فروغی در 400 روز مدیریتش بر شبکه 3 چه کرد؟
خراسان/ علي فروغي 5 ارديبهشت سال گذشته به مديريت شبکه سه منصوب شد و امروز چهارصدمين روز مديريت او در اين شبکه است. در اين 400 روز، حواشي حول اين شبکه فراتر از حد تصور بود و هر آن چه که فکرش را هم نميکرديم، دور و بر اين شبکه اتفاق افتاد؛ از تعطيلي «برنده باش» به دليل قمار و دعواي کودکانه «حالا خورشيد» با بخش خبري گرفته، تا حذف «نود» و سوپراستار آن. شايد برخي مخاطبان تلويزيون فقط با يکي دو اتفاق مهم، عملکرد علي فروغي را بسنجند اما اگر بخواهيم همه جنبههاي مديريتي او را بررسي کنيم، بايد به چيزي بيشتر از يکي، دو اتفاق بپردازيم. ما براي بررسي کارنامه مديريتي علي فروغي در شبکه سه، 9 معيار در نظر گرفتيم و علاوه بر توضيحاتي که ميخوانيد، براي هر معيار، از 10، به وي نمره داديم. همراه ما باشيد: تقابل با ستارهها
بدون ترديد پرستارهترين شبکه تلويزيون، همين شبکه سه است. عملکرد علي فروغي در اين زمينه در تعامل با چهار ستاره اصلي يعني عادل فردوسيپور، رضا رشيدپور، احسان عليخاني و محمدرضا گلزار سنجيده ميشود.فروغي دست رشيدپور را براي پرداختن به موضوعات مختلف اجتماعي باز گذاشت و با اعطاي موسع آنتن و امکانات، موجبات شکوفايي او را در نقش جديدش فراهم آورد. با چراغ سبز علي فروغي، حدود يک ساعت آنتن زنده به احسان عليخاني داده شد تا از اتهامات اقتصادي به خود، دفاع کند. عليخاني همان طور که در بالا گفته شد، «عصر جديد» را با امکانات و هزينهاي زياد و دست باز در ارائه موضوعات نسبتاً تازه و گاهي خط قرمزي توليد کرد. فروغي همچنين مدتهاست به دنبال بازگشت «برنده باش» محمدرضا گلزار به آنتن است. گرچه درباره عادل فردوسي پور و شيوه و زمان برخورد با او نکاتي قابل طرح است، اما مي توان اين مسئله را در جهت مقابله با مجري سالاري دانست. عملکرد شبکه سه در اين باره تقريباً مشابه شبکه نسيم بوده و به همين دليل فضايي مناسب براي ستارهها، فراهم کرده است. ناگفته نماند پورمحمدي مدير سابق شبکه سه هم محبوب ستارهها بود؛ چه بسا محبوبتر از فروغي.
سريالها
با توجه به اين که بخش زيادي از مراحل تهيه و توليد سريالهاي همه شبکهها در مرکز سيمافيلم (مستقل از شبکهها) انجام ميشود، سخت بتوان گفت سهم هر شبکه از کيفيت سريالي که روي آنتن برده، چقدر بوده است و سهم سيمافيلم چقدر، اما با تمام اين احوال، بررسي سريالهاي تلويزيون در يک سال اخير، حکم به برتري نسبي شبکه سه نسبت به سه شبکه ديگر که داراي سريالهاي جديد (يک، دو و پنج) هستند، ميدهد. در زمان مديريت علي فروغي در شبکه سه سريالهايي چون «دلدادگان»، «بانوي عمارت»، «لحظه گرگوميش»، «زوج يا فرد»، «شرايط خاص» و «برادر جان» روي آنتن رفتند. دو سريال اول کاملاً موفق بودند و پرمخاطب شدند ولي بقيه به اندازه آنها راه به جايي نبردند؛ هرچند به نسبت ديگر سريالهاي روي آنتن، تماشاييتر از آب درآمدند. در اين ميان «دلدادگان» براي شبکه پنج توليد شده بود و براي آن که ديده شود، به شبکه سه فرستاده شد. به علاوه بر اساس آمار رسمي تلويزيون، موفقترين سريال نوروز امسال، «نون خ» شبکه يک بود. سريالهاي اين دوره از نظاير خود در دوره دوم مديريت اصغر پورمحمدي (ديواربهديوار، عقيق، آنام، ليسانسهها 1 و 2، پريا و پنچري) نسبتاً موفقتر نبودند.
شجاعت سياسي
از نقاط قوت دوران مديريت علي فروغي در شبکه سه، همين شجاعت سياسي آن بوده است. از نظر سياسي، يکطرفه به قاضي رفتن، اتهامي بود که به شبکه سه در اين دوره وارد ميشد؛ بخشي از آن واقعيت داشت و بخشي به دليل فرامتن و خاستگاه سياسي - فکري علي فروغي بود. با اين حال بررسي اين موضوع از منظر رسانهاي، تحليل متفاوتي را طلب ميکند. واقعيت اين است که از نقطه نظر رسانهاي، پخش دو سري مستند «خارج از ديد» و آثاري چون «قائم مقام» و «به وقت جام» اگرچه مخالفتهاي زيادي را برانگيخت، اما براي تلويزيون يک پيروزي بود؛ زيرا دست تلويزيون را پيش نگه ميداشت و باقي رسانهها را به دنبال خود ميکشاند. برخي مستندهاي ديگر مثل «تنها ميان طالبان» و «به نام خلق» هم پيشرفتهاي خوبي در اين زمينه بودند. به علاوه در اين دوره شاهد چند گفتوگوي مهم با وزراي دولت در «حالا خورشيد» بوديم که پيشتر دستبهعصا به تلويزيون دعوت ميشدند. در اين ميان برنامه «بدون توقف» هم جايگاه ويژهاي داشت. شبکه سه اما در نوروز 98 عملکرد خوبي در اين زمينه نداشت و شبکه افق گوي سبقت را با چند مستند جنجالي از جمله «شبنامه»، «شجريان از سپيده تا فرياد» و «دريابست» ربود.
پاسخ گويي
سر تا پاي سازمان صداوسيما را بگرديد، شايد کمتر از انگشت دو دست، مدير پاسخ گو پيدا کنيد. مديران تلويزيون رسماً خود را در سطح بالاتري از رسانههاي چاپي و آنلاين ميبينند و درباره عملکردشان، پاسخ گو نيستند. در تلويزيون نه از نشست خبري با حضور متنوع خبرنگاران خبري هست و نه از گفتوگوهاي چالشي با رسانهها. مديران تلويزيون دعوت دانشگاهها را نيز براي پاسخ گويي نميپذيرند. تنها روابط عموميها هستند که در اين شرايط، بخشي از بار پاسخ گويي را به دوش ميکشند. با اين حال کموبيش ميتوان گفت شبکه سه سيما در اين آيتم نمره منفي کمتري نسبت به ديگر شبکهها ميگيرد؛ اما همين نيز به هيچ وجه قابل قبول نيست. ديدهشدهترين اتفاق در اين زمينه، مربوط به گفتوگوي علي فروغي با رضا رشيدپور در «حالا خورشيد» است. رشيدپور با تمام نقاط قوت و ضعفي که دارد، به عنوان يکي از چهرههايي شناخته ميشود که پرسش مردم را از مسئولان ميپرسد و گفتوگوي وي با فروغي نيز در همين مسير پيش رفت.
پوشش مسابقات ورزشي
جام جهاني 2018 اولين مسابقات ورزشي مهم دوران علي فروغي بود که برنامه آن در دوران اصغر پورمحمدي بسته شده بود. برنامه «بيستهجده» با اجرا و تهيهکنندگي عادل فردوسيپور با فاصلهاي زياد نسبت به همتايش در شبکه ورزش ساخته شد، اما ماجراي حذف دو مهمان خارجي برنامه (کارلوس پويول و مانيش) کام همه را تلخ کرد؛ تصميمي که گفته ميشد مديران بالادستي علي فروغي به دليل مسائل اقتصادي حاکم بر کشور گرفتهاند. از ابتداي فصل جاري ليگ برتر فوتبال نيز محمدحسين ميثاقي مجري برنامه «فوتبال برتر» ويژه پوشش مسابقات داخلي فوتبال شد و به تدريج به برخي موازيکاريها با «نود» منجر شد. علي فروغي در مجموع به «فوتبال برتر» پروبال زيادي داد، اما در مقابل «گزارش ورزشي» ويژه پخش مسابقات خارجي، محدود و محدودتر شد. حضور علي فروغي در شبکه سه همچنين به فوتبالزدهتر شدن فضاي اين شبکه انجاميد و پوشش رشتههايي مانند کشتي را در اين شبکه، بسيار مختصر کرد.
نظم کنداکتور
شبکه سه از ديرباز به دليل پخش زنده مسابقات ورزشي، وضعيت ويژهاي در کنداکتور خود داشته است. اين مسئله در دوران مديريت سابق شبکه هم برقرار بود، اما نظم کنداکتور در دوران علي فروغي افت محسوسي کرده است. تابستان 97 چندين بار الگوي پخش شدن يا نشدن سريالهاي شبکه سه در روزهاي آخر هفته تغيير کرد، تا جايي که مخاطبان نميدانستند «دلدادگان» کي پخش ميشود و کي نميشود! به علاوه در هفتههاي اول پخش «برنده باش» تکرار اين برنامه در ساعتهاي پرت روي آنتن ميرفت ولي بعدها همان هم به فراموشي سپرده شد. «عصر جديد» نيز به همين وضعيت دچار شد، به علاوه اين که به تازگي روز پخش آن تغيير کرده است. پخش بسيار نامنظم «تبتاب» و «فوتباليسم»، ديگر مثال اين عارضه بود. همچنين پخش برخي مسابقات فوتبال عمدتاً که بدون برنامه از پيش تعيينشده روي آنتن رفتند يا با برنامه اعلامشده، روي آنتن نرفتند. اگرچه شبکههاي ديگر تلويزيون مسابقه ورزشي پخش نميکنند و براي چيدن کنداکتور راحتتر هستند، اما کنداکتور شبکه سه به وضوح از نظم کمتري برخوردار است و بايد براي آن فکري کرد.
برنامههاي مناسبتي
لحظات افطار، شبهاي عزا يا عيد، شب يلدا و نوروز، مهم ترين مناسبتهاي سال هستند که شبکه سه به جز اولي، براي بقيه برنامه داشت. «عصر جديد» که ويژهبرنامه تحويل سال شبکه سه بود، يک سروگردن از ديگر شبکهها بالاتر بود. در 15 شب نوروز هم بسته شبانگاهي اين شبکه شامل «برنده باش» و «عصر جديد» برنده مطلق بود و از ديگر شبکهها پيشي گرفت. «مخاطب خاص» ديگر برگ برنده مناسبتي شبکه سه است که با اجراي رسالت بوذري، رقيبي در ديگر شبکههاي تلويزيون ندارد. با وجود اين نقاط قوت، شبکه سه شب يلداي 97 و اعياد مذهبي اين 400 روز، عملکرد ويژهاي نداشت و صرفاً با سلبريتيهاي روتين، آنتن را پر کرد. البته عارضه شبهاي عيد مذهبي، گريبانگير همه شبکههاي تلويزيون است و استثنايي هم ندارد. در دوره گذشته شبکه سه هم همين وضعيت وجود داشت. رمضان امسال اما، شبکه سه به دليل حواشي «ماه ماه» قافيه را به شبکه پنج و «اختياريه»اش باخت.
برخورد با برندهاي شبکه
«نود»، «برنده باش»، «حالا خورشيد»، «ماه عسل»، «سمت خدا»، «هفت» و «عصر جديد» هفت برند اصلي شبکه سه سيما در اين دوره بودهاند که غالباً مورد توجه مدير شبکه قرار داشتند. «حالا خورشيد» آزادي عمل بسيار زيادي داشت و بسيار مورد حمايت واقع شد. «عصر جديد» هم توليد پرهزينهاي داشت و شنيدهها حاکي از آن است که حمايتهاي سفتوسخت علي فروغي، تاکنون اين برنامه را روي آنتن نگه داشته وگرنه مخالفتهاي برخي چهرههاي تأثيرگذار، «عصر جديد» را تا مرز تعطيلي پيش برده بود، اما «هفت» آن چنان که بايد و شايد مورد استفاده قرار نگرفت. برخورد با «نود»، ميانگين امتياز اين بخش را به شدت پايين آورد. عملکرد فروغي در قبال «نود» در قياس با دوره پورمحمدي يا ديگر شبکههاي تلويزيون مناسب نبود. برخورد با ديگر برندهاي شبکه به جز «حالا خورشيد» مطابق سياستهاي معمول تلويزيون بود و «حالا خورشيد» اختيار عمل وسيعتري نسبت به شبکههاي ديگر داشت.
برنامههاي جديد
بدون ترديد نقطه قوت اصلي کارنامه علي فروغي در شبکه سه، برنامههاي جديد در اين دوره است. «عصر جديد» پديده تلويزيون است که براي اولين بار در سالهاي اخير، توانست «خندوانه» را شکست دهد و به عنوان پربينندهترين برنامه تلويزيون خود را مطرح کند. «برنده باش»، «ستارهساز» و ويژهبرنامه سحر «ماه من» ديگر برنامههاي موفق و جديد اين دوره هستند. «تبتاب»، «سلام صبح بخير» و «بدون توقف» هم ديگر برنامههاي تازه شبکه سه هستند که هرکدام تا حدي مخاطب خود را پيدا کردهاند. «تبتاب» حرکتي سينوسي داشته و «سلام صبح بخير» هنوز کاملاً جا نيفتاده، اما نشانههايي از درخشش داشته است. در اين مدت هيچ کدام از شبکههاي تلويزيون نتوانستند برنامه پرمخاطب جديدي نه در حد و اندازههاي «عصر جديد»، بلکه در سطح «ستارهساز» روي آنتن ببرند. عملکرد تيم فروغي نسبت به دوره دوم اصغر پورمحمدي هم در سطح بالاتري ميايستد که تنها «حالا خورشيد» را معرفي کرد.
مصطفي قاسميان