگي يا بارندگي از اصطکاک کمتري برخوردار باشد، بيشتر رخ خواهد داد.اما زماني که اين سيستم بر روي خودرو نصب شده باشد از بروز چنين وضعيتي و هرزگردي لاستيکها به دور خود جلوگيري ميکند. بارزترين دليل وجود بروز لغزش يا همان هرزگردي در چرخ خودرو به ايراد ديفرانسيل هاي آزاد باز ميگردد. همانطور که ميدانيد گشتاور ارسالي از موتور ابتدا وارد جعبه دنده شده و سپس براي ارسال به چرخ هاي طرفين خودرو، وارد ديفرانسيل ميگردد. اما ديفرانسيل آزاد خودرو به سبب مکانسيمش قادر خواهد بود که بيشترين گشتاور را به چرخي ارسال نمايد که از اصطکاک کمتري برخوردار است. اين مکانسيم به اين دليل طراحي شده است که خودرو در سر پيچ ها دچار انحراف نگردد چرا که در پيچ ها چرخ بيروني خودرو بايد با سرعت بيشتري حرکت کند و چرخ داخلي پيچ بايد از سرعت کمتري برخوردار باشد. اگر ديفرانسيل آزاد نبود و ديفرانسيل مجبور بود که به اندازه مساوي گشتاور را به هر دو چرخ ارسال کند چرخ ها با سرعت يکساني به چرخش در ميآمدند و در نهايت خودرو منحرف ميگرديد. اما همين امر در شرايط بحراني مانند شرايط جوي بد و جاده هاي لغزنده پاشنه آشيل ديفرانسيلهاي آزاد است. چرا که وقتي چرخ يک طرف يا هر دو طرف بدليل اصطکاک کم شروع به لغزش کند دائما گشتاور بيشتري را دريافت ميکند و چرخي که داراي اصطکاک بيشتري است از دريافت گشتاور محروم شده و ثابت ميماند همين امر موجب عدم حرکت خودرو در هنگام سکون يا انحراف خودرو در حال حرکت ميگردد. حتما از خود ميپرسيد، حالا لاستيک خودرو براي لحظاتي هم هرزگردي کند مگر چه مشکلي دارد که حضور اين سيستم را آنقدر مهم ميکند.براي درک بهتر اين موضع و جواب اين سئوال به زماني که خودرويي به اين سيستم مجهز نباشد ميپردازيم. همانطور که ميدانيم کوچکترين انحراف براي خودروهاي در حال حرکت ميتواند حکم مرگ و يا زندگي را داشته باشد چرا که انحراف خودرو باعث بروز حادثه ميگردد. اولين دليل براي انحراف خودرو لغزش چرخ ها بر روي سطح جاده است. همان طور که مي دانيد سيستم ABS , اين سيستم کمکي ترمز باعث ميگردد که در ترمز هاي ناگهاني چرخ خودرو قفل نکند تا چرخ ها همچنان روي سطح جاده استوار مانده و دچار لغزش نشود. همين حالت نيز در حالت حرکت هم نيز وجود خواهد داشت. به عبارتي در صورتي که هر کدام از چرخ هاي خودرو بدليل عدم اصطکاک مناسب جاده دچار هرزگردي شود بدين معناست که سرعت چرخ هرزگرد با سرعت چرخ هاي ديگر متناسب نخواهد بود و موجب انحراف خودرو خواهد شد. لذا همانطور که سيستم ABS در هنگام توقف از لغزش چرخ ها جلوگيري ميکند سيستم TCS هم در حالت حرکت موجب عدم لغزش چرخ ها ميگردد. اين سيستم در روزهاي برفي و باراني و يا در زماني که جاده از يخ پوشيده باشد بسيار کاربردي خواهد بود چرا که اصطکاک جاده به کمترين ميزان خود رسيده و امکان هرزگردي چرخ ها بيشتر از هر زمان ديگر ميگردد. اما سيستم ضد لغزش ASR داراي مزايايي ديگر هم است.اين سيستم باعث افزايش راندمان خودرو ميگردد و کمک حال راننده در شرايط نامساعد جوي به منظور حرکت مستمر خودرو ميگردد. براي مثال در نظر بگيريد که در يک روز برفي در شيب کاملا ملايم تصميم به حرکت ميگيرد. از آنجايي که کف جاده از برف و يخ پوشيده شده است گشتاور ارسالي به چرخ ها کاملا بيشتر از اصطکاک موجود است و چرخ هاي محرک بدون مشکل خاصي شروع به هرزگردي ميکند. هر چقدر شما بيشتر گاز دهيد اين هرزگردي بيشتر ميگردد. اما اگر خودروي شما به سيستم ASR مجهز باشد چرخ ها از هرزگردي منع ميشوند و باعث مي گردد که چرخ ها به آرامي شروع به حرکت کند. توجه داشته باشيد در چنين شرايطي به هيچ عنوان نميتوانيد با خودروي بدون اين سيستم در شيب جاده يخ زده حرکت کنيد. حضور اين سيستم حرکت خودرو را هموارتر ميکند. اما اين سيستم در جاده هاي عادي و عاري از يخ زدگي هم نيز کمک حل راننده است. سيستم ASR مي تواند به راننده کمک کند تا مطمئن تر از پيچ ها عبور کند. اگر راننده هنگام دور زدن بيش از حد گاز بدهد چرخ هاي متحرک چسبندگي خود را از دست ميدهند و خودرو به يک سمت کشيده ميشود که در خودروهاي ديفرانسيل جلو باعث کم فرماني و در خودروهاي ديفرانسيل عقب باعث بيش فرماني ميشود. سيستم کنترل هرزگردي با محدود کردن قدرت انتقالي به چرخ ها ميتواند جلوي اين حالت را بگيرد. البته اين سيستم نميتواند باعث افزايش چسبندگي خودرو به سطح مسير حرکت شود فقط ميتواند ناتواني راننده در سريع عکس العمل نشان دادن به هرزگردي را جبران کند. سيستم ASR همچنين در شرايط مسابقه و رانندگي هيجاني بسيار کاربرد دارد. چرا که در چنين شرايط راننده بطور ناگهاني پدال گاز را فشرده و حجم زيادي از گشتاور را روانه چرخ ها ميکند . از اين رو چرخ ها بدون معطلي شروع به هرزگردي ميکنند. در اين حالت به جاي که خودرو حرکت روبه جلويي داشته باشد براي لحظاتي در سر جاي خود ثابت ميماند. همين ميزان کافي است تا از رقيب عقب بمانيد. اما اين سيستم از هرزگردي چرخ ها را کنترل ميکند و نميگذارد که چنين اتفاقي رخ دهد. اين سيستم با همکاري سنسور هاي مختلف و سيستم ترمز ABS باعث عدم هرزگردي چرخ ها ميگردد. براي توضيح اين مطلب بايد گفت در خودروهاي مجهز به سيستم ASR در تمامي چرخ ها سنسور هاي با نام سنسور سرعت چرخ يا Wheel Speed Sensor تعبيه شده است که بطور مدام سرعت دوران چرخ ها را به رايانه مرکزي خودرو يا ECU ارسال ميکنند. زماني که هرزگردي رخ دهد يکي يا چندين چرخ خودرو داراي سرعت چرخش بيشتري ميگردند در چنين شرايط ECU از طريق کنترل دريچه گاز خودرو گشتاور ارسالي به چرخ ها را کاهش ميدهد سپس از طريق ترمز ABS سرعت چرخي که در حال هرزگردي ميباشد را کنترل مي کنند تا بيشترين گشتاور به ديگر چرخ ها منتقل شود. به عبارت بهتر وقتي سيستم کنترل هرزگردي شناسايي کند که يکي از چرخ ها سرعت دوران بيشتري نسبت به چرخ هاي ديگر دارد به طور خودکار به آن چرخ نيروي ترمز اعمال ميکند تا سرعت دوران آن کمتر شده و از اين طريق هرزگردي کاهش يابد. در واقع سيستم ASR اطمينان حاصل ميکند که حداقل گشتاور ممکن به چرخي که در حال هرزگردي است منتقل شود تا هرزگردي آن چرخ از بين برود و چرخي که در حال هرزگردي نيست گشتاور بيشتري دريافت کند تا تعادل برقرار شود. اگر دو چرخ به طور همزمان دچار هرزگردي شوند سيستم ASR سرعت دوران هر دو چرخ را به مقدار مساوي کاهش ميدهد تا اينکه چسبندگي خود را به دست آورند. در غير اينصورت ASR سيگنالي به ECU ارسال ميکند تا از اين طريق گشتاور ارسالي موتور با آن چرخ ها کاهش يابد و هرزگردي آنها خنثي شود. در پايان اشاره مي کنيم که سيستم کنترل کشش يا ASR کاملا با سيستم EPS يا همان ESC متفاوت است . در حقيقت سيستم کنترل کشش بخشي از سيستم EPS محسوب مي گردد. در انتها اشاره مي کنيم که سيستم ASR همان سيستم کنترل کشش TCS است که در اکثر خودروهاي آلماني ASR ناميده ميشود.