ارزان ترین خودرو وارداتی کمتر از ۱.۲ میلیارد تومان نخواهد بود
عصر خودرو/ با روي کار آمدن عليرضا رزم حسيني، وزير جديد صنعت، بحث واردات خودرو که ۳ سال قبل به طور کامل متوقف شده بود بار ديگر به موضوعي مهم بدل شد به گونهاي که حتي نمايندگان مجلس نيز مدتي است به دنبال آزادسازي مجدد واردات هستند و حتي در برخي موارد نسبت به طرح هاي پيشنهادي از سوي انجمن واردکنندگان خودرو به صورت کلامي چراغ سبز نشان داده اند.
انجمن واردکنندگان خودرو حدود دو هفته قبل 9 طرح پيشنهادي براي واردات خودرو بدون خروج حتي يک دلار ارز از کشور را ارائه کرد که ظاهرا مورد قبول مسئولين قرار گرفته و جلسات کارشناسي تکميلي با نمايندگان مجلس نيز در اين زمينه برگزار شده است. مهم ترين محوريت اين 9 طرح پيشنهادي استفاده از ارز هاي خارج از کشور يا ورود سرمايه گذاران خارج از کشور در راستاي قطع نياز به ارز بانک مرکزي است. کسب و کارهاي واردات خودرو در اوج فعاليت بيش از 15 هزار نيروي فعال داشتند که به گفته مسئولان اين حوزه با ممنوعيت واردات خودرو، حدود13هزار نيروي متخصص از اين حوزه بيکار شدند و انجمن واردکنندگان به دنبال احياء اين کسب و کار است.
- چه شد که به يکباره واردات خودرو ممنوع شد ؟
در سال 1395 با تصميم وزير وقت صمت در حالي که نه ترامپ بود و نه تحريم، شبانه ثبت سفارش به روي شرکت هاي غير نمايندگي بسته شد و در خرداد ماه سال 96 نيز ثبت سفارش براي نمايندگان رسمي بسته شد و از تيرماه همان سال واردات به طور کل ممنوع شد. در آن زمان مسئولان وزارت صمت معتقد بودند که در دوران پسابرجام بايد هر برند حتما محصولش را در ايران توليد کند در حالي که هم ثبات تصميمي گيري در کشور نداشتيم و هم موانع بسياري در مسير توليد يک محصول در کشور وجود دارد. به نظر من در آن زمان مسئولان به دنبال مهندسي بازار براي افزايش قيمت خودروهاي داخلي بودند و همان موقع هم من در مصاحبه هايم گفتم که خودروسازي در مالکيت دولت است و براي بهره بيشتر، بايد همه رقباي خودروسازي از ميدان به در شوند. در گزارش هاي تحقيق و تفحص مجلس نهم به زيان هاي انباشته صنعت خودرو طي دهه 80 شمسي اشاره شده بود و معتقدم دولت با اين تصميم سعي در انحصاري کردن بازار براي پوشاندن زيان ها و افزايش قيمت خودروهاي داخلي داشت.
- مگر خودروهاي وارداتي با تعداد محدود و قيمت هاي بالا در سطح خودروهاي توليدي قرار داشتند که مسئولان واردات را سدي براي افزايش قيمت خودروهاي داخلي بدانند ؟
به عقيده من خودرو وارداتي شاخصي براي ارزشگذاري خودرو داخلي است. به نظر شما اگر امروز يک سانتافه هم قيمت يکي از خودروها توليد داخل باشد، مردم آن خودرو توليد داخل را انتخاب مي کنند ؟ مسئولان در ابتدا به اسم حمايت از توليد، ديوار تعرفه را بنا کردند و خودرويي که مثلا مي توانست با قيمت 150 ميليون تومان وارد بازار کشور شود را به 300 ميليون تومان رساندند. تعرفه در ابتدا 45، 55 و 75 درصد بود و بعد آن را به سه سطح 55 ، 75 و 95 درصد افزايش دادند و ديدند آنطور که بايد بين خودروهاي داخلي و وارداتي خلاء ايجاد نشده است لذا آمدند اسقاط الزامي براي هر خودرو وارداتي را از دو برگ اسقاط به 8 برگ اسقاط افزايش دادند و در قدم آخر هم واردات را به طور کل ممنوع کردند. به نظر من خودروهاي وارداتي سقفي براي افزايش قيمت خودروهاي توليد داخل محسوب مي شد که سعي کردند آن را تا حد ممکن افزايش دهند اما در يک نقطه براي فراهم کردن شرايط افزايش نامحدود قيمت خودروهاي داخلي، به طور کل وارداتي ها را حذف کردند تا مشکلي از اين بابت نباشد.
- آيا با ممنوعيت واردات، مسئولان به هدفي که مي گوييد رسيدند ؟
همزمان با اين تصميم، ترامپ اعلام کرد که مي خواهم ايران را تحريم کنم و از برجام خارج شوم. مسئولان اين قسمت را محاسبه نکرده بودند چرا که با اين تصميم نرخ ارز افزايش پيدا کرد، خودروهاي خارجي در بازار کمتر از تقاضا شد و بازار به شرايطي رسيد که هم اکنون مي بينيم.
- مسئولان آماده تحريم ها نبودند ؟
مسئولان ما استراتژي زمان تحريم در صنعت خودرو نداشتند. ما در اين صنعت مدير برنامه ريزي و توليد نداريم چرا که وقتي ترامپ ميگويد 6 ماه ديگر ايران را تحريم مي کنيم و تا اين حد وابستگي به واردات قطعات داريد يک مسئول تامين قطعات بايد سريعا قراردادهاي بزرگ ببندد و به گونه اي قطعات را تامين کند که در دوران تحريم هم بتوانيم خودرو توليد کنيم. لذا برنامه اي براي تحريم نداشتيم و سنگيني اين عدم برنامهريزي با افزايش قيمت ها روي دوش مردم بوده است.
- انجمن واردکنندگان 9پيشنهاد براي آغاز مجدد واردات ارائه کرده است که همه آن ها بر مبنا ارزي به غير از ارز بانک مرکزي است. هدف اصلي از اين راهکارها چيست و آيا اجراي آن ها در سال هاي 95 و 96 ميسر نبود؟
اين امکان در آن زمان هم وجود داشت اما چون ضرورتش بوجود نيامده بود، اين راهکار به ذهن کسي نرسيده بود. حوزه واردات خودرو 15هزار نيروي خبره دارد که با ممنوعيت واردات، 13 هزار نفر از آنها بيکار شدند. سرمايه گذاري هاي کلاني در زمينه خدمات پس از فروش و ... در استان هاي مختلف انجام شده بود و اين سرمايهها داشت از بين مي رفت. در اين شرايط ما مي رفتيم به مسئولان ميگفتيم که اين سرمايه ها و کسب و کارها در حال از بين رفتن هستند اما در جواب مي گفتند، در شرايط تحريم به دنبال واردات خودرو لوکس هستيد ؟ ما ديديم درست مي گويند و در اين شرايط، نبايد تصميمي بگيريم که موجب خروج منابع از کشور شود آن هم منابعي مانند نفت و گاز که براي آيندگان است و با خرج اين منابع برويم ماشين بياوريم ؟ قطعا اگر اين کار را مي کرديم ايراد بزرگي به ما وارد بود لذا گفتيم بايد کار کنيم که با منافع کشور منافات نداشته باشد لذا بعد از بيش از ده ماه بررسي، راهکارها را گرد هم آورديم تا به حفظ کسب و کارها و سرمايه هاي واردات خودرو در کشور کمک کند و نيازي به استفاده از ارز بانک مرکزي در آن ها وجود نداشته باشد.
- به نظر مي رسد مجلسي ها به راهکارهاي شما چراغ سبز نشان داده اند و گفته اند با آغاز طرح کنترل و اصلاح بازار و صنعت خودرو، واردات خودرو نيز با استفاده از ارز بدون منشا ممکن است آزا دشود ؟
پس از ارائه اين 9 راهکار، براي نمايندگان مجلس سوالات بسياري پيش آمد و به همين دليل جلسات متعددي با افراد متفکر و هوشمند در مجلس براي ارائه اطلاعات تکميلي داشتيم و بسياري از سوء تفاهم ها در زمينه واردات خودرو برطرف شد. مثلا نمايندگان فکر مي کردند خيلي خودرو لوکس تا کنون وارد کشور شده و ارزبري زيادي را تحميل کرده است در حالي که بر اساس استعلام ما از گمرکات، از سال 1374 تا کنون تنها حدود 700 هزار خودرو وارداتي وارد کشور شده است و از طرف ديگر ارزبري خودروهاي وارداتي در بالاترين سال تنها 3درصد از کل واردات کشور را به خود اختصاص داده است لذا مشخص شد که ارزبري بالاي واردات خودرو صحت ندارد. پس از اين جلسات برخي نمايندگان در مصاحبه ها به طرح واردات خودرو اشاره کردند اما به نظر نمي رسد اين اشاره چندان جدي باشد و مجلس تلاش زيادي براي اين امر انجام دهد. ما در طرح هاي ارائه شده گفته ايم که برخي از واردکنندگان خودشان سرمايه خارجي دارند و مي توانند از اين سرمايه براي واردات استفاده کنند و يا واردکنندگان با افراد سرمايه گذار مذاکره کنند تا آن ها پول هايشان را در قالب خودرو وارد ايران کنند. برخي مسئولين در زمينه اين طرح به ما مي گفتند که چرا اين سرمايه گذارها پولشان را به غير از بهانه واردات خودرو به کشور وارد نمي کنند ؟ پاسخ اين است که آن ها قبلا سرمايه شان را خواستند بياورند منتهي آنقدر مشکلات برايشان بوجود آمده که دست آخر دستشان به سرمايه اي که وارد کشور کرده بودند نرسيد. همچنين برخي مي گويند چرا با اين روش دارو يا مواد اوليه وارد نکنيم ؟ در پاسخ به اين سوال هم بايد بگوييم که دارويي ها بايد براي حل مشکلشان به دنبال چنين راهکاري باشند، مشکل ما تعطيلي کسب و کارهاي واردات خودرو و بيکاري ده ها هزار نفر بود که برايش به اين راهکار رسيديم و مسئولان فعال در موارد ديگر نظير دارو يا مواد اوليه هم بايد به دنبال راهکار هاي اينچنيني باشند. عده اي گفتند اينگونه تراز تجاري منفي مي شود در حالي که با ورود ارز نشات گرفته از خارج از کشور، اين تراز منفي نمي شود . يکي ديگر از راهکار هاي پيشنهادي انجمن واردکنندگان خودرو اين بود که خودمان صادرات غير نفتي و غير پتروشيمي انجام دهيم و از ارز حاصله خودرو بياوريم. به طور کلي جمع آوري تمام اين 9 پيشنهاد 10 ماه به طول انجاميد و ما در اين بين دو هدف اصلي را دنبال مي کرديم؛ اولين هدف اين بود که مردم ما بايد خودرويي سوار شوند که لياقتش را دارند و به عنوان دومين هدف مي خواستيم کسب و کاري که بيش از 50 سال سابقه دارد و برايش زحمات فراواني کشيده شده به هر روشي حفظ شود.
- شرکت هاي واردکننده با ممنوعيت واردات به دنبال توليد رفتند و هر کدام يک کارخانه احداث کردند اما با تحريم ها اين کارخانه ها غير فعال ماند، با هدف آزادسازي مجدد واردات، تکليف اين کارخانه ها چه مي شود ؟
با ممنوعيت واردات و الزام به توليد خودروهاي خارجي، تمامي واردکنندگان بلا استثنا وارد عرصه توليد با حداقل 20درصد داخليسازي شدند و تمامي مدارک و مستندات اين موضوع نشان دهنده استناد به سياست هاي اعلامي مقام معظم رهبري مبني بر توليد است اما به علت تحريم ها و بروز مشکل در تبادلات بانکي اين موضوع متوقف شد. در شرايط کنوني سرمايه گذاراني که ارز را تامين مي کنند بيشتر ترجيح مي دهند خودرو CBU وارد شود و سريعتر به سرمايه شان برسند چرا که اگر سرمايه آن ها وارد بحث CKD و توليد شود با قوانين داخل کشور در زمينه هاي مختلف تا مرحله شماره گذاري اين سرمايه در ريسک قرار دارد اما با اين حال براي حل اين مشکل هم فکر کرده ايم و اين صنايع بايد فعال شوند. راه حل هايي ديده شده تا شرکت ها قطعات مورد نيازشان را وارد کشور و کارخانه ها را فعال کنند که احتمالا از اسفندماه شاهد نشانه هاي اوليه باشيم اما نمي توان انتظار تيراژ بالايي داشت.
- آيا هدفگذاري اصلي طرح هاي پيشنهادي روي خودروهاي هايبريدي و زير 1500 سي سي است؟
خودروهاي هايبريدي در برنامه مد نظر ما نيست بلکه بيشتر به دنبال خودروهاي زير 1500 سي سي هستيم که قيمت تمام شده پايينتري نسبت به ديگر خودروها دارند اما اين موضوع بدان معنا نيست که خودروهاي بالاي 1500 سي سي نمي توانند وارد شوند بلکه مانند گذشته و بر اساس قانون خودروهاي زير 2500 سي سي امکان واردات دارند اما تمرکز ما بيشتر روي خودروهايي است که امکان عرضه آن ها با قيمت بهتر به بازار وجود دارد.
- ارزان ترين خودرو وارداتي در شرايط کنوني چه قيمتي مي تواند داشته باشد ؟
اگر اراده کنيم، ديوار تعرفه نباشد و برخي قوانين هم مانعمان نشود مي توانيم حتي خودروهاي صفر کيلومتر 2018 را با تخفيف 50درصدي وارد کشور کنيم اما در شرايط کنوني معتقديم دولت اجازه نخواهد داد هيچ يک از خودروهاي وارداتي ما قيمتي کمتر از يک ميليارد تومان داشته باشد. ارزان ترين خودرويي که هم اکنون مي توانيم وارد کنيم بايد در گمرک حدود 20 هزار دلار قيمتش اظهار شود که در نهايت قيمت دلاري آن حدود 500 ميليون تومان مي شود که با تعرفه و ديگر موارد به يک ميليارد تومان مي رسد و با احتساب سود شرکت و ديگر هزينه ها حداقل قيمتش يک ميليارد و دويست ميليون تومان مي شود.
- خيلي ها فکر مي کنند اگر واردات باز شود، خودروهاي داخلي بي مشتري مي مانند، آيا خودروهاي وارداتي مي توانند نزديک قيمت داخلي ها شوند ؟
اگر قيمت يک خودرو وارداتي را در حداقل حالت يعني 10 هزار دلار هم در نظر بگيريم، با احتساب نرخ دلار و تعرفه، قيمت آن کمتر از 600 ميليون تومان نمي شود! در صورت تصويب آزادسازي واردات ما بايد مدل 2021 را وارد کنيم در حالي که در کشور هاي منطقه به ازاي هر سال که از مدل خودرو مي افتد درصدي از قيمت آن کم مي شود مثلا همين الآن مي توانيم خودروهاي مدل 2020 را با حدود 20درصد تخفيف بخريم ، مدل 2019 حدود 35 تا 40 درصد ارزان تر هستند و در مدل هاي 2018 و 2017 اين کاهش قيمت به حدود 50 تا 60 درصد هم مي رسد. با اين شرايط اگر قانون ممنوعيت واردات خودروهاي بالاي يکسال نبود مي توانستيم کرولا صفر کيلومتر مدل 2017 وارد کنيم و با قيمت 250 ميليون تومان به بازار عرضه کنيم.
- در صورت آزدسازي واردات خودرو، چه تعداد خودرو مي تواند در سال وارد شود ؟
حداکثر 10 تا 15 هزار دستگاه! ما اعلام کتبي کرده ايم که اگر همه واردکنندگان جمع شوند و از تمامي 9 طرح پيشنهادي واردات خودرو استفاده کنيم اوج آمار واردات به 10 تا 15 هزار دستگاه ميرسد و دليلش اين است که ارزان ترين خودرويي که مي توانيم وارد کنيم حدود 1.2 ميليارد تومان قيمت خواهد داشت. مگر چند نفر چنين قدرت خريدي دارند؟
- واردات خودرو آن هم در اين حجم و چنين قيمت هايي چطور مي تواند به بهبود قيمت ها در بازار کمک کند؟
من معتقدم بازار خودرو يک چرخه است. کسي که خودرو کارکرده دارد و مي تواند اين بودجه را براي خريد خودرو وارداتي بپردازند، خودرو کارکرده اش را هر طور شده در بازار مي فروشد و به مصرف کننده دوم مي دهد و مصرف کننده دوم هم خودرو خود را با قيمت پايين تر مي فروشد تا صاحب اين خودرو شود و همين چرخه که از يک نفر براي خريد خودرو وارداتي آغاز مي شود موجب به حرکت در آمدن خودروها در بازار دست دو خواهد شد و در نتيجه قيمت ها در بازار رو به نزول حرکت مي کنند.
- اگر همين امروز، واردات خودرو آزاد شود اولين خودرو چه زماني وارد کشور خواهد شد ؟
اين موضوع حداقل يک سال طول مي کشد چرا که براي واردات خودرو، هر يک از مدل ها بايد هومولوگيت شوند و آخرين هومولوگيشن مربوط به سال 2018 است و از آنجايي که واردات خودروهاي بالاي يکسال ممنوع است، نمي توان از اين هومولوگيت منقضي شده استفاده کرد براي همين به محض آنکه واردکنندگان تصميم به شروع مجدد بگيرند و بخواهند به دنبال بحث هاي استاندارد و هومولوگيشن بروند يک سال زمان نياز است و در بهترين حالت مي توان مهر و آبان ماه سال آينده را نخستين زمان براي آغاز واردات عنوان کرد. البته اين در شرايطي است که همه چيز خوب و بدون مشکل پيش برود، خيلي شرکت ها که نماينده رسمي هستند مطمئنا با هومولوگيت محصولاتشان که ديگر شرکت ها قصد واردات دارند موافقت نمي کنند و برخي مي گويند از کجا معلوم خودرو وارد کنيم و اجازه ترخيص بدهند ؟ همانطور که 3 سال پيش اين موضوع اتفاق افتاد. واردات خودرو 16 تصميم گيرنده دارند که هر کدام مستقل هستند.
- راهکار شما براي بهبود شرايط واردات خودرو چيست ؟
ما بايد در کشور واردات آزاد داشته باشيم و اين حق مسلم هر ايراني است. به نظر من هر ايراني بالاي 18 سال بايد هر 10 سال اجازه واردات خودرويي که مي خواهد سوار شود را داشته باشد. مسئولان ما مدت زيادي است که خودشان را درگير مسائل ساده اي مثل خودرو، گوجه و ... کرده اند در حالي که نبايد اينچنين باشد و مسائلي مانند خودرو و خانه نبايد دغدغه مردم باشد در حالي که اين موضوع براي شهروندان بسياري از کشورها به هيچ وجه دغدغه نيست. اين موضوع که آرزوي بسياري اين است که روزي ب ام و سوار شوند يا خانه دار شوند در بسياري از کشور هاي جهان اصلا دغدغه نيست.
- هم اکنون چند شرکت واردکننده وجود دارند و آيا در صورت آغاز مجدد واردات فعاليت خواهند داشت ؟
ما در کشور 15 واردکننده خودرو داريم که 13 تاي آن ها عضو انجمن واردکنندگان خودرو هستند. پيشبيني ما اين است که هم شرکت هاي واردکننده رسمي و هم وارد کنندگان گري مارکت با آزاد سازي واردات، فعاليت گسترده اي داشته باشند.