سلبریتیهای نیم قرن پیش چه بودند؛ چه شدند
روزنامه شهروند/ داستان هجرت و جلاي وطن، داستان غريبي است بهويژه اينکه موضوع مربوط به اهل شهرت باشد. آدمهايي که امروزه با نام «سلبريتي» شناخته ميشوند، زماني خيلي دورتر تقريبا چهار دهه پيش با اين نام شناخته نميشدند. آدمهايي که يا در سينما چهرههاي شناخته شده بودند يا در موسيقي اما وقتي درسال ٥٧ اوضاع دگرگون شد؛ اوضاع آنها هم به هم ريخت. برخي مانند مرتضي عقيلي و از آن مهمتر بهروز وثوقي که در سينما اسم و رسمي داشتند، رفتند و ديگر نامي از آنها در سينماي ايران ديده نشد. الا اينکه بهروز وثوقي همين چندسال پيش در فيل «فصل کرگدن» حاضر شد که بعيد است بدنه جامعه آن را ديده باشد. برخي ديگر هم ماندند و کاري از دستشان برنيامد. فقط خاطره مرد از آن سالها به ياد مانده بود. داستان مرگ فردين خود نمونهاي است که نشان ميداد مردم به «قهرمان»هايشان چقدر علاقه دارند. اما اينکه اين چهرهها بعد از انقلاب چه کردند و چطور پيش رفتند خود حديث مفصلي است و آنها که به هر دليل معتقد بودند در فضاي جديد کاري نميتوانند انجام دهند، هجرت کردند و برخي بازگشتند و برخي هم ديگر امکان بازگشت برايشان به وجود نيامد. برخي از نامها در اين مجال مطرح ميشوند که البته همه آنها نيست. يا نمونههاي شاخصند يا نمونههايي که مردم بيشتر ميشناسند. ماندند و کار نکردند در ميان اهالي موسيقي و سينما افراد زيادي هم هستند که ماندند و کاري هم از آنها برنيامد. يکي از معروفترين اين آدمها محمد علي فردين است. فردي که توسط دوستان و نزديکانش گفته شده تا آخرين روزها دوست داشت دوباره در سينما حاضر شود، اما نقل است که يکي از وزراي ارشاد به او گفته بود: اگر نماز هم بخواني ديگر در سينما جايي نداري... جواد يساري در موسيقي، ناصر ملک مطيعي در سينما و ... افرادي هستند که ماندند اما نتوانستند دوباره مجوز حضور در کاري را بگيرند. جواد يساري| خواننده کوچه بازاري يا به قولي «مردم پسند» در اندک زماني قبل از انقلاب، در اوج معروفيت بود. معروفيت او چنان است که همين امروز وقتي خبري دربارهاش منتشر ميشود، کلي بازتاب دارد. کسي که از تشک کشتي و عرصه ورزش شروع کرد و بعد خواننده شد. سال ۱۳۵۲ آهنگي با نام «پول سياه» خواند و استعداد خود را در اين زمينه نشان داد با اين حال، بعد از انقلاب ديگر فرصتي براي حضور او در عرصه موسيقي پيدا نشد. همين چندي پيش خبري آمده که قرار بود در يک فيلم سينمايي بخواند اما خيلي زود، اين خبر تکذيب شد. يساري بعد از انقلاب در امارات کنسرتهايي برگزار کرد و چند کنسرت هم در اروپا داشت. قبل از انقلاب او پنج آلبوم به بازار داد که آخرين آن آلبوم سپيده دم و با آهنگي به همين نام بود. ناصر ملکمطيعي| يکي از نمادهاي تمام و کمال سينماي فارسي پيش از انقلاب است که در حدود ١٠٠ فيلم ايفاي نقش کرد و روي صندلي کارگرداني ٩ فيلم هم نشست. ناصر ملک مطيعي از آن بازيگراني بود که چهارسال پس از انقلاب در «برزخيها» در کنار ايرج قادري، سعيد راد، محمدعلي فردين و... بازي کرد تا بلکه راه حضورش در سينماي نوين ايران هموار شود اما بازياش در يک نقش مثبت چندان به چشم نيامد و مثل فردين ناچار شد گوشهنشيني اختيار کند.او اين اواخر در توصيف روزگار گذشته خود گفته بود: «کسي از دوستان من نمانده بود. بهروز که به خارج رفت، فردين مدتي تقلا کرد تا بتواند کار کند، ايرج قادري هم خواست کار کند و کرد، ولي من از کسي تقاضاي کار نکردم و خودم را کنار کشيدم.» ملک مطيعي در سالهاي دوري از سينما به کار در حرفههايي چون قنادي و مشاور املاک مشغول بود. او از ٦١ تا ٩٢ منتظر حضور دوباره در سينما ماند و سرانجام با «نقش نگار» علي عطشاني بازگشتي نه چندان خوشيمن داشت. فيلم به دليل حضور يک متهم نفتي در مقام سرمايهگذار مدتي بلاتکليف بود و در اکران عمومي هم چندان جدي گرفته نشد. بهمن مفيد| «من بودم، حاجي نصرت، ناصر فرصت، آره و اينا، خيلي بوديم، کريم آقامونم بود...» با همين ديالوگ آهنگين در «قيصر» بود که بازيگري به نام بهمن مفيد در سينماي ايران چهره شد و بعدها در فيلمهايي چون «رضا موتوري» و «داش آکل» هم ايفاي نقش کرد. هر چند، بيشتر فيلمهاي او در مقام بازيگر چندان جاي دفاع ندارد. مفيد که آخرين بار پيش از انقلاب در «برادرکشي» ايرج قادري بازي کرده بود، در روزهاي پس از انقلاب بيکار ننشست و در نخستين فيلم سينمايي پس از انقلاب به نام «فرياد مجاهد» مقابل دوربين رفت. سطح نازل فيلم و اعتراضهايي که به حضور برخي بازيگران پيش از انقلاب شد، به پايين آمدن زودهنگام آن از پرده انجاميد. او سال ٦٠ در «قديس» بازي کرد و پس از حدود ٢٣سال منتظر فرصت براي بازگشتن به سينما بود. اين اتفاق در «سرود تولد» علي قوي تن افتاد؛ فيلمي که قرار بود احياکننده مفيد باشد و نشد. حالا اين بازيگر قديمي مثل خيلي از همنسلان خود، حضور در فيلمها و سريالهاي مبتذل رو نازل شبکه جم را به فراموشي و بيکاري ترجيح داده است. ماندند و کار کردند روزهاي بعد از تغييرات اساسي در جامعه ايراني که همراه با انقلاب بود، سينماي ايران سينماي سردستي و مبتذل شناخته ميشد البته در آن سالها برخي از توليدات مثل سفر سنگ کيميايي، گاو دارويش مهرجويي و ... هم وجود داشت اما عموم فيلمها در قالب آن چيزي بود که با نام «فيلمفارسي» شناخته ميشد. وقتي انقلاب شد با آن شناختي که از فضاي تازه به وجود آمد برخي همان اول، هجرت را بر ماندن ترجيح دادند. برخي ماندند و مشکلاتي برايشان به وجود آمد و بعد رفتند و برخي هم حميده خيرآبادي «نادره»| از ميان آنهايي که ماندند و از قضا حضور فعالي هم در توليدات سينمايي بعد از انقلاب داشتند، مرحومه حميده خيرآبادي يا همان «نادره» از نوادر است. او در فيلمهاي زيادي حاضر بود. يک نمونهاش «ممل آمريکايي» است که همراه بهروز وثوقي، نقشآفريني کرد. نمونههايي از اين دست بسيار است. او در آثاري چون طوقي (علي حاتمي)، رضا موتوري (مسعود کيميايي)، هم بازي کرد و بعد از انقلاب هم چه در سريالهاي تلويزيون و چه در فيلمهاي سينمايي، نقشآفرين بود. نمونههايي چون اجارهنشينها (داريوش مهرجويي)، زرد قناري (رخشان بني اعتماد)، مادر (علي حاتمي)، ريحانه (عليرضا رئيسيان)، بانو (داريوش مهرجويي) و شيرين (عباس کيارستمي) سه بار هم کانديداي سيمرغ بلورين جشنواره فجر شد. ازجمله سريالهاي خيرآبادي ميتوان آپارتمان، پدرسالار و خانه سبز را نام برد که معروفترينهايش هستند. شهلا رياحي| اگر فيلم «حکيم باشي» ساخته پرويز نوري به سال ١٣٥١ را ديده باشيد شايد اين سوال پيش بيايد که او چطور بعد از انقلاب در ايران ماند؟ شهلا رياحي هم مانند حميده خيرآبادي ازجمله هنرپيشههايي است که بعد از انقلاب در ايران ماند و از قضا تا همين چندسال پيش کار هم ميکرد و نقشآفريني افتخاري در نهنگ عنبر٢، آخرين کار سينمايي اوست. او در ٣٧فيلم قبل از انقلاب و ٣٣ فيلم بعد از انقلاب بازي کرده است. در سريالهاي زيادي بعد از انقلاب حاضر بود. در سريال و تئاتر هم که تا دلتان بخواهد بازي کرده است. در کنار همه اينها، ميتوان از عزتالله انتظامي، جمشيد مشايخي، علي نصيريان، محمدعلي کشاورز، ژاله علو، فخري خروش، پروانه معصومي و يک دو جين ديگر هنرپيشه مرد و زن نام برد که در ايران ماندند و کار هم کردند. محمد نوري| يکي از شاخصترين هنرمندان موسيقي تقريبا پاپ بعد از انقلاب بود. مردي که با آثار بسيار شاخصي از پيش از انقلاب به دهه ٦٠ پاي گذاشت. خوانندهاي که به خوبي توانست شکل اپراخواندن و به شکل ويژه اجرا ماندگار شود. محمد نوري و محمد سرير زوجي بودند که آثار جالب توجهي در گنجه داشتند. چه آثار منتشر شده پيش از انقلاب و چه آثاري که بعد از انقلاب توليد کرده بودند و نتوانسته بودند به مرحله نشر برسانند. بسياري از نوازندگان مطرح اين سالها همچون بابک رياحي پور و... نخستين اجراهاي محمد نوري را همراهي کردند. نوري شهرت غريبي با ترانه «جان مريم» دارد اما آثار درخشاني مثل «کهکشان»، «دلاويزترين» و «اگر تو آمده بودي» او را تبديل به يکي از معدود هنرمندان موفق سالهاي بعد از انقلاب کرده بود. او در زمان مرگش بيش از ٨٠سال داشت. ولي همچنان کنسرتهايش پرمخاطب بود و در نزد مردم محبوبيت بسياري داشت. صداوسيما قطعههاي ملي او مثل «اي ايران ايران» يا «وطن» را بارها و بارها در سالهاي نيمه دوم دهه ١٣٨٠ پخش کرده بود و اين بخش از فعاليت او هم بسيار ديده شد. نيمه موفقها ايرج قادري| بازيگر نقشهاي لات جوانمرد و بزن بهادر سينماي قبل از انقلاب، پس از انقلاب هم سه فيلم ساخت و بعد براي ١٠سال خانهنشين شد. ايرج قادري که شهرتي همپاي فردين، بهروز و ناصر داشت، يک دهه پس از «تاراج» به سينما بازگشت و گرچه اجازه نداشت روي پرده ظاهر شود اما شهرتش باعث شد «ميخواهم زنده بمانم» به يکي از جنجاليترين فيلمهاي سيزدهمين جشنواره فيلم فجر تبديل شود. «مي خواهم زنده بمانم» پرفروشترين فيلم سال و بازگشتي باشکوه بود براي سينماگري که با يک توبه نامه راه ورود دوباره به سينما را هموار کرده بود. کورش يغمايي| از عجايب موسيقي پاپ بعد از انقلاب است. هيچکدام از هنرمنداني که در ايران ماندند، شهرت پيش از انقلاب او را نداشتند. ماندنش در ايران و نرفتنش به لس آنجلس ريسک بزرگي بود. ريسکي که حداقل از منظر توليد و ارايه اثر برايش گران تمام شد. او پس از انقلاب به مدت چند سالي نتوانست کار کند و بعد از اين هم با انتشار آلبوم «سيب نقرهاي» دوباره به هنرمندي کم کار تبديل شد. حسين منزوي کارهايي مثل «ماه و پلنگ» انجام داد که به اندازه آثار قبل از انقلابش موفق نبود. حسين گيل| بازيگري که به واسطه چهره خشن و هيکل ورزيدهاش بيشتر در نقشهاي منفي و بزن بهادر ظاهر ميشد، در روزهاي منتهي به پيروزي انقلاب اسلامي ايران به جمع نيروهاي انقلابي پيوست. بازيگر ٧٦ساله که در سالهاي اخير بيشتر در برنامههاي بزرگداشت همرزمان شهيدش ديده شده، پيش از انقلاب براي آخرين بار در «سفر سنگ» مسعود کيميايي ايفاي نقش کرد و پس از آن سال ٦٤ با فيلم جنگي «پلاک» به سينما بازگشت. نقش کدخدا سليمان در «مسافران مهتاب» مهدي فخيمزاده از بازيهاي به ياد ماندني اوست. او آخرينبار حدود دو دهه پيش در «فرار بزرگ» ايفاي نقش کرد و پس از آن از سينما و بازيگري کناره گرفت. همراهان عزيز، آخرين خبر را بر روي بسترهاي زير دنبال کنيد: آخرين خبر در سروش http://sapp.ir/akharinkhabar آخرين خبر در ايتا https://eitaa.com/joinchat/88211456C878f9966e5 آخرين خبر در آي گپ https://igap.net/akharinkhabar آخرين خبر در ويسپي http://wispi.me/channel/akharinkhabar آخرين خبر در بله https://bale.ai/invite/#/join/MTIwZmMyZT آخرين خبر در گپ https://gap.im/akharinkhabar